In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Afdeling In- en Verkoop ( P. Bömer) Aan: Slachthuis Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-06 Onderwerp: 40 liter bouillon aan het kamp is reeds geleverd, de Afdeling stuurt nog een ontvangst bon naar het Slachthuis Assen.

Van: Afdeling In- en Verkoop ( P. Bömer) Aan: Slachthuis Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-06 Onderwerp: 40 liter bouillon aan het kamp is reeds geleverd, de Afdeling stuurt nog een ontvangst bon naar het Slachthuis Assen.

Bon voor het leveren van 40 liter bouillon aan het Interneringskamp Westerbork

Van: de registratie van het kamp Aan: Goldstein, Robert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-26 Onderwerp: Ausweiskarte van Robert Goldstein. Hij kreeg de kaart toen hij na zijn onderduik zich bij zijn in het kamp bevrijdde ouders voegde.

Van: de registratie van het kamp Aan: Goldstein, Robert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-26 Onderwerp: Ausweiskarte van Robert Goldstein. Hij kreeg de kaart toen hij na zijn onderduik zich bij zijn in het kamp bevrijdde ouders voegde.

Ausweiskarte van Robert Goldstein in kamp Westerbork

Toelichtingen met betrekking tot het C.D.K. (Centraal Distributie Kantoor); de organisatie van de voedselvoorziening in kamp Westerbork.

Toelichtingen met betrekking tot het C.D.K. (Centraal Distributie Kantoor); de organisatie van de voedselvoorziening in kamp Westerbork.

Verslag van de voedselvoorziening in kamp Westerbork en de rol van het CDK

Van: Dora Aan: Lieve allen Plaats: Datum: 1942-08-01 Onderwerp: omstandigheden; kinderen. (Echtgenoot?) David bevindt zich in een Joods werkkamp. Hij moet grondwerk verzetten. Zijn armen redden het, maar zijn benen niet. De schrijfster is door het vertrek van hem van slag.

Van: Dora Aan: Lieve allen Plaats: Datum: 1942-08-01 Onderwerp: omstandigheden; kinderen. (Echtgenoot?) David bevindt zich in een Joods werkkamp. Hij moet grondwerk verzetten. Zijn armen redden het, maar zijn benen niet. De schrijfster is door het vertrek van hem van slag.

Brief van Dora aan bekenden of familie

Van: Oberleutnant Ortskommandantur Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1941-11-22&nbsp; Onderwerp: in beslagneming van het huis van Jeanette.

Van: Oberleutnant Ortskommandantur Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1941-11-22&nbsp; Onderwerp: in beslagneming van het huis van Jeanette.

Brief van de Oberleutnant Ortskommandantur Leiden aan J. (Cahen) Beurze-de Vries over inbeslagname van haar huis

Van: Huisman, G.K., chef van Buitendienst Aan: Kockx, Th., kampcommandant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-05 Onderwerp: voorbeeld schriftelijke dienstorder rechten en plichten bij te verrichten werk. Handgeschreven begeleidend briefje van J.G. Buijvoets.

Van: Huisman, G.K., chef van Buitendienst Aan: Kockx, Th., kampcommandant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-05 Onderwerp: voorbeeld schriftelijke dienstorder rechten en plichten bij te verrichten werk. Handgeschreven begeleidend briefje van J.G. Buijvoets.

Order (voorbeeld schriftelijke dienstorder) van G.K. Huisman aan kampcommandant Th. Kockx

Standbeeld Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp;

Standbeeld Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp;

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

1941

November 1941

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-1947 Onderwerp: Kladblok met de eerste twee bladen beschreven; brand barak 34 afgesloten; tandarts- en badhuisbezoek; opheffing kampwacht, hoofd vrouwenkamp; verhoren in barak 37; bezoek in barak 35…

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-1947 Onderwerp: Kladblok met de eerste twee bladen beschreven; brand barak 34 afgesloten; tandarts- en badhuisbezoek; opheffing kampwacht, hoofd vrouwenkamp; verhoren in barak 37; bezoek in barak 35…

Schrift/kladblok met notities over verschillende aspecten van het kamp

Identificatiekaartje (Displaced Persons Index Card) van Maud Clara Grietje Hedeman in verband met haar repatriëring naar Nederland, verstrekt door de geallieerde autoriteiten, 1945.

Displaced Persons Index Card van Maud Clara Grietje Hedeman

Foto's: betreffen opnames die zijn gemaakt van de Joodse Begraafplaats in Assen. Het gaat om algemene indrukken tot beelden van specifieke graven en gedenkstenen.&nbsp; De in kamp Westerbork overleden personen zijn op twee plekken van de begraafplaats begraven. Sommigen personen zijn elders overleden.&nbsp; Datum: 1942-1943

Foto's: betreffen opnames die zijn gemaakt van de Joodse Begraafplaats in Assen. Het gaat om algemene indrukken tot beelden van specifieke graven en gedenkstenen.&nbsp; De in kamp Westerbork overleden personen zijn op twee plekken van de begraafplaats begraven. Sommigen personen zijn elders overleden.&nbsp; Datum: 1942-1943

Foto's van de Joodse begraafplaats te Assen

Doodgeschoten in trein van Amsterdam naar Westerbork.

Dawid JosefMingelgrün

Dawid Josef
Mingelgrün