In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Bijl, Jozeph, v. d. Geboren: 1923-11-18 Aan: Piket, T. Datum: 1943-06-20 Plaats: 's-Hertogenbosch, Concentratiekamp, Auffanglager&nbsp; Onderwerp: stelt zich in verbinding met Piket omdat hij vanuit Amsterdam niets hoort. Hij hoopt dat zij verbinding kan leggen. Hij vraagt hoe het met haar en de andere meisjes van het atelier gaat. Hij zelf werkt aan een lopende band en is ondertussen bruin geworden. Hij is een vriend uit zicht geraakt, omdat die ander werk moest doen.

Van: Bijl, Jozeph, v. d. Geboren: 1923-11-18 Aan: Piket, T. Datum: 1943-06-20 Plaats: 's-Hertogenbosch, Concentratiekamp, Auffanglager&nbsp; Onderwerp: stelt zich in verbinding met Piket omdat hij vanuit Amsterdam niets hoort. Hij hoopt dat zij verbinding kan leggen. Hij vraagt hoe het met haar en de andere meisjes van het atelier gaat. Hij zelf werkt aan een lopende band en is ondertussen bruin geworden. Hij is een vriend uit zicht geraakt, omdat die ander werk moest doen.

Brief van J. v.d. Bijl aan T. Piket vanuit kamp Vught

Van: Khan-Holland, Reina, van&nbsp; Aan: Knuppel, familie Datum: 1942-10-09 Op het ogenblik valt sneeuw en hagel. Er is vannacht weer een transport weggegaan. Mannen en vrouwen zijn van elkaar gescheiden, daarvoor waren ze nog samen. Levie zit in barak 65 en Reina in barak 63. Al hun distributiebescheiden zijn bij binnenkomst afgenomen, postzegels, vulpen, zilveren horloges en geld. Ze zijn nu straatarm. De in beslagname gebeurde door medewerkers van Lipmann en Rosenthal. Ze hebben het koud. Op het dressoir in het huis in Zwolle liggen in een bak nog kluwen wol. Reina hoopt er nog bivakmutsen &nbsp;van te kunnen breien….. Het eten is te weinig: brood s' avonds en s' middags een lepel stamppot. Voor de kinderen is nog extra melk en pap. Ze loopt al dagen in de zelfde kleren. Ze zal nooit wennen aan de overvolle barakken waar honderden mensen zitten. Reina heeft behoefte aan van alles en nog wat. Ze is verkouden. Vele barakgenoten zijn ziek. Een vrouw kreeg een miskraam en een vriendin een zenuwtoeval. Het duurde een paar uur voordat er medische hulp kwam. Ze ligt nu in het ziekenhuis. Ze was uren niet bij kennis. Je maakt van alles mee. Westerbork is net een stad. ‘Wanneer we op transport gaan weet ik niet’.&nbsp;

Van: Khan-Holland, Reina, van&nbsp; Aan: Knuppel, familie Datum: 1942-10-09 Op het ogenblik valt sneeuw en hagel. Er is vannacht weer een transport weggegaan. Mannen en vrouwen zijn van elkaar gescheiden, daarvoor waren ze nog samen. Levie zit in barak 65 en Reina in barak 63. Al hun distributiebescheiden zijn bij binnenkomst afgenomen, postzegels, vulpen, zilveren horloges en geld. Ze zijn nu straatarm. De in beslagname gebeurde door medewerkers van Lipmann en Rosenthal. Ze hebben het koud. Op het dressoir in het huis in Zwolle liggen in een bak nog kluwen wol. Reina hoopt er nog bivakmutsen &nbsp;van te kunnen breien….. Het eten is te weinig: brood s' avonds en s' middags een lepel stamppot. Voor de kinderen is nog extra melk en pap. Ze loopt al dagen in de zelfde kleren. Ze zal nooit wennen aan de overvolle barakken waar honderden mensen zitten. Reina heeft behoefte aan van alles en nog wat. Ze is verkouden. Vele barakgenoten zijn ziek. Een vrouw kreeg een miskraam en een vriendin een zenuwtoeval. Het duurde een paar uur voordat er medische hulp kwam. Ze ligt nu in het ziekenhuis. Ze was uren niet bij kennis. Je maakt van alles mee. Westerbork is net een stad. ‘Wanneer we op transport gaan weet ik niet’.&nbsp;

Brief van Reina Kahn-van Holland aan de familie Knuppel vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wasgoed ontvangen. De schrijver maakt het goed en doet de groeten.

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wasgoed ontvangen. De schrijver maakt het goed en doet de groeten.

Brief(je) van Levie Querido aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Verklaring van gemeente Hoogeveen betreffende het afvoeren van Wijnberg, Alexander en Urbach, Rosa van het bevolkingsregister. Datum: 1947-08-06

Verklaring van gemeente Hoogeveen betreffende het afvoeren van Wijnberg, Alexander en Urbach, Rosa van het bevolkingsregister. Datum: 1947-08-06

Verklaring van de gemeente Hoogeveen over het echtpaar Wijnberg-Urbach

Van: Slier-Benjamins, B.&nbsp;(de brief is geschreven door Grietje Philips-Slier, barak 69) Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 3 Datum: 1943-02-05 (poststempel) Onderwerp: pakket ontvangen, difterie in barak 70, een quarantaine van 10 dagen. De schrijfster gaat proberen dat haar tante Duifje, die in deze barak zit mogelijk eruit kan komen om samen met haar moeder op transport te kunnen gaan. Anders gaat opoe alleen op transport. Er is ook een tante Dina, haar dochter Chelly met echtgenoot en nog andere bekenden. Zoon Arthur bevindt zich nog steeds in het Herstellingsoord Kareol in Aerdenhout (voor gewonde militairen uit de meidagen van 1940)

Van: Slier-Benjamins, B.&nbsp;(de brief is geschreven door Grietje Philips-Slier, barak 69) Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 3 Datum: 1943-02-05 (poststempel) Onderwerp: pakket ontvangen, difterie in barak 70, een quarantaine van 10 dagen. De schrijfster gaat proberen dat haar tante Duifje, die in deze barak zit mogelijk eruit kan komen om samen met haar moeder op transport te kunnen gaan. Anders gaat opoe alleen op transport. Er is ook een tante Dina, haar dochter Chelly met echtgenoot en nog andere bekenden. Zoon Arthur bevindt zich nog steeds in het Herstellingsoord Kareol in Aerdenhout (voor gewonde militairen uit de meidagen van 1940)

JacobLevie

Jacob
Levie