In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Jewish Agency&nbsp; Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1944-01-25 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht The Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat S. Wijnberg-Manassen en familie is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina met registratienummer. Het gezin bevond zich tijdens de aanvraag in Barneveld (De Biezen). Ze ontvingen het bericht in kamp Westerbork.

Van: Jewish Agency&nbsp; Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1944-01-25 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht The Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat S. Wijnberg-Manassen en familie is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina met registratienummer. Het gezin bevond zich tijdens de aanvraag in Barneveld (De Biezen). Ze ontvingen het bericht in kamp Westerbork.

van Jewish Agency betreffende immigratie naar Palestina

Pasfoto Pasfoto van dhr. Speijer, E.A.M.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend. Zowel in Barneveld als in kamp Westerbork liet Emanuel kinderen insecten verzamelen om deze op te zetten en te bestuderen. &nbsp;

Pasfoto Pasfoto van dhr. Speijer, E.A.M.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend. Zowel in Barneveld als in kamp Westerbork liet Emanuel kinderen insecten verzamelen om deze op te zetten en te bestuderen. &nbsp;

Portret van Dr .Speijer

Van: Rode Kruis Aan: Schrijver, H. Plaats: Jeruzalem Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Inschrijving op lijst van 'Veterans sionistes'

Van: Rode Kruis Aan: Schrijver, H. Plaats: Jeruzalem Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Inschrijving op lijst van 'Veterans sionistes'

Brief van Rode Kruis aan H. Schrijver inzake inschrijving op de Veteranenlijst (Zionisten) staat

Van: Leeven, van, Ronnie&nbsp; Datum: 1943-12-04&nbsp; Verklaring betreffende indeling bij de ordonnansen.

Van: Leeven, van, Ronnie&nbsp; Datum: 1943-12-04&nbsp; Verklaring betreffende indeling bij de ordonnansen.

Verklaring dat Ronnie (Aaron) van Leeven is ingedeeld bij de Ordonnansen

Van: Wolff, J.L. Aan: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp (Interneringskamp) Datum: 1945-06-06 Onderwerp: eigendomsverklaring van tapijt, twee stoeltjes en een tafeltje met het verzoek deze mee te mogen nemen bij ontslag uit het kamp. De spullen kwamen oorspronkelijk in Barneveld terecht en zijn van hieruit overgebracht naar kamp Westerbork…

Van: Wolff, J.L. Aan: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp (Interneringskamp) Datum: 1945-06-06 Onderwerp: eigendomsverklaring van tapijt, twee stoeltjes en een tafeltje met het verzoek deze mee te mogen nemen bij ontslag uit het kamp. De spullen kwamen oorspronkelijk in Barneveld terecht en zijn van hieruit overgebracht naar kamp Westerbork…

Verzoek J.L. Wolf om zijn in kamp Westerbork teruggevonden spullen mee te mogen nemen na ontslag uit het kamp

Bewarings- en Verblijfskampen

Bewarings- en Verblijfskamp Ybenheer

1943

December 1943

Afschrift van bijschrijving op een rekening-courant bij Heldring & Pierson bankiers te 's-Gravenhage, op naam van mej. L. Nijstad, 12 jan, 1942.

van Heldring & Pierson bankiers voor L. Nijstad

Mededeling Mededeling van de ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente Haarlem Datum: 1950-07-10 Onderwerp: er is op 22 juni schriftelijk aangifte gedaan van het overlijden van A.B. de Vries, overleden 15-12-1942 te Auschwitz. Op 23 september 1950 zal een overlijdensakte worden opgemaakt.

Mededeling Mededeling van de ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente Haarlem Datum: 1950-07-10 Onderwerp: er is op 22 juni schriftelijk aangifte gedaan van het overlijden van A.B. de Vries, overleden 15-12-1942 te Auschwitz. Op 23 september 1950 zal een overlijdensakte worden opgemaakt.

Mededeling van de ambtenaar van de Burgerlijke stand Haarlem aan J.W. Adelaar

Karton met opdruk transportnummer 62

Nummer voor een transport vanuit Theresienstadt

Gedeelte uit interview met Durlacher, Lore. Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam en vlucht uit het Apeldoornsche Bosch, na tip van Zippie (Alfred Fränkel); onderduik in Hilversum bij de onbetrouwbare familie Metz; valse papieren van Ilse (Mirjam Birnbaum); (mislukt)ontsnappingsplan kamp Westerbork; ontsnapping Westerbork op individuele basis of per tweetal; aanhouding door een politieman. &nbsp; &nbsp;

Gedeelte uit interview met Durlacher, Lore. Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam en vlucht uit het Apeldoornsche Bosch, na tip van Zippie (Alfred Fränkel); onderduik in Hilversum bij de onbetrouwbare familie Metz; valse papieren van Ilse (Mirjam Birnbaum); (mislukt)ontsnappingsplan kamp Westerbork; ontsnapping Westerbork op individuele basis of per tweetal; aanhouding door een politieman. &nbsp; &nbsp;

Interview met Lore Durlacher opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman

Legitimatiekaart Spoorwegenpensioenfonds Van: Adelaar, J.W. voor de uitbetaling van Pensioenen en Uitkeringen (van A.B. de Vries)

Legitimatiekaart Spoorwegenpensioenfonds Van: Adelaar, J.W. voor de uitbetaling van Pensioenen en Uitkeringen (van A.B. de Vries)

Legitimatiebewijs Spoorwegpensioenfonds van A.B. de Vries, machtiging J. Adelaar

Dagboek Van: Bonewit, Hijman Datum: 1940-1944 Onderwerp: de oorlog; medische keuring; vertrek naar het Joodse werkkamp Kremboong; verblijf in Kremboong; ontsnapping op 2 oktober 1942; onderduik op verschillende plekken, waaronder Nieuwlande. Het dagboek stopt abrupt in het najaar van 1944. Zijn arrestatie en verblijf in kamp Westerbork januari-april 1945 wordt niet beschreven.

Dagboek Van: Bonewit, Hijman Datum: 1940-1944 Onderwerp: de oorlog; medische keuring; vertrek naar het Joodse werkkamp Kremboong; verblijf in Kremboong; ontsnapping op 2 oktober 1942; onderduik op verschillende plekken, waaronder Nieuwlande. Het dagboek stopt abrupt in het najaar van 1944. Zijn arrestatie en verblijf in kamp Westerbork januari-april 1945 wordt niet beschreven.

Dagboek van Hijman Bonewit

Van: Acohen, Maurits Aan: Plaat, de heer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-04 Onderwerp: nu drie weken van huis weg; beide pakketten ontvangen; net kwam pakker nummer 3 binnen;&nbsp;

Van: Acohen, Maurits Aan: Plaat, de heer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-04 Onderwerp: nu drie weken van huis weg; beide pakketten ontvangen; net kwam pakker nummer 3 binnen;&nbsp;

Brief van Maurits Acohen aan de heer Plaat vanuit kamp Vught

Van: Reichskommissar&nbsp; Aan: Burgemeester van Sappemeer&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-28&nbsp; Onderwerp: Afsluiten van waterleidingen van leegstaande Joodse woningen.

Van: Reichskommissar&nbsp; Aan: Burgemeester van Sappemeer&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-28&nbsp; Onderwerp: Afsluiten van waterleidingen van leegstaande Joodse woningen.

LouisLöwenstein

Louis
Löwenstein