In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Batavier, M. Aan: Tante Bep en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: werkzaamheden in het kamp, werkt als verpleger op de polikliniek. Hij kreeg op basis van een aanbeveling gelijk een aanstelling. Hij staat bij de chef-arts goed aangeschreven en heeft mogelijk voorlopig uitstel van transport. De schrijver blijft hierover echter onzeker omdat er duizenden vertrekken; Eel, zijn broer, is werkzaam als ordonnans voor het ziekenhuis. Zijn vader trof hij niet meer in Westerbork aan. Dat is jammer, want soldaten uit 1914-1918 hoeven niet weg. Waarschijnlijk wist hij dat niet. Als verpleger krijgt de schrijver meer eten dan de de mensen in de rest van het kamp.

Van: Batavier, M. Aan: Tante Bep en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: werkzaamheden in het kamp, werkt als verpleger op de polikliniek. Hij kreeg op basis van een aanbeveling gelijk een aanstelling. Hij staat bij de chef-arts goed aangeschreven en heeft mogelijk voorlopig uitstel van transport. De schrijver blijft hierover echter onzeker omdat er duizenden vertrekken; Eel, zijn broer, is werkzaam als ordonnans voor het ziekenhuis. Zijn vader trof hij niet meer in Westerbork aan. Dat is jammer, want soldaten uit 1914-1918 hoeven niet weg. Waarschijnlijk wist hij dat niet. Als verpleger krijgt de schrijver meer eten dan de de mensen in de rest van het kamp.

Brief van M. Batavier aan Bep en Piet vanuit kamp Westerbork

Van: Gerzon, Leopold Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Moeilijkheden met het ontvangen van pakketten, medewerkers van de Joodse Raad hebben daar geen problemen mee. Leopold zal de brief van M. doorgeven aan Mau en Eli met wie hij dagelijks spreekt. Met stempel: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork

Van: Gerzon, Leopold Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Moeilijkheden met het ontvangen van pakketten, medewerkers van de Joodse Raad hebben daar geen problemen mee. Leopold zal de brief van M. doorgeven aan Mau en Eli met wie hij dagelijks spreekt. Met stempel: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork

Briefkaart van Leopold Gerzon aan M. Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 10

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: adreswijziging, verhuizing naar andere barak.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: adreswijziging, verhuizing naar andere barak.

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-11-06 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Huisman, Emanuel Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-11-06 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van Emanuel Huisman aan de familie Brandel vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: beste tante&nbsp; Plaats: Elsloo (Landweer)&nbsp; Datum: 1942-07-23&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie en zienswijze op toekomst. De kans is groot dat de jongens uit de kampen ook naar Duitsland moeten om te werken.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: beste tante&nbsp; Plaats: Elsloo (Landweer)&nbsp; Datum: 1942-07-23&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie en zienswijze op toekomst. De kans is groot dat de jongens uit de kampen ook naar Duitsland moeten om te werken.

Brief van M. Batavier aan zijn tante vanuit Joods Werkkamp De Landweer

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-08 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-08 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-27 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakketten, beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-27 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakketten, beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1943-03-03&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1943-03-03&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M. Aan: Ras, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-25 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakje

Van: Batavier, M. Aan: Ras, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-25 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakje

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: verhuisbericht, bericht van adreswijziging. Betreft een verhuizing binnen kamp Westerbork van barak 71 naar barak 43.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: verhuisbericht, bericht van adreswijziging. Betreft een verhuizing binnen kamp Westerbork van barak 71 naar barak 43.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-24&nbsp; Onderwerp: vraag om gebruiksvoorwerpen en wol en naald om sokken te stoppen. De schrijver heeft het druk met zijn werk als sanitäter.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-24&nbsp; Onderwerp: vraag om gebruiksvoorwerpen en wol en naald om sokken te stoppen. De schrijver heeft het druk met zijn werk als sanitäter.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-27 Onderwerp: omstandigheden; ontvangen pakketten; ziekenbroeder in barak 43.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-27 Onderwerp: omstandigheden; ontvangen pakketten; ziekenbroeder in barak 43.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Batavier-Ras vanuit kamp Westerbork

Van: Matteman, Sal Aan: Riek, Louis en Bartje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07/1943-09 Onderwerp: pakketten toegestuurd; was graag terug sturen; we zitten op de wip; Margot ligt in het ziekenhuis.

Van: Matteman, Sal Aan: Riek, Louis en Bartje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07/1943-09 Onderwerp: pakketten toegestuurd; was graag terug sturen; we zitten op de wip; Margot ligt in het ziekenhuis.

Brief van Sal Matteman aan Riek, Louis en Bartje vanuit kamp Westerbork

Van: Roos, Mimi&nbsp; Aan: Familie in Drachten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: ze bedankt voor het ontvangen pakket; Bram ligt op bed met een knieblessure na een partij voetbal; ze verontschuldigt zich dat ze de helft van het papier heeft afgescheurd om meer postpapier te hebben; ze merken in het kamp niets van de afgelopen feestdagen; ze zijn weer verhuisd naar een andere barak.

Van: Roos, Mimi&nbsp; Aan: Familie in Drachten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: ze bedankt voor het ontvangen pakket; Bram ligt op bed met een knieblessure na een partij voetbal; ze verontschuldigt zich dat ze de helft van het papier heeft afgescheurd om meer postpapier te hebben; ze merken in het kamp niets van de afgelopen feestdagen; ze zijn weer verhuisd naar een andere barak.

Brief van Mimi Roos aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-20 Onderwerp: schrijfdag; werken als verpleger; kinderen voor verzorging in weeshuis; voedsel en vraag om verschillende dingen

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-20 Onderwerp: schrijfdag; werken als verpleger; kinderen voor verzorging in weeshuis; voedsel en vraag om verschillende dingen

HelenaLewin

Helena
Lewin