In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Margaretha Bamberger-Prins werd geboren op 10-9-1920 in Hoorn en verhuisde met ouders en broertje Maurits naar de Dijkstraat 6 in Arnhem. Zij trouwde in Arnhem op 4-8-1942 met Josef Bamberger ( geb.24-8-1917 in Frankfurt). Zij vertrokken een paar dagen later naar Amsterdam om te gaan wonen in de Christiaan de Wetstraat 2-1 hoog. In Amsterdam werd op 12 augustus 1943 hun dochtertje Esther geboren. Het babytje is al op 29 september 1943 in Westerbork ingeschreven, afgereisd vanaf het Afrikaanderplein in Amsterdam. Esther heeft de oorlog overleefd en woont in Londen, nu mevr. March-Bamberger. Margaretha werd met haar man Josef in Den Haag gearresteerd op 12 januari 1944 door de SS en naar Westerbork overgebracht. Waar zij ondertussen verbleven is onbekend. Op 1-2-1944 werden zij naar Bergen-Belsen overgebracht. Margaretha was passagier in de trein "Het verloren Transport"(23 april 1945) en overleed in Tröbitz. Daar is zij begraven. https://www.joodsmonument.nl/nl/page/572867/margaretha-bamberger-prins Verhaal van Anneke van Zinderen Bakker

Vergunning Vergunning om zich na 22.00 uur buiten het kamp te begeven en het kamp weer binnen te treden, tot het bijwonen van een feestavond in huis 1, gelegen buiten het kamp Afgegeven door dienst Bureau kampintendant Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-08 Voor: Mevr. Leni Fuchs-van Leeven, barak 14 B

Vergunning Vergunning om zich na 22.00 uur buiten het kamp te begeven en het kamp weer binnen te treden, tot het bijwonen van een feestavond in huis 1, gelegen buiten het kamp Afgegeven door dienst Bureau kampintendant Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-08 Voor: Mevr. Leni Fuchs-van Leeven, barak 14 B

Vergunning van Leni Fuchs-van Leeven

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-24 Onderwerp: B. ernstig ziek, ziekenhuis Westerbork.&nbsp;

Van: Lierens, D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-24 Onderwerp: B. ernstig ziek, ziekenhuis Westerbork.&nbsp;

Briefkaart van D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Heringa &amp; Wuthrich&nbsp; Aan: (Cahen)Beurze- de Vries, J.&nbsp; Plaats: Haarlem&nbsp; Datum: 1942-02-12&nbsp; Onderwerp: rekening voor werkzaamheden aan centrale verwarmingsinstallatie (betreft gevorderd huis).

Van: Heringa &amp; Wuthrich&nbsp; Aan: (Cahen)Beurze- de Vries, J.&nbsp; Plaats: Haarlem&nbsp; Datum: 1942-02-12&nbsp; Onderwerp: rekening voor werkzaamheden aan centrale verwarmingsinstallatie (betreft gevorderd huis).

Brief van Heringa&Wutrich aan J. (Cahen) Beurze-de Vries

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-23 Na een reis van ongeveer veertien dagen vanuit Bergen-Belsen stond de trein stil bij het plaatsje Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Het gedicht gaat over het verblijf in Tröbitz geschreven tijdens de reis terug naar huis. Blz.: 2

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-23 Na een reis van ongeveer veertien dagen vanuit Bergen-Belsen stond de trein stil bij het plaatsje Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Het gedicht gaat over het verblijf in Tröbitz geschreven tijdens de reis terug naar huis. Blz.: 2

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Kampgeld, serie BB no. 4195 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-15

Kampgeld, serie BB no. 4195 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-15

Kampgeld lager Westerbork 50 cent

Van: Oberleutnant Ortskommandantur Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1941-11-22&nbsp; Onderwerp: in beslagneming van het huis van Jeanette.

Van: Oberleutnant Ortskommandantur Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1941-11-22&nbsp; Onderwerp: in beslagneming van het huis van Jeanette.

Brief van de Oberleutnant Ortskommandantur Leiden aan J. (Cahen) Beurze-de Vries over inbeslagname van haar huis

Van: Burgemeester van Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1942-03-16&nbsp; Onderwerp: vergoeding in beslag genomen gebouw.

Van: Burgemeester van Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1942-03-16&nbsp; Onderwerp: vergoeding in beslag genomen gebouw.

Brief van de Burgermeester van Leiden aan J. (Cahen) Beurze-de Vries

Van: Joodsche Raad&nbsp;voor Amsterdam, afdeling Den Haag. Aan: Beurze-de Vries, J.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-02-11&nbsp; Onderwerp: tekenen van formulieren voor aanvraag verhuizing.

Van: Joodsche Raad&nbsp;voor Amsterdam, afdeling Den Haag. Aan: Beurze-de Vries, J.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-02-11&nbsp; Onderwerp: tekenen van formulieren voor aanvraag verhuizing.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Den Haag aan J. (Cahen) Beurze-de Vries

Van: Burgemeester van Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1941-11-27&nbsp; Onderwerp: vordering van het huis waar J.S. Vries woonachtig is, Zoeterwoudsche Singel nummer 64. Ze is daardoor gedwongen naar een kamer op 69 te verhuizen.

Van: Burgemeester van Leiden&nbsp; Aan: Vries, de, J.S.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1941-11-27&nbsp; Onderwerp: vordering van het huis waar J.S. Vries woonachtig is, Zoeterwoudsche Singel nummer 64. Ze is daardoor gedwongen naar een kamer op 69 te verhuizen.

Brief van de Burgemeester van Leiden aan J.S. Cahen/Beurze) de Vries

Is. van Nierop en L. Coster&nbsp; Westerbork Het leven en werken in het kamp&nbsp; NV. Haagsche Drukkerij, Onderwerp: kampleven; werken; bevrijding, gedichten en tekeningen

Is. van Nierop en L. Coster&nbsp; Westerbork Het leven en werken in het kamp&nbsp; NV. Haagsche Drukkerij, Onderwerp: kampleven; werken; bevrijding, gedichten en tekeningen

Boek met de titel: Westerbork. Het leven en Werken in het kamp

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Benjamin, 25-11-06, Oude Pekela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-17 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Benjamin, 25-11-06, Oude Pekela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-17 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Benjamin Gudema

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe Van: Schijveschuurder, Barend Na zijn verblijf in kamp Westerbork keerde Barend via Epe (waar zijn vrouw verbleef) weer terug naar Amsterdam.

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe Van: Schijveschuurder, Barend Na zijn verblijf in kamp Westerbork keerde Barend via Epe (waar zijn vrouw verbleef) weer terug naar Amsterdam.

Registratiekaart L.O. bureau van Barend Schijveschuurder

Registratiekaart Westerbork, kamp&nbsp; Betreft: Kisch, Mozes, 16-4-19, Groningen&nbsp; In kamp Westerbork: 1944-08-01&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-16&nbsp; Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart Westerbork, kamp&nbsp; Betreft: Kisch, Mozes, 16-4-19, Groningen&nbsp; In kamp Westerbork: 1944-08-01&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-16&nbsp; Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Mozes Kisch

Registratiekaart Westerbork, kamp Blauw, model 102.20M.3.43 Niet ingevuld

Registratiekaart Westerbork, kamp Blauw, model 102.20M.3.43 Niet ingevuld

Registratiekaart

Industriebarakken kamp Westerbork

Hertzbergerconfectiefabriek kamp Westerbork

Onderduikhulp

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe/Amsterdam Van: Schijveschuurder, Alfred (zoon van Barend en Tilly) In juli 1945 keerde Alfred weer terug naar Amsterdam. Hij was sinds augustus 1942 in onderduik geweest. &nbsp;

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe/Amsterdam Van: Schijveschuurder, Alfred (zoon van Barend en Tilly) In juli 1945 keerde Alfred weer terug naar Amsterdam. Hij was sinds augustus 1942 in onderduik geweest. &nbsp;

Registratiekaart L.O. Bureau van Alfred Schijveschuurder

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe/Amsterdam Van: Schijveschuurder-Wessel, Tilly Na een periode van onderduik in Epe keert ze weer terug naar Amsterdam.

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe/Amsterdam Van: Schijveschuurder-Wessel, Tilly Na een periode van onderduik in Epe keert ze weer terug naar Amsterdam.

Registratiekaart L.O. bureau van Tilly Schijveschuurder-Wessel

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de Vries, Anne, plaatselijke commandant der B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: vervanging van de geallieerde wacht. Anne de Vries was verzetsman en bekend als schrijver van Bartje en de kroniek van kamp Westerbork.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de Vries, Anne, plaatselijke commandant der B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: vervanging van de geallieerde wacht. Anne de Vries was verzetsman en bekend als schrijver van Bartje en de kroniek van kamp Westerbork.

Verzoek van J.G. Buijvoets aan Anne de Vries voor vervanging van de geallieerde wacht

Verzoek Van: Siertsema, T.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-12 Onderwerp: eetgerei (borden, lepels, vorken en messen…) voor de bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten in Interneringskamp Westerbork

Verzoek Van: Siertsema, T.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-12 Onderwerp: eetgerei (borden, lepels, vorken en messen…) voor de bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten in Interneringskamp Westerbork

Verzoek van T. W. Siertsema aan Jan Buijvoets over eetgerei voor de bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten

Verzoek Van: Siertsema, T.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-12 Onderwerp: 50 paar schoenen voor bewakers in het Interneringskamp uit de voorraad van het kamp.

Verzoek Van: Siertsema, T.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-12 Onderwerp: 50 paar schoenen voor bewakers in het Interneringskamp uit de voorraad van het kamp.

Marthavan Lochem-Frank

Martha
van Lochem-Frank