In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plattegrond van Theresienstadt

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo) Henriette Aan: lieve familie,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-16,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; de kinderen werken de hele dag buiten. Ze lusten wel wat; door de zon gebruind. Chaja was een paar dagen ziek; de schrijfster heeft een gewrichtsaandoening en wordt met hete lucht behandeld. ze werkt daarnaast in het ziekenhuis, controle van verschillende werkzaamheden moet ze doen. Na drie weken in de barak is de schrijfster een beetje thuisgeraakt. Ze deelt het driehoog bed met twee verpleegsters. Van haar tafel heeft ze weer iets gezelligs gemaakt, een mooi kleedje geleend. s' Avonds is het babbelen en delen met elkaar wat te delen valt…

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo) Henriette Aan: lieve familie,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-16,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; de kinderen werken de hele dag buiten. Ze lusten wel wat; door de zon gebruind. Chaja was een paar dagen ziek; de schrijfster heeft een gewrichtsaandoening en wordt met hete lucht behandeld. ze werkt daarnaast in het ziekenhuis, controle van verschillende werkzaamheden moet ze doen. Na drie weken in de barak is de schrijfster een beetje thuisgeraakt. Ze deelt het driehoog bed met twee verpleegsters. Van haar tafel heeft ze weer iets gezelligs gemaakt, een mooi kleedje geleend. s' Avonds is het babbelen en delen met elkaar wat te delen valt…

Brief van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan lieve familie vanuit kamp Westerbork

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Henriette Aan: lieve lievelingen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-14 Onderwerp: De schrijfster is de moeder van de barak. Chaja werkt in het weeshuis van de barak. Er worden vele pakketjes ontvangen van haar kinderen, vrienden en bekenden. Barneveld is mogelijk een optie.

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Henriette Aan: lieve lievelingen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-14 Onderwerp: De schrijfster is de moeder van de barak. Chaja werkt in het weeshuis van de barak. Er worden vele pakketjes ontvangen van haar kinderen, vrienden en bekenden. Barneveld is mogelijk een optie.

Brief van Henriette Waterman Lopes-Cardozo aan haar kinderen vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 72

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12&nbsp; Overgang Schattenberg - Radiosterrenwacht. Aangegeven de barakken die hun functie zullen blijven behouden, barakken die zijn verwijderd of verwijderd zullen worden of in het woonoord een andere bestemming zullen krijgen.

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12&nbsp; Overgang Schattenberg - Radiosterrenwacht. Aangegeven de barakken die hun functie zullen blijven behouden, barakken die zijn verwijderd of verwijderd zullen worden of in het woonoord een andere bestemming zullen krijgen.

Plattegrond van het woonoord Schattenberg in 1965

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12 Onderwerp: reeds verwijderde barakken, barakken die verwijderd kunnen worden en barakken die een andere bestemming zullen krijgen.

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12 Onderwerp: reeds verwijderde barakken, barakken die verwijderd kunnen worden en barakken die een andere bestemming zullen krijgen.

Plattegrond van de situatie in het woonoord Schattenberg in 1965

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: de brief is illegaal; de brief is voor de hele familie bestemd; nog geen papieren uit Luxemburg; kreeg bericht van de Antragstelle, voorlopig vrijgesteld van deportatie; 7 maanden in Westerbork; veel mensen zien komen en gaan, het ergste is Bruintje, dat was niet nodig geweest; wordt ongelukkig van het zien van mensen bij elkaar die leef en leed afwachten en delen; &nbsp;vraagt om een paar sokken, het wordt te koud voor blote voeten in de schoenen; verlegen om een zaklantaarn, het is stikdonker in het kamp; hij heeft zij &nbsp;benen al bezeerd en hij durft haast niet te lopen; ook heeft hij enveloppen nodig…

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: de brief is illegaal; de brief is voor de hele familie bestemd; nog geen papieren uit Luxemburg; kreeg bericht van de Antragstelle, voorlopig vrijgesteld van deportatie; 7 maanden in Westerbork; veel mensen zien komen en gaan, het ergste is Bruintje, dat was niet nodig geweest; wordt ongelukkig van het zien van mensen bij elkaar die leef en leed afwachten en delen; &nbsp;vraagt om een paar sokken, het wordt te koud voor blote voeten in de schoenen; verlegen om een zaklantaarn, het is stikdonker in het kamp; hij heeft zij &nbsp;benen al bezeerd en hij durft haast niet te lopen; ook heeft hij enveloppen nodig…

Brief van Henri Fuldauer aan zijn ouders en broer vanuit kamp Westerbork

Enveloppe behorend bij brief inv.nr.: 3-7

Enveloppe behorend bij brief inv.nr.: 3-7

Enveloppe bij de brief van Roosje de Paauw-Peper aan Ies Cardozo vanuit kamp Westerbork

Luchtopname van de rij telescopen met linksboven de barakken van het woonoord Schattenberg.&nbsp; Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970.

Luchtopname van de rij telescopen met linksboven de barakken van het woonoord Schattenberg.&nbsp; Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970.

Foto vanuit de lucht van de radiotelescopen en het woonoord Schattenberg

Luchtopname van de rij telescopen met rechtsboven de barakken van het woonoord Schattenberg. Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970

Luchtopname van de rij telescopen met rechtsboven de barakken van het woonoord Schattenberg. Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970

KeetjeLopes Salzedo-Jacobs

Keetje
Lopes Salzedo-Jacobs