In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Minister van Sociale Zaken&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer Utrecht&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1939-09-19&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie voor uitvoerende ontginningswerkzaamheden in en- rond het kampterrein.

Van: Minister van Sociale Zaken&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer Utrecht&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1939-09-19&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie voor uitvoerende ontginningswerkzaamheden in en- rond het kampterrein.

Brief van de Minister van Sociale Zaken aan Staatsbosbeheer Utrecht

Naziconcentratiekampen

Kamp Praag

Kazerne Dossin

Kamp Annaburg

Kamp Annaberg

Kamp Stara Kuznica

Kamp Allach

Auschwitz II

Auschwitz I

Kamp Augsburg

Kamp Bisingen

Kamp Biberach

Kamp Beuthen

Kamp Bernhausen

Bergen-Belsen

Kamp Beendorf

Kamp Bad-Warmbrunn

Auschwitz III

Kamp Blechhammer

Kamp Bismarckhütte

Kamp Amersfoort

Kamp Landeshut

Kamp Krenau

Kamp Köningshütte

Kamp Kochanowitz

Kamp Lieberose

Kamp Leitmeritz

Kamp Laurahütte

Kamp Laufen Salzach

Kamp Langenstein-Zwieberge

Kamp Reichenbach

Kamp Lübeck

Kamp Lübben

Kamp Loslau

Kamp Lohheide

Kamp Lippstadt

Kamp Majdanek

Kamp Lüneburg

Kamp Ludwigslust

Kamp Ludwigsdorf

Kamp Lublin

Kamp Maskie

Kamp Mariënburg

Kamp Marbach

Kamp Malchow

Kamp Malapane

Kamp Malachit

Kamp Melk

Kamp Mecklenburg

Kamp Mechtal

Mauthausen

Kamp Natzweiler-Struthof

Kamp Nachod

Kamp Myslowitz

Kamp Mühlerberg

Kamp Mühldorf

Kamp Mittelbau Dora

Kamp Meuselwitz

Kamp Neustadt

Kamp Neukirch

Neuengamme

Kamp Tröglitz

Kamp Friedland

Kamp Flossenbürg

Kamp Feldafing

Kamp Faulbrück

Kamp Fallersleben

Kamp Ellrich

Kamp Eidelstedt

Kamp Echterdingen

Kamp Fürstengrube

Kamp Fürstenberg

Kamp Ganacker

Kamp Gross Schweidnitz

Kamp Gross Rosen

Kamp Gröditz

Kamp Graditz

Kamp Golleschau

Kamp Gogolin

Kamp Gleiwitz

Kamp Gardelegen

Kamp Grünberg

Kamp Gusen

Kamp Günthergrube

Kamp Hillersleben

Kamp Hannover

Kamp Hamburg

Kamp Halle-Salle

Kamp Hajduki

Kamp Hailfingen

Kamp Hagenau

Kamp Haaren

Kamp Hurwenen

Kamp Hirschberg

Kamp Hinterbrühl

Kamp Kleinmangersdorf

Kamp Klein Schönau

Kamp Kittlitztreben

Kamp Kaufering

Kamp Jaworsno

Kamp Jawischowitz

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 42

Bewijs van ontslag uit Kamp Westerbork Van: Snoek, Hermine Datum: 1945-06-18

Bewijs van ontslag uit Kamp Westerbork Van: Snoek, Hermine Datum: 1945-06-18

Bewijs van ontslag uit kamp Westerbork van Hermine Snoek

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-15 Voor Sieg Toekomstverwachtingen

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-15 Voor Sieg Toekomstverwachtingen

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Denneboom, Ducie (Duifje) en Leo van Essen Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-04 Onderwerp: werken op het land bij de familie Lensing in Zwiggelte (binnenhalen van rogge). Ze eten bij de boer aan tafel. s' Morgens worden ze (vier personen) met een boerenkar opgehaald, 's avonds gaan ze lopend terug (1.5 uur); ouders doorgestuurd op 20-07, ondanks dat er een aanvraag voor een Palestina-certificaat liep. Als de letter D van zijn vader aan de beurt is stuurt de schrijver brieven naar zijn vader; ze wonen met nog een echtpaar op een kamertje. een tante waarvan de man in Vught is overleden heeft wel een Palestina-certificaat ontvangen.&nbsp; &nbsp;

Van: Denneboom, Ducie (Duifje) en Leo van Essen Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-04 Onderwerp: werken op het land bij de familie Lensing in Zwiggelte (binnenhalen van rogge). Ze eten bij de boer aan tafel. s' Morgens worden ze (vier personen) met een boerenkar opgehaald, 's avonds gaan ze lopend terug (1.5 uur); ouders doorgestuurd op 20-07, ondanks dat er een aanvraag voor een Palestina-certificaat liep. Als de letter D van zijn vader aan de beurt is stuurt de schrijver brieven naar zijn vader; ze wonen met nog een echtpaar op een kamertje. een tante waarvan de man in Vught is overleden heeft wel een Palestina-certificaat ontvangen.&nbsp; &nbsp;

Brief van Ducie Denneboom en Leo van Essen aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Breslauer, Werner Rudolf Twee paarden in een weiland bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Twee paarden in een weiland bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Twee paarden in een weiland bij kamp Westerbork

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Woningen type B8.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: Oktober 1958 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord.

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Woningen type B8.&nbsp; Schaal: 1:100 - 1:20&nbsp; Datum: Oktober 1958 Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord.

Plattegrond van een aanzicht en indeling van nieuwe woningen in het woonoord Schattenberg

SoesmanMaij

Soesman
Maij