In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Joodse Coördinatie Comité Aan: Goldschmidt, Leon (familie van Franziska Magnus) Datum: 1945-07-30 Plaats: Eindhoven Onderwerp: het gezin Magnus is weer in Nederland. Allen zijn gezond.

Van: Joodse Coördinatie Comité Aan: Goldschmidt, Leon (familie van Franziska Magnus) Datum: 1945-07-30 Plaats: Eindhoven Onderwerp: het gezin Magnus is weer in Nederland. Allen zijn gezond.

Telegram van het JCC aan Leon Goldschmidt

Van: Hoogstraal, Trui.&nbsp; Aan: Leemhuis, K.&nbsp; Plaats: Trein,&nbsp; Datum: 1943-03-17.&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; zitten in de trein voor de grote reis; houdt goede moed…

Van: Hoogstraal, Trui.&nbsp; Aan: Leemhuis, K.&nbsp; Plaats: Trein,&nbsp; Datum: 1943-03-17.&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; zitten in de trein voor de grote reis; houdt goede moed…

Foto van een briefkaart vanuit de trein gegooid door Trui Hoogstraal

Van: moeder Jeannette Gans-Mogendorff en broer Henri Louis Gans Aan:&nbsp; Plaats: Uit de trein geworpen Datum: 1943-04-06 poststempel Groningen&nbsp; Onderwerp: Zitten in de trein en houden ons goed. Hopelijk is het met jou lieve schat ook goed. We redden ons best, hou je taai. Henri.

Van: moeder Jeannette Gans-Mogendorff en broer Henri Louis Gans Aan:&nbsp; Plaats: Uit de trein geworpen Datum: 1943-04-06 poststempel Groningen&nbsp; Onderwerp: Zitten in de trein en houden ons goed. Hopelijk is het met jou lieve schat ook goed. We redden ons best, hou je taai. Henri.

Briefkaart van Jeannette Gans en Henri Gans vanuit de trein geworpen

Ingang van het kamp met afrastering, mensen zijn op weg naar de trein. Getekend&nbsp;door Werner Löwenhardt &nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-19&nbsp;

Ingang van het kamp met afrastering, mensen zijn op weg naar de trein. Getekend&nbsp;door Werner Löwenhardt &nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-19&nbsp;

Foto van een tekening van kampgevangenen op weg naar de trein buiten het kamp Westerbork

Vertrek van deportatietrein vanuit Hooghalen. Hooghalen, 1942 Vertrekkend transport vanuit Hooghalen. De mensen in de trein worden uitgezwaaid door de groep medekampgevangenen. De trein bestaat uit gewone (3de klas) personenwagens.

Vertrek van deportatietrein vanuit Hooghalen. Hooghalen, 1942 Vertrekkend transport vanuit Hooghalen. De mensen in de trein worden uitgezwaaid door de groep medekampgevangenen. De trein bestaat uit gewone (3de klas) personenwagens.

Vertrek van deportatietrein vanuit Hooghalen

Transport. Transport uit &nbsp;kamp Westerbork naar Hooghalen (of omgekeerd). Spoortracé tussen het kamp en Hooghalen. &nbsp;

Transport. Transport uit &nbsp;kamp Westerbork naar Hooghalen (of omgekeerd). Spoortracé tussen het kamp en Hooghalen. &nbsp;

Trein op de aftakking van de spoorlijn van en naar kamp Westerbork

Foto van een vertrekkend transport Plaats: Westerbork, kamp/Hooghalen Datum: 1942 Onderwerp: trein op weg naar het ‘Oosten’ vanuit Hooghalen; op de achtergrond kampgevangenen die waren betrokken bij de afwikkeling van het transport en marechaussee, die verantwoordelijk waren voor de bewaking van de gedeporteerden.

Foto van een vertrekkend transport Plaats: Westerbork, kamp/Hooghalen Datum: 1942 Onderwerp: trein op weg naar het ‘Oosten’ vanuit Hooghalen; op de achtergrond kampgevangenen die waren betrokken bij de afwikkeling van het transport en marechaussee, die verantwoordelijk waren voor de bewaking van de gedeporteerden.

Foto van een transport dat net is vertrokken vanuit Hooghalen

Betreffende buitengewone treinen vanuit Den Haag, 's-Hertogenbosch en Amsterdam naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942.&nbsp; Utrecht, 1 oktober 1942.&nbsp; Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp; &nbsp;

Betreffende buitengewone treinen vanuit Den Haag, 's-Hertogenbosch en Amsterdam naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942.&nbsp; Utrecht, 1 oktober 1942.&nbsp; Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp; &nbsp;

Dienstregeling van verschillende treinen naar kamp Westerbork op 3 oktober 1942

Situatieschets van een uitgaand transport kamp Westerbork op het station van Assen. rangeren van de locomotief van achter naar voor de trein.

Situatieschets van een uitgaand transport kamp Westerbork op het station van Assen. rangeren van de locomotief van achter naar voor de trein.

Situatieschets van een uitgaand transport op station Assen

Situatieschets van rangeerterrein Onnen-Haren en de route naar Nieuweschans via de bocht Haren-Waterhuizen. Het stopmoment op het rangeerterrein Onnen-Haren werd door de kampgevangenen benut om briefkaarten, brieven en andere tekens van leven uit de trein te gooien, in de hoop dat het op de post werd gedaan.

Situatieschets van rangeerterrein Onnen-Haren en de route naar Nieuweschans via de bocht Haren-Waterhuizen. Het stopmoment op het rangeerterrein Onnen-Haren werd door de kampgevangenen benut om briefkaarten, brieven en andere tekens van leven uit de trein te gooien, in de hoop dat het op de post werd gedaan.

JudithMelkman

Judith
Melkman