In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mededeling van Van As jr.,&nbsp;A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 Onderwerp: bekendmaking dat de heer Cohen, inspecteur van Politie, de leiding van de kamppolitie heeft gekregen. Instructies van de O.D. en N.B. moeten direct worden opgevolgd.

Mededeling van Van As jr.,&nbsp;A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 Onderwerp: bekendmaking dat de heer Cohen, inspecteur van Politie, de leiding van de kamppolitie heeft gekregen. Instructies van de O.D. en N.B. moeten direct worden opgevolgd.

Foto van een mededeling van A. van As in kamp Westerbork

Arbeidskaart Van: Cohen, Jules Datum: 1944-08-14 Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in Gruppe 14 DB.2 (drukkerij en boekbinderij)

Arbeidskaart Van: Cohen, Jules Datum: 1944-08-14 Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam in Gruppe 14 DB.2 (drukkerij en boekbinderij)

Arbeidskaart van Jules Cohen

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Man en vrouw op het toneel naast een drumstel. Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Man en vrouw op het toneel naast een drumstel. Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Man en vrouw op het toneel naast een drumstel

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Cabaret. Man en vrouw op het toneel naast een drumstel.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Cabaret. Man en vrouw op het toneel naast een drumstel.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09

Achterzijde van een verklaring.&nbsp; Het volgende is te lezen : ''Attestatie de Vita. Gedateerd op 1 november of later voor de uitkering over de maand oktober.'&nbsp; Zie ook inv. nr. 141.

Achterzijde van een verklaring.&nbsp; Het volgende is te lezen : ''Attestatie de Vita. Gedateerd op 1 november of later voor de uitkering over de maand oktober.'&nbsp; Zie ook inv. nr. 141.

Foto van een verklaring van de burgemeester van Westerbork

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: den Herrn Kommandanten Lager Westerbork&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-01-15&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal, in het Duits opgesteld.

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: den Herrn Kommandanten Lager Westerbork&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-01-15&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal, in het Duits opgesteld.

Brief van de burgemeester van Westerbvork aan de commandant van Lager Westerbork

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M. (Houtvesterij Assen) Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal (onderhoud).

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M. (Houtvesterij Assen) Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal (onderhoud).

Brief van de burgemeester van Westerbork aan J.J. M. Jansen

Van: De burgemeester van Westerbork&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-18&nbsp; Onderwerp: Verklaring dat de heer Cohen, Leon Albertus Alexander&nbsp;nog in leven is.

Van: De burgemeester van Westerbork&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-18&nbsp; Onderwerp: Verklaring dat de heer Cohen, Leon Albertus Alexander&nbsp;nog in leven is.

Foto van een verklaring van de burgemeester van Westerbork betreffende L.A.A. Cohen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewakers van het binnenkomende transport uit Vught; kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewakers van het binnenkomende transport uit Vught; kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1944-03

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1944-03

Programma Buhne Lager Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Nederlandse leger kamp Westerbork

Overall &nbsp;van de Ordedienst kamp Westerbork. Met Jodenster.

Overall &nbsp;van de Ordedienst kamp Westerbork. Met Jodenster.

Overall van een lid van de Joodse ordedienst

Van: Gudema, A.&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Bewijs dat Gudema bij de OD is ingedeeld. Bijzonderheden: voorzien van een in kamp Westerbork gemaakte pasfoto en een ‘Lager Westerbork’ stempel.

Van: Gudema, A.&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Bewijs dat Gudema bij de OD is ingedeeld. Bijzonderheden: voorzien van een in kamp Westerbork gemaakte pasfoto en een ‘Lager Westerbork’ stempel.

van indeling van Aron Gudema bij de Joodse Ordedienst

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Brief van Werner Stertzenbach aan de Komandantuur van kamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Distributie

Programma Plaats: Westerbork, kamp Datum: april 1944 Programma van de cabaretvoorstelling Bunter Abend

Programma Plaats: Westerbork, kamp Datum: april 1944 Programma van de cabaretvoorstelling Bunter Abend

Programma cabaretvoorstelling Bunter Abend in kamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; transporten; muziek; omstandigheden

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; transporten; muziek; omstandigheden

DavidLopes Dias

David
Lopes Dias