In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Pol. Angestellte&nbsp; Aan: Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1944-01-27&nbsp; Onderwerp: over het weer uitvoeren van Jodentransporten na een onderbreking vanwege quarantainemaatregelen in kamp Westerbork. De transporten van 11-1-/18-01- en 25-01-1944 worden in de brief genoemd.&nbsp;

Van: Pol. Angestellte&nbsp; Aan: Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1944-01-27&nbsp; Onderwerp: over het weer uitvoeren van Jodentransporten na een onderbreking vanwege quarantainemaatregelen in kamp Westerbork. De transporten van 11-1-/18-01- en 25-01-1944 worden in de brief genoemd.&nbsp;

Brief van de Politieke Angestellte over het hervatten van transporten vanuit kamp Westerbork

Van: Lilly de la Fuente (Tellina Betsy de la Fuente-Fernandes) Aan: E.S. de la Fuente Plaats: Tomohon, Menado, Celebes&nbsp; Datum: 1943-1945 Onderwerp: bericht vanuit een vrouwenkamp geschreven door iemand anders voor mevrouw de la Fuente Dit echtpaar (van oorsprong Joden uit Suriname) had twee zonen, een van hun Eduard Stephan de la Fuente (1924) kwam op 29 augustus 1944 als strafgeval in kamp Westerbork terecht en hij werd met het laatste transport naar Bergen-Belsen doorgestuurd.

Van: Lilly de la Fuente (Tellina Betsy de la Fuente-Fernandes) Aan: E.S. de la Fuente Plaats: Tomohon, Menado, Celebes&nbsp; Datum: 1943-1945 Onderwerp: bericht vanuit een vrouwenkamp geschreven door iemand anders voor mevrouw de la Fuente Dit echtpaar (van oorsprong Joden uit Suriname) had twee zonen, een van hun Eduard Stephan de la Fuente (1924) kwam op 29 augustus 1944 als strafgeval in kamp Westerbork terecht en hij werd met het laatste transport naar Bergen-Belsen doorgestuurd.

Briefkaart van Lilly aan E.S. de la Fuente-Fernandes vanuit een vrouwenkamp in Tomohon, Menado

Toelichtingen met betrekking tot de arrestatie door de marechaussee van Aad van As in kamp Westerbork; werking van de distributie, omgang met geldige bonnen.

Toelichtingen met betrekking tot de arrestatie door de marechaussee van Aad van As in kamp Westerbork; werking van de distributie, omgang met geldige bonnen.

Verslag van Aad van As over zijn arrestatie door de marechaussee

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Geneeskundige verklaring betreffende Constance de Vries

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-09 Onderwerp: Levy maakt het goed; zijn dochter zal op 2 oktober 18 jaar worden, Levy zal er wel niet bij zijn; volgend jaar vieren ze het misschien weer met z'n viertjes; de omstandigheden in het kamp zijn behoorlijk goed; zijn goed wordt gewassen in de wasserij en het eten is goed en voldoende…

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-09 Onderwerp: Levy maakt het goed; zijn dochter zal op 2 oktober 18 jaar worden, Levy zal er wel niet bij zijn; volgend jaar vieren ze het misschien weer met z'n viertjes; de omstandigheden in het kamp zijn behoorlijk goed; zijn goed wordt gewassen in de wasserij en het eten is goed en voldoende…

Brief van Levy Coster aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Verslag geschreven door Rozette van Cleef over haar vertrek uit Libau

Van: Boas-Prins, S. Aan: Fam. Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-11 Onderwerp: Seraphine schrijft terwijl haar pannetje op de kachel staat. De verjaardag van Esthertje was gezellig en duizendmaal beter dan haar eerste verjaardag. Seraphine bedankt de familie Spier voor de vooroorlogse prachtpop. De pop gaat niet mee naar de crêche dus Esthertje speelt er op zondag mee. De familie uit Leeuwarden wordt bedankt voor het jurkje. Ieder pakje is weer een nieuwe ontroering. Seraphine werkt in de crêche (barak 96) bij Esthertje en 30 andere kinderen. Sommigen zijn zoals zij ‘dagkinderen’, maar anderen zijn hier alleen. Het werk is zwaar maar bevalt goed.&nbsp;

Van: Boas-Prins, S. Aan: Fam. Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-11 Onderwerp: Seraphine schrijft terwijl haar pannetje op de kachel staat. De verjaardag van Esthertje was gezellig en duizendmaal beter dan haar eerste verjaardag. Seraphine bedankt de familie Spier voor de vooroorlogse prachtpop. De pop gaat niet mee naar de crêche dus Esthertje speelt er op zondag mee. De familie uit Leeuwarden wordt bedankt voor het jurkje. Ieder pakje is weer een nieuwe ontroering. Seraphine werkt in de crêche (barak 96) bij Esthertje en 30 andere kinderen. Sommigen zijn zoals zij ‘dagkinderen’, maar anderen zijn hier alleen. Het werk is zwaar maar bevalt goed.&nbsp;

Brief van S. Boas-Prins aan de familie Spier vanuit kamp Westerbork

Het gezin Buijvoets in de tuin van de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1947

Het gezin Buijvoets in de tuin van de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1947

Foto van het gezin Buijvoets in de tuin van de woning van de kampcommandant

Pagina. Pagina met tekst en illustratie uit boek: 'Humor und Melodie' (Cabaret). Kamp Westerbork, 1943-09-27. Op de pagina staat: Motto: Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern! Ich zwitschere trotzdem.

Pagina. Pagina met tekst en illustratie uit boek: 'Humor und Melodie' (Cabaret). Kamp Westerbork, 1943-09-27. Op de pagina staat: Motto: Wenn man bis zum hals im dreck sitzt, hat man nicht zu zwitschern! Ich zwitschere trotzdem.

SaraLevi

Sara
Levi