In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vragenlijsten en antwoordlijsten bij de rapporten van de in het vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte vreemdelingen.

Lijst met vragen voor in het Vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte Joodse vluchtelingen

Van: Tichauer, G.&nbsp; Afgegeven: 1939-03-23 Plaats: Reuver. Onderwerp: verlaten van het vluchtelingenoord Reuver voor familiebezoek in Aalten.

Van: Tichauer, G.&nbsp; Afgegeven: 1939-03-23 Plaats: Reuver. Onderwerp: verlaten van het vluchtelingenoord Reuver voor familiebezoek in Aalten.

Bewijs voor G. Tichauer om het vluchtelingenoord Reuver te mogen verlaten voor familiebezoek

Twee kinderen van familie Saptenno op een sleetje op de voorgrond.&nbsp; Daarachter barak nr. 60 zichtbaar. Plaats: woonoord Schattenberg

Twee kinderen van familie Saptenno op een sleetje op de voorgrond.&nbsp; Daarachter barak nr. 60 zichtbaar. Plaats: woonoord Schattenberg

Foto van twee kinderen op een slee in woonoord Schattenberg

Revisie elektrische installatie, barakken 213; 214 en 215 Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27 Opmerking: de oorspronkelijke nummers van deze barakken waren 123-125.

Revisie elektrische installatie, barakken 213; 214 en 215 Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27 Opmerking: de oorspronkelijke nummers van deze barakken waren 123-125.

Plattegrond van de elektrische installatie in de barakken 213-215 in het woonoord Schattenberg

Arbeitskarte Plaats: Westerbork, kamp Van: Suschny, Eugen DB 1 Groep: kartoffelkeller Datum: 1944-10-06

Arbeitskarte Plaats: Westerbork, kamp Van: Suschny, Eugen DB 1 Groep: kartoffelkeller Datum: 1944-10-06

Arbeitskarte van Eugen Suschny

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Arthur en Mientje&nbsp; Plaats: Hoogeveen, ziekenhuis Datum: 1942 Onderwerp: zeer emotionele brief met een beschrijving van de omstandigheden, toekomstverwachtingen ('wie weet of ik je ooit terugzie') en diverse mededelingen. De dokter houdt hem nog vast in het ziekenhuis in Hoogeveen…

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Arthur en Mientje&nbsp; Plaats: Hoogeveen, ziekenhuis Datum: 1942 Onderwerp: zeer emotionele brief met een beschrijving van de omstandigheden, toekomstverwachtingen ('wie weet of ik je ooit terugzie') en diverse mededelingen. De dokter houdt hem nog vast in het ziekenhuis in Hoogeveen…

Brief van Eduard Philips aan zoon Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Van: Geismar, Joseph Betreft Duitse reispas nr. 03412 Geldig voor binnen- en buitenland. Joseph Geismar is via het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork op 8 november 1939 naar de Verenigde Staten van Amerika geëmigreerd.

Van: Geismar, Joseph Betreft Duitse reispas nr. 03412 Geldig voor binnen- en buitenland. Joseph Geismar is via het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork op 8 november 1939 naar de Verenigde Staten van Amerika geëmigreerd.

Ausweiskarte van Joseph Geismar voor binnen- en buitenland

Foto van Mary Nijkerk

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-06-04 Onderwerp: doorgeven besluiten en circulaires aan personeel

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-06-04 Onderwerp: doorgeven besluiten en circulaires aan personeel

Brief

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-01-26, No. 65 Inhoud: Opheffing van de quarantaine maatregelen; alarmregeling.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-01-26, No. 65 Inhoud: Opheffing van de quarantaine maatregelen; alarmregeling.

Lagerbefehl No. 65

Van: Schade-Enquete-Commissie Aan: Snoek, M. Plaats: 'S-Gravenhage Datum: Onderwerp: Bijdrage in huisraadschade

Van: Schade-Enquete-Commissie Aan: Snoek, M. Plaats: 'S-Gravenhage Datum: Onderwerp: Bijdrage in huisraadschade

Brief van Schade-Enquete-Commissie aan M. Snoek

Van: Joodsche Raad, Afdeling Winschoten Aan:&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: november 1941 Onderwerp: mededelingen over reisvergunningen en verandering van spreekuur

Van: Joodsche Raad, Afdeling Winschoten Aan:&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: november 1941 Onderwerp: mededelingen over reisvergunningen en verandering van spreekuur

Brief van de Joodse Raad, afdeling Winschoten over reizen buiten de woonplaats

Van: Hoofdbestuur Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: burgemeesters&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1941-03-14&nbsp; Onderwerp: Joodse donoren moeten worden verwijderd uit de bloedgeverslijsten.

Van: Hoofdbestuur Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: burgemeesters&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1941-03-14&nbsp; Onderwerp: Joodse donoren moeten worden verwijderd uit de bloedgeverslijsten.

Brief van het Hoofdbestuur van het Rode Kruis aan de burgemeesters

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 247 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Roos, Roosje geb. 26-03-84 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 247 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Roos, Roosje geb. 26-03-84 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Roosje Roos

(werk) Ausweis Van: Gerzon-Falk, Nora R. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-15 Is gerechtigd om de Sudbaracken te betreden.

(werk) Ausweis Van: Gerzon-Falk, Nora R. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-15 Is gerechtigd om de Sudbaracken te betreden.

Ausweis van Nora R. Gerzon-Falk

Sonder-Ausweis Passenier, Anna, 25-3-27, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis Passenier, Anna, 25-3-27, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Anna Passenier

Sportveld met in de verte een paar barakken (80-ers). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965

Sportveld met in de verte een paar barakken (80-ers). Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965

Foto met zicht op een sportveld en barakken in woonoord Schattenberg

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: verzoek om verlof indienen; Theo Pinkowitz zal ook volgende week in Amsterdam zijn (dienstreis, OD); waarschijnlijk gaan morgen de mensen van Kattenburg op transport; Werner is het niet met Stella eens om zich vrijwillig voor Polen aan te melden, zolang je nog in Amsterdam kan blijven, moet je dat doen. En als ze in Westerbork terecht komt kan ze blijven. Op een goede dag zal dat gebeuren; Werner mag deze week weer schrijven, een postkaart met 12 regels.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: verzoek om verlof indienen; Theo Pinkowitz zal ook volgende week in Amsterdam zijn (dienstreis, OD); waarschijnlijk gaan morgen de mensen van Kattenburg op transport; Werner is het niet met Stella eens om zich vrijwillig voor Polen aan te melden, zolang je nog in Amsterdam kan blijven, moet je dat doen. En als ze in Westerbork terecht komt kan ze blijven. Op een goede dag zal dat gebeuren; Werner mag deze week weer schrijven, een postkaart met 12 regels.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Betreft: Badhuis voor 42 personen Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100, barak 27.

Betreft: Badhuis voor 42 personen Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100, barak 27.

Bouwtekening van het badhuis in het Centraal Vluchtelingenkamp

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 199 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Appel, Frieda Sara geb. 11-04-81 overleden te Westerbork op 15-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 199 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Appel, Frieda Sara geb. 11-04-81 overleden te Westerbork op 15-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Frieda Sara Appel

Electrische installatie Schattenberg Schaal: Datum:

Electrische installatie Schattenberg Schaal: Datum:

Plattegrond van de elektrische installatie in het woonoord Schattenberg

Boekomslag.&nbsp; Boekomslag van revueboek (Serie foto's uit een revueboek waarvan de tekst geschreven is door Max Ehrlich; de foto's gemaakt zijn door Werner Rudolf Breslauer en de tekeningen gemaakt zijn door Leo Kok en Hans Margules) met een tekening van toneel en tekst voor de gordijnen 'Humor und Melodie'. De afgebeelde man stelt Max Ehrlich voor. Betreft foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Boekomslag.&nbsp; Boekomslag van revueboek (Serie foto's uit een revueboek waarvan de tekst geschreven is door Max Ehrlich; de foto's gemaakt zijn door Werner Rudolf Breslauer en de tekeningen gemaakt zijn door Leo Kok en Hans Margules) met een tekening van toneel en tekst voor de gordijnen 'Humor und Melodie'. De afgebeelde man stelt Max Ehrlich voor. Betreft foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Boekomslag van het revueboek

Van: Schenkel, A.H. (Gezagstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-21 Onderwerp: in slechte staat verkerende afrastering, waardoor risico van ontsnapping groot is. Hierbij een kort briefje van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets waarin melding van herstelwerkzaamheden en het verzoek om binnen het prikkeldraad een strook van 5 meter groen vrij te houden.

Van: Schenkel, A.H. (Gezagstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-21 Onderwerp: in slechte staat verkerende afrastering, waardoor risico van ontsnapping groot is. Hierbij een kort briefje van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets waarin melding van herstelwerkzaamheden en het verzoek om binnen het prikkeldraad een strook van 5 meter groen vrij te houden.

Rapport van H. Schenkel en een briefje van G.K. Huisman over onder andere in slechte staat verkeren van de prikkeldraadversperring en de reparatie ervan

Van: Blitz, H. Aan: Elzenaar, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: opgehaald en naar kamp Westerbork overgebracht. De schrijver gelooft dat hij maandagochtend verder moet.

Van: Blitz, H. Aan: Elzenaar, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: opgehaald en naar kamp Westerbork overgebracht. De schrijver gelooft dat hij maandagochtend verder moet.

Briefkaart van H. Blitz aan de familie Elzenaar vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis Moppes, Michael, 25-12-01, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Moppes, Michael, 25-12-01, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Michael van Moppes

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Gewestelijke Rundveecentrale Groningen Aan: Sleutelberg, Meijer Plaats: Groningen Datum: 1934-04-09 Onderwerp: erkenning van Meijer Sleutelberg als handelaar in vee.

Van: Gewestelijke Rundveecentrale Groningen Aan: Sleutelberg, Meijer Plaats: Groningen Datum: 1934-04-09 Onderwerp: erkenning van Meijer Sleutelberg als handelaar in vee.

Bewijs van erkenning van Meijer Sleutelberg en zijn zonen als handelaar in vee

Barakken.&nbsp; Barakken in aanbouw.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

Barakken.&nbsp; Barakken in aanbouw.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

van de bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Evelien Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-03 Onderwerp: moeder en zuster op transport naar Westerbork met andere vrouwen waarvan de mannen in een Joods werkkamp zitten. Verzegeling van het huis.

Van: Evelien Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-03 Onderwerp: moeder en zuster op transport naar Westerbork met andere vrouwen waarvan de mannen in een Joods werkkamp zitten. Verzegeling van het huis.

van Evelien aan Flora Hamburg vanuit Zutphen

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-16, No. 70 Inhoud: Waardebonnen. Met ingang van 20 maart 1944 worden door alle kampinstellingen, waar kampingezetenen betalingen doen (warenhuis, cantine, kassa voor bonte avonden enz.) nog slechts waardebonnen als betaalmiddel gebruikt.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-16, No. 70 Inhoud: Waardebonnen. Met ingang van 20 maart 1944 worden door alle kampinstellingen, waar kampingezetenen betalingen doen (warenhuis, cantine, kassa voor bonte avonden enz.) nog slechts waardebonnen als betaalmiddel gebruikt.

Lagerbefehl No. 70

Riolering barak 35 (woonfunctie) Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-09 Het voormalige weeshuis uit de doorgangskamp periode.&nbsp;

Riolering barak 35 (woonfunctie) Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-09 Het voormalige weeshuis uit de doorgangskamp periode.&nbsp;

Plattegrond van de riolering in barak 35 in het woonoord Schattenberg

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-28 Onderwerp: familie Veer was op bezoek, echter Sonja was op dat moment niet thuis; graag toesturen van de winterjas, vader heeft de jas nodig…Ze zijn nog in Amsterdam…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-28 Onderwerp: familie Veer was op bezoek, echter Sonja was op dat moment niet thuis; graag toesturen van de winterjas, vader heeft de jas nodig…Ze zijn nog in Amsterdam…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 15-03-1943 Nr. 106 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Serphos, Mina geb. 21-02-59 overleden 13-03-1943 te Westerbork op: 15-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 15-03-1943 Nr. 106 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Serphos, Mina geb. 21-02-59 overleden 13-03-1943 te Westerbork op: 15-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mina Serphos

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: onbekend Datum: 1946 Onderwerp: een tekening van een bloem, Chaja van Bergen, groep 16.

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: onbekend Datum: 1946 Onderwerp: een tekening van een bloem, Chaja van Bergen, groep 16.

Tekening gemaakt door Chaja van Bergen voor haar moeder vanuit Engeland

Foto van Isaac van Bergen en zijn dochter Chaja in Artis. Plaats: Artis Datum: 1940-1941 Onderwerp: het is de enige foto van Chaja met haar vader.

Foto van Isaac van Bergen en zijn dochter Chaja in Artis. Plaats: Artis Datum: 1940-1941 Onderwerp: het is de enige foto van Chaja met haar vader.

Foto van Isaac van Bergen en zijn dochter Chaja in Artis

Van: Aan: bewaking Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: rapport blanco in te vullen bij een ontvluchting van een gedetineerde.

Van: Aan: bewaking Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: rapport blanco in te vullen bij een ontvluchting van een gedetineerde.

Rapport blanco in te vullen bij een ontvluchting van een gedetineerde

Van: Mulder, A. adm.- hoofdverpleger Aan: G.K. Huisman Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-03-19 Onderwerp: dieetkeuken. Gezondheidsklachten ontstaan door te weinig ventilatie. Hiervoor moet een oplossing bedacht worden. Mensen komen met klachten bij de Polikliniek. Mevrouw de Graaff attendeerde hierop.

Van: Mulder, A. adm.- hoofdverpleger Aan: G.K. Huisman Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-03-19 Onderwerp: dieetkeuken. Gezondheidsklachten ontstaan door te weinig ventilatie. Hiervoor moet een oplossing bedacht worden. Mensen komen met klachten bij de Polikliniek. Mevrouw de Graaff attendeerde hierop.

Verzoek van A. Mulder aan G.K. Huisman over verbetering van de ventilatie in de dieetkeuken

Van: Jetteke (zuster van Hans) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-21 Onderwerp: of Hanneke de brief van Hans al ontvangen heeft; vakantiekamp in Putten geweest; thuisgekomen kreeg ze zweren en angina; op het Lyceum is het leuk…

Van: Jetteke (zuster van Hans) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-21 Onderwerp: of Hanneke de brief van Hans al ontvangen heeft; vakantiekamp in Putten geweest; thuisgekomen kreeg ze zweren en angina; op het Lyceum is het leuk…

Brief van Jetteke aan Hanneke vanuit Amstelveen

Van: Jacobs, Iwan Aan: waarde vrienden Plaats: de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: plotseling vertrokken; in de trein in Zwolle; vreselijke toestand; groeten aan alle bekenden…

Van: Jacobs, Iwan Aan: waarde vrienden Plaats: de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: plotseling vertrokken; in de trein in Zwolle; vreselijke toestand; groeten aan alle bekenden…

Brief van Iwan Jacobs aan zijn waarde vrienden vanuit de trein in Zwolle

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 155 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Spanjaard, Sara Sofia geb. 08-05-74 overleden 30-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 155 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Spanjaard, Sara Sofia geb. 08-05-74 overleden 30-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sara Sofia Spanjaard

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Districtscommissaris Militair Gezag te Assen e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-13 Onderwerp: verhoor gedetineerden in het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Districtscommissaris Militair Gezag te Assen e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-13 Onderwerp: verhoor gedetineerden in het kamp.

Mededeling van J.G. Buijvoets aan de Districtscommissaris Militair Gezag te Assen e.a over verhoor van gedetineerden

Van: W., Augusta Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Luton Datum: 1946-08-26 Onderwerp: Chaja is sinds enkele weken op dit adres; afgelopen week is een fotograaf langsgekomen; hierbij een foto van Chaja…

Van: W., Augusta Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Luton Datum: 1946-08-26 Onderwerp: Chaja is sinds enkele weken op dit adres; afgelopen week is een fotograaf langsgekomen; hierbij een foto van Chaja…

Brief van Agusta W. aan Nora van Bergen-Diamant vanuit Engeland

Ausweiskarte Westerbork, kamp Van: Cohen, Levie Afgegeven: 1944-09-29

Ausweiskarte Westerbork, kamp Van: Cohen, Levie Afgegeven: 1944-09-29

Ausweiskarte van Levie Cohen

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva onder de titel 'Zwiesprache'&nbsp; Onderwerp: het verhaal van een droom. De vader spert hem als straf in het donkere tuinhuisje, zodat hij zich kan bezinnen. In het huisje ligt een katachtig dier op de vloer. Het dier kijkt hem zo indringend aan dat de gestrafte persoon besluit een tweespraak met zichzelf te houden.&nbsp;

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva onder de titel 'Zwiesprache'&nbsp; Onderwerp: het verhaal van een droom. De vader spert hem als straf in het donkere tuinhuisje, zodat hij zich kan bezinnen. In het huisje ligt een katachtig dier op de vloer. Het dier kijkt hem zo indringend aan dat de gestrafte persoon besluit een tweespraak met zichzelf te houden.&nbsp;

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva onder de titel 'Zwiesprache'

Verslag van Siegfried Chits Datum: 1940-1945 Onderwerp: chronologisch overzicht van gebeurtenissen. Siegfried en zijn vrouw Esther; ontslag bij Van Leer concern in verband met opheffing, gedicht gekregen van Rob Heilbut en enveloppe van Mr. van Leer, salaris voor drie jaar; opsomming van anti-Joodse maatregelen; familiegebeurtenissen; razzia's; Siegfried voorlopig gered door aanstelling bij de Joodse Raadkamp Westerbork; vader en moeder gered; arrestatie en ontvluchting; onderduik van Siegfried en Ester in december 1942; laatste diner met zijn ouders in de van Breestraat; oppakken van zijn ouders; &nbsp;in maart 1943 wel naar Westerbork; oppakken van schoonouders; andere bekenden naar Westerbork of verder; op 29 september 1943 naar kamp Westerbork; geboorte en overlijden Tom Gans in Bergen-Belsen; naar Bergen-Belsen samen met Anna Biallosterski; ziekenbarak; Heilbut is blind; overlijden Anna Biallosterski; 35 kilo zwaar als hij wordt bevrijd; met ambulancetrein naar Lübeck overname door het Zweedse Rode Kruis op 23 juni 1945; per schip naar Malmö en vandaar naar Göteborg; vanaf 5 augustus tot en met november 1945 een gedetailleerde beschrijving van verblijf in Zweden tot repatriëring naar Nederland.&nbsp;

Verslag van Siegfried Chits Datum: 1940-1945 Onderwerp: chronologisch overzicht van gebeurtenissen. Siegfried en zijn vrouw Esther; ontslag bij Van Leer concern in verband met opheffing, gedicht gekregen van Rob Heilbut en enveloppe van Mr. van Leer, salaris voor drie jaar; opsomming van anti-Joodse maatregelen; familiegebeurtenissen; razzia's; Siegfried voorlopig gered door aanstelling bij de Joodse Raadkamp Westerbork; vader en moeder gered; arrestatie en ontvluchting; onderduik van Siegfried en Ester in december 1942; laatste diner met zijn ouders in de van Breestraat; oppakken van zijn ouders; &nbsp;in maart 1943 wel naar Westerbork; oppakken van schoonouders; andere bekenden naar Westerbork of verder; op 29 september 1943 naar kamp Westerbork; geboorte en overlijden Tom Gans in Bergen-Belsen; naar Bergen-Belsen samen met Anna Biallosterski; ziekenbarak; Heilbut is blind; overlijden Anna Biallosterski; 35 kilo zwaar als hij wordt bevrijd; met ambulancetrein naar Lübeck overname door het Zweedse Rode Kruis op 23 juni 1945; per schip naar Malmö en vandaar naar Göteborg; vanaf 5 augustus tot en met november 1945 een gedetailleerde beschrijving van verblijf in Zweden tot repatriëring naar Nederland.&nbsp;

Verslag van Siegfried Chits over de periode mei 1940-november 1945

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-08-16 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 16 juli en 3 augustus ontvangen; hou de nieuwe kamprichtlijnen in de gaten; pakket ontvangen; nog verschillende zaken nodig, waaronder hoge schoenen; de schoenen die waren toegestuurd zijn te klein; over Chaja en over Eddy; ….

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-08-16 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 16 juli en 3 augustus ontvangen; hou de nieuwe kamprichtlijnen in de gaten; pakket ontvangen; nog verschillende zaken nodig, waaronder hoge schoenen; de schoenen die waren toegestuurd zijn te klein; over Chaja en over Eddy; ….

Brief van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Onderwerp: Afbeeldingen die zijn gemaakt tijdens een bergwandeling in de omgeving van Glion, Zwitserland.&nbsp;

Onderwerp: Afbeeldingen die zijn gemaakt tijdens een bergwandeling in de omgeving van Glion, Zwitserland.&nbsp;

Foto's uit de omgeving van Glion, Zwitserland

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging fotostandaard 'Fota' + kostenberekening vervaardiging haarknipje met strikbevestiging 'Haknip'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging fotostandaard 'Fota' + kostenberekening vervaardiging haarknipje met strikbevestiging 'Haknip'.

Calculatie voor het vervaardigen van een fotostandaard en een haarknipje met strikbevestiging onder de naam 'Haknip'

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-05 Onderwerp: drukte, weinig tijd om te schrijven; moet een Jodenster dragen en ze kan niet meer bij de familie Veer komen; kan wel aangevraagd worden, met een bewijs om te naaien…&nbsp;

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-05 Onderwerp: drukte, weinig tijd om te schrijven; moet een Jodenster dragen en ze kan niet meer bij de familie Veer komen; kan wel aangevraagd worden, met een bewijs om te naaien…&nbsp;

Brief van Sonja Blits aan familie Veer vanuit Amsterdam

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-06 Onderwerp: huwelijken te Vught; schenking aan half-Arische kinderen; verpleegsters mogen alleen Joods zijn.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-06 Onderwerp: huwelijken te Vught; schenking aan half-Arische kinderen; verpleegsters mogen alleen Joods zijn.

Bulletin nummer 36 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Den Haag Datum: 1948-09-01 Onderwerp: betreft het lot van Isaac Simon van Bergen. Er kan geen verklaring van overlijden worden opgesteld.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Den Haag Datum: 1948-09-01 Onderwerp: betreft het lot van Isaac Simon van Bergen. Er kan geen verklaring van overlijden worden opgesteld.

Brief van het Rode Kruis betreffende het lot van Isaac Simon van Bergen

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts.

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts.

Medische kaart

Pasfoto van Betto Johan Knorringa Uithuizen, 1942.&nbsp; Zie anekdote in het dagboek van Philip Mechanicus op 26 juni 1943, geschreven vanuit een ziekenbarak. De in het verhaal genoemde kleinzoon is Betto. &nbsp;

Pasfoto van Betto Johan Knorringa Uithuizen, 1942.&nbsp; Zie anekdote in het dagboek van Philip Mechanicus op 26 juni 1943, geschreven vanuit een ziekenbarak. De in het verhaal genoemde kleinzoon is Betto. &nbsp;

Pasfoto van Betto Johan Knorringa

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling over bezoekverbod aan ziekenhuis en informatie over patiënten

Ingang De ingang van het kamp. Een grote groep mensen staat bij de ingang van het kamp. Mogelijk gaat het om een vertrekkend transport. Kamp Westerbork, 1942

Ingang De ingang van het kamp. Een grote groep mensen staat bij de ingang van het kamp. Mogelijk gaat het om een vertrekkend transport. Kamp Westerbork, 1942

Een grote groep kampgevangenen staat te wachten op de toegangsweg naar het kamp

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Salomon, Karl Plaats: Maayan Datum: 1949-08-20 Onderwerp: Clara biedt muziekcomposities van haar vermoorde zoon Menachem Asscher aan, onder andere een sonate voor een viool, een klavier en een kwartet en nog meer. Het was in Nederland verstopt. Zelf was ze uitgewisseld. De muziekstukken kreeg ze weer in handen in Jerusalem. Ze hoopt dat de stukken het bombardement van Jerusalem hebben overleefd. De stukken zijn in twee jaar op papier gezet. Ter ondertekening gebruikte hij alleen zijn initialen om zijn Joodse achtergrond te verbergen. Menachem zijn tweelingbroer leeft in Maayan. Nog een zoon van Clara is vermoord (Izak). Haar andere vier kinderen hebben allen Israel bereikt. Menachem was pianist en ging na een muzikale periode naar het conservatorium in Amsterdam. Hij is met het transport van 16 juli 1942 uit kamp Westerbork vertrokken en kort daarna in Auschwitz vermoord.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Salomon, Karl Plaats: Maayan Datum: 1949-08-20 Onderwerp: Clara biedt muziekcomposities van haar vermoorde zoon Menachem Asscher aan, onder andere een sonate voor een viool, een klavier en een kwartet en nog meer. Het was in Nederland verstopt. Zelf was ze uitgewisseld. De muziekstukken kreeg ze weer in handen in Jerusalem. Ze hoopt dat de stukken het bombardement van Jerusalem hebben overleefd. De stukken zijn in twee jaar op papier gezet. Ter ondertekening gebruikte hij alleen zijn initialen om zijn Joodse achtergrond te verbergen. Menachem zijn tweelingbroer leeft in Maayan. Nog een zoon van Clara is vermoord (Izak). Haar andere vier kinderen hebben allen Israel bereikt. Menachem was pianist en ging na een muzikale periode naar het conservatorium in Amsterdam. Hij is met het transport van 16 juli 1942 uit kamp Westerbork vertrokken en kort daarna in Auschwitz vermoord.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan Karl Salomon vanuit Maayan in Israel

Sonder-Ausweis Ledermann, Werner, 9-1-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Ledermann, Werner, 9-1-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Werner Ledermann

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-15 Onderwerp: Vraag om diverse goederen en vraag om informatie over familie en kennissen. De briefkaart is geschreven vanuit de barak waar ze werkt (ziekenhuis)

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-15 Onderwerp: Vraag om diverse goederen en vraag om informatie over familie en kennissen. De briefkaart is geschreven vanuit de barak waar ze werkt (ziekenhuis)

Briefkaart van Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Wolff, prof. Julius Aan: Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-08 (datum poststempel) Onderwerp: Bedankje voor een ontvangen pakket.

Van: Wolff, prof. Julius Aan: Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-08 (datum poststempel) Onderwerp: Bedankje voor een ontvangen pakket.

Evavan der Lijn-Cohen

Eva
van der Lijn-Cohen