In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke groepen kampbewoners

Protestante Joden kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Westerborkfilm

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Stoffen zakdoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Stoffen zakdoek (met het nummer 11420) gebruikt in kamp Westerbork door Suze de Vries Robles

Stoffen zakdoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1945 Stoffen zakdoek (met het nummer 11420) gebruikt in kamp Westerbork door Suze de Vries Robles

Zakdoek van Suze de Vries Robles gebruikt in kamp Westerbork

Persoonsbewijs van Abraham Querido Plaats: Utrecht Datum: 1941-09-10 Onderwerp: persoonsbewijs met foto en de letter ‘J’.

Persoonsbewijs van Abraham Querido Plaats: Utrecht Datum: 1941-09-10 Onderwerp: persoonsbewijs met foto en de letter ‘J’.

Persoonsbewijs van Abraham Querido

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-04 Onderwerp: levensruimte is beperkt en de levenshouding wordt door de omstandigheden zwaar beïnvloed. Werner komt tot niets, bijvoorbeeld studie; vanaf gisteren staat Werner 10 jaar buiten de maatschappij; de verhouding tussen Werner en Stella is niet meer dan een briefwisseling; met ieder transport gaan ook zieken weg, de wagons zijn van stellages voorzien, zodat de zieken kunnen liggen; 2000 mensen kunnen in het kamp blijven voor de vaste werkzaamheden. De werktijden kunnen oplopen tot 12 uur.; De andere kampgevangenen gaan naar Vught of worden doorgestuurd; de vrouwen van de mannen moeten naar Westerbork komen, ook de vrouw (en zoon) van Dr. Mannheim komt binnenkort;…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-04 Onderwerp: levensruimte is beperkt en de levenshouding wordt door de omstandigheden zwaar beïnvloed. Werner komt tot niets, bijvoorbeeld studie; vanaf gisteren staat Werner 10 jaar buiten de maatschappij; de verhouding tussen Werner en Stella is niet meer dan een briefwisseling; met ieder transport gaan ook zieken weg, de wagons zijn van stellages voorzien, zodat de zieken kunnen liggen; 2000 mensen kunnen in het kamp blijven voor de vaste werkzaamheden. De werktijden kunnen oplopen tot 12 uur.; De andere kampgevangenen gaan naar Vught of worden doorgestuurd; de vrouwen van de mannen moeten naar Westerbork komen, ook de vrouw (en zoon) van Dr. Mannheim komt binnenkort;…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-09-08 Onderwerp: kamp Westerbork zal als doorgangskamp worden opgeheven. Het zal een concentratie-strafkamp worden; transporten uit kamp Vught en Amsterdam zullen worden doorgestuurd. Als dank voor goed verricht werk voor het kamp zullen ongeveer 1000 mensen in aanmerking komen voor twee transporten naar Theresienstadt. Mogelijk behoort Werner tot deze laatste groep. De 7de was een transport vertrokken, onder hen veel bekenden. Wekelijks zal een trein weggaan. Alleen een stamgroep van 1000 personen zal voorlopig blijven. De oude garde heeft het bericht kalm opgenomen, ze waren er geestelijk op voorbereid. In november moet alles zijn afgerond.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-09-08 Onderwerp: kamp Westerbork zal als doorgangskamp worden opgeheven. Het zal een concentratie-strafkamp worden; transporten uit kamp Vught en Amsterdam zullen worden doorgestuurd. Als dank voor goed verricht werk voor het kamp zullen ongeveer 1000 mensen in aanmerking komen voor twee transporten naar Theresienstadt. Mogelijk behoort Werner tot deze laatste groep. De 7de was een transport vertrokken, onder hen veel bekenden. Wekelijks zal een trein weggaan. Alleen een stamgroep van 1000 personen zal voorlopig blijven. De oude garde heeft het bericht kalm opgenomen, ze waren er geestelijk op voorbereid. In november moet alles zijn afgerond.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: een officiële kaart verstuurd; tante Voogje is gisteren vertrokken; nieuw kampbevel, vrijstelling voor oude kampingezetenen, voor velen een aanleiding om te trouwen, omdat ook de vrouwen en kinderen onder de zestien jaar hieronder vallen: alle inwoners van voor 14 juli 1942; Alte kampingezetenen die na 1 februari met een niet-oude kampingezetene trouwen vallen niet onder deze vrijstelling. Dat heeft dus gevolgen voor Stella als ze alsnog met Werner gaat trouwen; mogelijk kunnen ze nog terugvallen op het feit dat ze sinds september 1942 in ondertrouw zijn; groeten van de familie Hes, verlof naar Amsterdam gaat voorlopig niet door. &nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: een officiële kaart verstuurd; tante Voogje is gisteren vertrokken; nieuw kampbevel, vrijstelling voor oude kampingezetenen, voor velen een aanleiding om te trouwen, omdat ook de vrouwen en kinderen onder de zestien jaar hieronder vallen: alle inwoners van voor 14 juli 1942; Alte kampingezetenen die na 1 februari met een niet-oude kampingezetene trouwen vallen niet onder deze vrijstelling. Dat heeft dus gevolgen voor Stella als ze alsnog met Werner gaat trouwen; mogelijk kunnen ze nog terugvallen op het feit dat ze sinds september 1942 in ondertrouw zijn; groeten van de familie Hes, verlof naar Amsterdam gaat voorlopig niet door. &nbsp;

BetjeLöwenstein-Hofstede

Betje
Löwenstein-Hofstede