In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Leo Meijer werd op 25 juli 1935 in Zwijndrecht geboren als enig kind van Herman Izaäk Meijer en Charlotte Rozeboom. Leo groeide op aan het Veerplein in Zwijndrecht, boven de apotheek van zijn vader. Toen Leo zes jaar geworden was, ging hij naar de openbare lagere school van het dorp. Niet voor lang, want begin 1942 mochten hij en de andere Joodse kinderen van de Duitse bezetter niet meer naar deze school. Er werd toen in Dordrecht een klasje gevormd voor de Joodse kinderen.&nbsp; In de herfst van 1942 is het gezin Meijer van huis gehaald en samen met 17 andere joden uit Zwijndrecht met de trein vervoerd naar het Centraal Station in Amsterdam. Vandaar moesten ze lopen naar de Hollandsche Schouwburg. Op 11 november 1942 wordt het gezin Meijer in kamp Westerbork geregistreerd. Vader Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer bijna twee jaar in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 is Leo met zijn ouders op transport gesteld naar Theresienstadt. Leo en zijn moeder zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar moeder en zoon na aankomst zijn vermoord. Vader Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven.&nbsp; zie ook https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/leo-meijer

Revisie bliksemafleider installatie directeurswoning&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:250

Revisie bliksemafleider installatie directeurswoning&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:250

Bouwtekening van de revisie van de bliksemafleider op de woning van de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Felicitatiekaart Plaats: Hooghalen Datum: 1941-10-28 Kaart waarmee Ilse Eppinghausen namens de Kindergarten wordt gefeliciteerd en bedankt voor de gastvrijheid. &nbsp;

Felicitatiekaart Plaats: Hooghalen Datum: 1941-10-28 Kaart waarmee Ilse Eppinghausen namens de Kindergarten wordt gefeliciteerd en bedankt voor de gastvrijheid. &nbsp;

Felicitatie en bedankkaartje voor Ilse Eppinghausen namens der Kindergarten in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Revisie bliksemafleider installatie Synagoge en het recreatiegebouw&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:250

Revisie bliksemafleider installatie Synagoge en het recreatiegebouw&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:250

Bouwtekening van de revisie van de bliksemafleider op de synagoge en het recreatiegebouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto's uit een pagina van een fotoalbum. De foto linksboven in het album (boven in de rij) is reeds beschreven. Op de andere foto's staan van boven naar beneden: Onderwerp: Bewoners staan voor hun barak en kijken naar een kinderbox Het gaat van links naar rechts om: Rosa Gottschalk-Strauss (1911-1944) Hans Müller (1908) Luise Bogen-Hertz (1904-1944) en een onbekende vrouw. Het jongetje op de voorgrond is ook onbekend Onderwerp: kinderen zittend aan een feestelijk gedekte tafel Van links naar rechts; Onbekend meisje Gisela Müller (1931) Ruth Bogen Inez Spanier (aan het hoofd van de tafel) Renate Spanier Onbekend meisje De vrouw met kind aan de kop van de tafel is Rosa Gottschalk-Strauss met Renee Gottschalk Onderwerp: kinderen en volwassen staan rond en in de buurt van een kinderbox De kinderen zijn onbekend, behalve Renée Gottschalk in de box. De volwassenen van links naar rechts: Martha Julie Müller-Kankelfitz haar echtgenoot Hans Müller Op de rug gezien Luise Bogen-Hertz met naast haar een onbekende vrouw.

Foto's uit een pagina van een fotoalbum. De foto linksboven in het album (boven in de rij) is reeds beschreven. Op de andere foto's staan van boven naar beneden: Onderwerp: Bewoners staan voor hun barak en kijken naar een kinderbox Het gaat van links naar rechts om: Rosa Gottschalk-Strauss (1911-1944) Hans Müller (1908) Luise Bogen-Hertz (1904-1944) en een onbekende vrouw. Het jongetje op de voorgrond is ook onbekend Onderwerp: kinderen zittend aan een feestelijk gedekte tafel Van links naar rechts; Onbekend meisje Gisela Müller (1931) Ruth Bogen Inez Spanier (aan het hoofd van de tafel) Renate Spanier Onbekend meisje De vrouw met kind aan de kop van de tafel is Rosa Gottschalk-Strauss met Renee Gottschalk Onderwerp: kinderen en volwassen staan rond en in de buurt van een kinderbox De kinderen zijn onbekend, behalve Renée Gottschalk in de box. De volwassenen van links naar rechts: Martha Julie Müller-Kankelfitz haar echtgenoot Hans Müller Op de rug gezien Luise Bogen-Hertz met naast haar een onbekende vrouw.

Fotoalbum met impressies uit het dagelijkse leven in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Barakken in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; De schouwburg (grote zaal).

Barakken in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; De schouwburg (grote zaal).

Zicht op de schouwburg van kamp Westerbork

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1940-1940.&nbsp; Rechtsachter de synagoge, iets naar het midden de centrale keuken en links de administratiebarakken.

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1940-1940.&nbsp; Rechtsachter de synagoge, iets naar het midden de centrale keuken en links de administratiebarakken.

Zicht op een aantal barakken vanaf de westkant van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

De Schouwburg van het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

De Schouwburg van het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

De schouwburg van kamp Westerbork

Stoelenoverzicht Westerbork, kamp Stoelenoverzicht (en Bühne) van de schouwburg in kamp Westerbork. De nummering loopt van 1 tot en met 300.

Stoelenoverzicht Westerbork, kamp Stoelenoverzicht (en Bühne) van de schouwburg in kamp Westerbork. De nummering loopt van 1 tot en met 300.

Stoelenoverzicht van de schouwburg in kamp Westerbork

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork Overzicht van de programmaonderdelen van de voorstellingen Bunter Abend, Humor und melodie, Bravo Dacapo en Total verruckt. Blz.: 3

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork Overzicht van de programmaonderdelen van de voorstellingen Bunter Abend, Humor und melodie, Bravo Dacapo en Total verruckt. Blz.: 3

Overzicht cabaretvoorstellingen kamp Westerbork

Programma van Kammer-Musik&nbsp;concert Datum: 27, 28 en 29 mei 1944.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Tussen 20.00 uur en 22.30 uur

Programma van Kammer-Musik&nbsp;concert Datum: 27, 28 en 29 mei 1944.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Tussen 20.00 uur en 22.30 uur

Programma kamermuziek in kamp Westerbork

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942 Links op de foto de centrale keuken. Rechts ervan barak 10 en een deel van de schouwburgbarak. De foto is genomen vanaf de voormalige appelplaats. Barak 80 is dan nog niet gebouwd.

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942 Links op de foto de centrale keuken. Rechts ervan barak 10 en een deel van de schouwburgbarak. De foto is genomen vanaf de voormalige appelplaats. Barak 80 is dan nog niet gebouwd.

Zicht op de centrale keuken en een deel van de schouwburg

Ingang Kamp Westerbork&nbsp; Westerbork, 1942 De ingang van het kamp met hek, prikkeldraad en wachthuisje. De ingang bevindt zich voor de doorgang tussen de administratiebarakken 32 en 33.&nbsp; Op de achtergrond de schouwburg. Barak 80 is dan nog niet gebouwd.

Ingang Kamp Westerbork&nbsp; Westerbork, 1942 De ingang van het kamp met hek, prikkeldraad en wachthuisje. De ingang bevindt zich voor de doorgang tussen de administratiebarakken 32 en 33.&nbsp; Op de achtergrond de schouwburg. Barak 80 is dan nog niet gebouwd.

Oorspronkeljk ingang van kamp Westerbork met een wachthuisje van de marechaussee

Foto van het gezin Müller-Kankelfitz Datum: 1941 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)&nbsp;

Foto van het gezin Müller-Kankelfitz Datum: 1941 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)&nbsp;

Foto van het gezin Müller-Kankelfitz in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kurt Goldstaub en zijn zoon Pieter.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939 - 1940.&nbsp;

Kurt Goldstaub en zijn zoon Pieter.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939 - 1940.&nbsp;

Kurt Goldstaub en zijn zoon Pieter in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Tegen de barak werd vaak geürineerd. Dat wilde de heer Eleveld niet hebben. Er werd daarom een bordje geplaatst door Margules en Rosenthal met de tekst 'Bitte nicht mehr pissen'. Op de foto links Rosenthal en rechts Margules die net doen alsof... Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Tegen de barak werd vaak geürineerd. Dat wilde de heer Eleveld niet hebben. Er werd daarom een bordje geplaatst door Margules en Rosenthal met de tekst 'Bitte nicht mehr pissen'. Op de foto links Rosenthal en rechts Margules die net doen alsof... Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Hans Margules en Rolf Rosenthal in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Programma van Kammermusikabend Gruppe Musik Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1944

Programma van Kammermusikabend Gruppe Musik Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1944

Programma kamermuziek uitvoering in kamp Westerbork

Portrettekening van een lid van de Koninklijke Marechaussee.&nbsp; Getekend door: Kok, L.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03.&nbsp; Portrettekening van C. van den Bogert.&nbsp;

Portrettekening van een lid van de Koninklijke Marechaussee.&nbsp; Getekend door: Kok, L.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03.&nbsp; Portrettekening van C. van den Bogert.&nbsp;

BetsijMonasch

Betsij
Monasch