In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: lijst van spoormateriaal, in gebruik bij Kamp Westerbork als checklist gebruikt. Met een handgeschreven opmerking dat de 50 pk locomotief op 15-08-1945 weer retour is.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: lijst van spoormateriaal, in gebruik bij Kamp Westerbork als checklist gebruikt. Met een handgeschreven opmerking dat de 50 pk locomotief op 15-08-1945 weer retour is.

Lijst van Tolk&Co aan de afdeling Buitendienst van Interneringskamp Westerbork

Van: C.V. Locospoor Aan: Afdeling Buitendienst Plaats: Den Haag Datum: 1945-09-07 Onderwerp: verzoek om reactie op eerder schrijven betreffende de huur van spoorwegmateriaal.

Van: C.V. Locospoor Aan: Afdeling Buitendienst Plaats: Den Haag Datum: 1945-09-07 Onderwerp: verzoek om reactie op eerder schrijven betreffende de huur van spoorwegmateriaal.

Briefkaart C.V. Locospoor aan de Afdeling Buitendienst van Interneringskamp Westerbork

Van: Tolk&amp; Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: verhuur van spoormateriaal aan Interneringskamp Westerbork met een overzicht van door Tolk&amp;Co rechtstreeks of via andere bedrijven als bemiddelaar geleverd.

Van: Tolk&amp; Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: verhuur van spoormateriaal aan Interneringskamp Westerbork met een overzicht van door Tolk&amp;Co rechtstreeks of via andere bedrijven als bemiddelaar geleverd.

Brief van Tolk&Co aan de afdeling van de Buitendienst in Interneringskamp Westerbork

Bonkaart KC 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart KC 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart voor voedingsmiddelen

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: brief en overzicht betreffende materiaal kamp Westerbork, waaronder twee locomotieven.&nbsp; De begeleidende brief betreft de verhuur van dit materiaal vanaf het moment dat kamp Westerbork een Centraal Vluchtelingenkamp was. De verhuur geschiedde rechtstreeks van het bedrijf of als bemiddelaar.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: brief en overzicht betreffende materiaal kamp Westerbork, waaronder twee locomotieven.&nbsp; De begeleidende brief betreft de verhuur van dit materiaal vanaf het moment dat kamp Westerbork een Centraal Vluchtelingenkamp was. De verhuur geschiedde rechtstreeks van het bedrijf of als bemiddelaar.

Overzicht van spoor en materieel geleverd door Tolk&co en de geschiedenis van de huur

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: Huisman, G.K. Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-24 Onderwerp:&nbsp; Bl.1: overzicht - en aanbod van te leveren spoormateriaal en een vergoeding. Bl.2: Kopie van brief van 1945-07-23; bevestiging van telefonisch onderhoud met fa. W. Wassink, Sleeperij te Amersfoort, retour van de 50 pk locomotief naar Wageningen. Kosten transport voor rekening van het Interneringskamp.&nbsp;

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: Huisman, G.K. Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-24 Onderwerp:&nbsp; Bl.1: overzicht - en aanbod van te leveren spoormateriaal en een vergoeding. Bl.2: Kopie van brief van 1945-07-23; bevestiging van telefonisch onderhoud met fa. W. Wassink, Sleeperij te Amersfoort, retour van de 50 pk locomotief naar Wageningen. Kosten transport voor rekening van het Interneringskamp.&nbsp;

Brief van Tolk&Co aan G. K. Huisman over huur van materieel en een vergoeding voor een verloren railbuiger

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: overzicht van de prijzen van nieuwe gecodeerde artikelen door het Directoraat-Generaal van de Prijzen.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: overzicht van de prijzen van nieuwe gecodeerde artikelen door het Directoraat-Generaal van de Prijzen.

Overzicht van prijzen voor verschillende producten die in het Interneringskamp worden vervaardigd of vervaardigd kunnen worden

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: smalspoor in huur bij het kamp Westerbork. Een overzicht van de firma's waarvan de materieel gehuurd worden. Van bouten, spoor, kiepkarren tot locomotieven.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: smalspoor in huur bij het kamp Westerbork. Een overzicht van de firma's waarvan de materieel gehuurd worden. Van bouten, spoor, kiepkarren tot locomotieven.

Overzicht van bedrijven waarvan smalspoor, materieel en locomotieven worden gehuurd

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: dhr. Kockx Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-31 Onderwerp: overzicht van de verschillende eigenaren van het materiaal + bijbehorende brief. Het spoormaterieel dat na de bevrijding van kamp Westerbork als oorlogsbuit werd beschouwd wordt weer vrijgegeven aan de verhurende bedrijven.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: dhr. Kockx Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-31 Onderwerp: overzicht van de verschillende eigenaren van het materiaal + bijbehorende brief. Het spoormaterieel dat na de bevrijding van kamp Westerbork als oorlogsbuit werd beschouwd wordt weer vrijgegeven aan de verhurende bedrijven.

Overzicht van spoorwegmaterieel in Interneringskamp Westerbork dat weer wordt vrijgegeven aan de verhurende bedrijven

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-18 Onderwerp: het gehuurde spoorwegmateriaal. De verschillende firma's die het materiaal geleverd hebben vragen huurvergoeding. Het brede smalspoor loopt van het Oranjekanaal tot barak 100, het smallere op het industrieterrein. Bouten en spijkers zijn niet meer in voorraad. De locomotief (50 pk) staat al maanden kapot in barak 107 (terug naar Wageningen op 15-08). Door de heer Tolk en Zielke een contract getekend dat zolang de machine onbruikbaar was er geen huur zou worden betaald. Bij in stand houden van de verbinding met het Oranjekanaal is het huren van het materiaal noodzakelijk.&nbsp;

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-18 Onderwerp: het gehuurde spoorwegmateriaal. De verschillende firma's die het materiaal geleverd hebben vragen huurvergoeding. Het brede smalspoor loopt van het Oranjekanaal tot barak 100, het smallere op het industrieterrein. Bouten en spijkers zijn niet meer in voorraad. De locomotief (50 pk) staat al maanden kapot in barak 107 (terug naar Wageningen op 15-08). Door de heer Tolk en Zielke een contract getekend dat zolang de machine onbruikbaar was er geen huur zou worden betaald. Bij in stand houden van de verbinding met het Oranjekanaal is het huren van het materiaal noodzakelijk.&nbsp;

Informatie over het smalspoor en spoorwegmaterieel in Interneringskamp Westerbork

Van: Terpstra, J. en Nanninga, H.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945 Onderwerp: verzoek tot koop van vliegtuigonderdelen, huur van barak 107 met de bedoeling hierin het materiaal te verwerken. Er kunnen hiervoor 50 gedetineerden gedurende een half jaar voor worden ingezet.

Van: Terpstra, J. en Nanninga, H.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945 Onderwerp: verzoek tot koop van vliegtuigonderdelen, huur van barak 107 met de bedoeling hierin het materiaal te verwerken. Er kunnen hiervoor 50 gedetineerden gedurende een half jaar voor worden ingezet.

Verzoek van Terpstra en Nanninga over de verwerking van vliegtuigwrakken in Interneringskamp Westerbork

Van:&nbsp;Huisman, G.K Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: smalspoor in huur bij het kamp Westerbork. Een overzicht van de firma's waarvan de materialen gehuurd worden van bouten, smalspoor, kiepkarren tot locomotieven.

Van:&nbsp;Huisman, G.K Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: smalspoor in huur bij het kamp Westerbork. Een overzicht van de firma's waarvan de materialen gehuurd worden van bouten, smalspoor, kiepkarren tot locomotieven.

Betjevan Loen-van Linda

Betje
van Loen-van Linda