In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Dam, J. Aan: zijn broer en schoonzus Plaats: Amsterdam Datum: 1948-08-15 Onderwerp: brief van de Schade Enquête Commissie en vakantie op Texel.

Van: van Dam, J. Aan: zijn broer en schoonzus Plaats: Amsterdam Datum: 1948-08-15 Onderwerp: brief van de Schade Enquête Commissie en vakantie op Texel.

Brief van J. van Dam aan zijn broer en schoonzus over een brief van de Schade Enquête Commissie

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-08 No. 19&nbsp; Inhoud: Bevrijding; feestavond; radio; sport; reparaties; onderwijs; oorlogsoverzicht; inlichtingenbureau.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-08 No. 19&nbsp; Inhoud: Bevrijding; feestavond; radio; sport; reparaties; onderwijs; oorlogsoverzicht; inlichtingenbureau.

De Westerborker nummer 19 van 8 mei 1945

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 148 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Morpurgo, Esther geb. 06-04-71 overleden 27-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 148 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Morpurgo, Esther geb. 06-04-71 overleden 27-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Esther Morpurgo

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Brief van Meijer Stad aan familie Bouwens vanuit de trein

Omstanders kamp Westerbork

Bezoeken kamp Westerbork

Particulier bezoek kamp Westerbork

Zakelijke bezoek kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenenop weg naar de trein; Joodse ordedienst; op de achtergrond barak 44.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenenop weg naar de trein; Joodse ordedienst; op de achtergrond barak 44.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bericht dat het verzoek om met het volgende transport naar Theresienstadt mee te gaan is aangenomen.&nbsp; Voor: Pinkus-Kirchbach, Karin en haar echtgenoot Datum: 1943-09-11

Bericht dat het verzoek om met het volgende transport naar Theresienstadt mee te gaan is aangenomen.&nbsp; Voor: Pinkus-Kirchbach, Karin en haar echtgenoot Datum: 1943-09-11

Bewijs voor transport naar Theresienstadt voor Karin Pinkus-Kirchbach en haar echtgenoot

Van: Brinkman-Latour, J.M. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-02 Onderwerp: ook namens mej. zr. D. Vos, intrekken verzoek tot ontslag, met tekst en uitlleg. Het was een te snelle en ondoordachte actie geweest.

Van: Brinkman-Latour, J.M. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-02 Onderwerp: ook namens mej. zr. D. Vos, intrekken verzoek tot ontslag, met tekst en uitlleg. Het was een te snelle en ondoordachte actie geweest.

Brief van J.M. Brinkman-Latour aan J.G. Buijvoets over intrekken ontslagaanvraag

Van: Nederlands Beheersinstituut&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-04-19&nbsp; Onderwerp: beëindiging van bewind voor wijlen mevr. S. Barnstijn-van de Berg en overlijdens verklaring van Gustaaf Barnstijn.

Van: Nederlands Beheersinstituut&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-04-19&nbsp; Onderwerp: beëindiging van bewind voor wijlen mevr. S. Barnstijn-van de Berg en overlijdens verklaring van Gustaaf Barnstijn.

Brief Nederlands Beheersinstituut aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: verzoek om verlof indienen; Theo Pinkowitz zal ook volgende week in Amsterdam zijn (dienstreis, OD); waarschijnlijk gaan morgen de mensen van Kattenburg op transport; Werner is het niet met Stella eens om zich vrijwillig voor Polen aan te melden, zolang je nog in Amsterdam kan blijven, moet je dat doen. En als ze in Westerbork terecht komt kan ze blijven. Op een goede dag zal dat gebeuren; Werner mag deze week weer schrijven, een postkaart met 12 regels.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: verzoek om verlof indienen; Theo Pinkowitz zal ook volgende week in Amsterdam zijn (dienstreis, OD); waarschijnlijk gaan morgen de mensen van Kattenburg op transport; Werner is het niet met Stella eens om zich vrijwillig voor Polen aan te melden, zolang je nog in Amsterdam kan blijven, moet je dat doen. En als ze in Westerbork terecht komt kan ze blijven. Op een goede dag zal dat gebeuren; Werner mag deze week weer schrijven, een postkaart met 12 regels.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Matteman, S. Aan: fam. L. Matteman Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-09-03 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Matteman, S. Aan: fam. L. Matteman Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-09-03 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van S. Matteman aan familie L. Matteman vanuit kamp Westerbork

Van: Brauner, K. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Pakket ontvangen Bijzonderheden: gebruik gemaakt van een gedrukte kaart uit kamp Vught, waarbij 's Hertogenbosch Aufanglager is doorgestreept en Westerbork ervoor in de plaats is opgeschreven.

Van: Brauner, K. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Pakket ontvangen Bijzonderheden: gebruik gemaakt van een gedrukte kaart uit kamp Vught, waarbij 's Hertogenbosch Aufanglager is doorgestreept en Westerbork ervoor in de plaats is opgeschreven.

Briefkaart van Kurt Brauner aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Westerbork

Armband Witte armband met zwarte letters Opschrift 'Stellv. Dienstleiter'&nbsp; De armband is door Heinrich Goldstaub gedragen. Het is niet duidelijk in welke periode hij de armband heeft gedragen. &nbsp;

Armband Witte armband met zwarte letters Opschrift 'Stellv. Dienstleiter'&nbsp; De armband is door Heinrich Goldstaub gedragen. Het is niet duidelijk in welke periode hij de armband heeft gedragen. &nbsp;

Een armband van de plaatsvervangende dienstleider gedragen door Heinrich Goldstaub

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 64

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-05 Onderwerp: B51/404. Voeding Vrij Personeel. Voorgesteld wordt om voor de voeding van het vrije personeel een personeelskracht aan te stellen die betaald moet worden door het vrije personeel.

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-05 Onderwerp: B51/404. Voeding Vrij Personeel. Voorgesteld wordt om voor de voeding van het vrije personeel een personeelskracht aan te stellen die betaald moet worden door het vrije personeel.

Verslag van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over voeding van het vrije personeel

Blanco document&nbsp; Onderwerp: in te vullen wel of niet van Joodse afkomst te zijn.

Blanco document&nbsp; Onderwerp: in te vullen wel of niet van Joodse afkomst te zijn.

Verklaring aangeven niet of wel van Joodse afkomst te zijn

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Turksma, Jacob Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: dagelijks leven (werken) en verzoek om toezending van worst, bloemen en tabak.

Van: Turksma, Jacob Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: dagelijks leven (werken) en verzoek om toezending van worst, bloemen en tabak.

Briefkaart van Jacob Turksma aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Eerste Electrische Asser Steenhouwerij Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-06-16&nbsp; Onderwerp: tekening van verzetsmonument Westerbork

Van: Eerste Electrische Asser Steenhouwerij Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-06-16&nbsp; Onderwerp: tekening van verzetsmonument Westerbork

Brief van Steenhouwerij Assen aan Stichting 1940-1945 inzake tekening van het verzetsmonument

Een fontein.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.

Een fontein.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (ondertekend door Meyer de Vries) Aan: van Dam, Aron Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: Aron heft een aanstelling bij de Joodse Raad, bij de Boodschappendienst.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (ondertekend door Meyer de Vries) Aan: van Dam, Aron Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: Aron heft een aanstelling bij de Joodse Raad, bij de Boodschappendienst.

Verklaring van de Joodse Raad voor Amsterdam dat Aron van Dam werkzaam is bij de Boodschappendienst

Van: Roozendaal, Alfred Aan: Cantor, Maurits en Jetti&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-28 Onderwerp: de tekening is een onderdeel van een cadeau van het echtpaar Cantor aan het echtpaar Schlesinger op 21-07-1943. Op de tekening (potlood) gaat het om het gebruik van de kachel in een grote woonbarak voor het koken met alle gevolgen van dien (ruzie). Op de achterkant van deze tekening is later dat jaar een tekening van de barakken 15 en 18 gemaakt als onderdeel van een cadeau/relatiegeschenk. het gevolg hiervan was, dat deze tekening tot 2008 onzichtbaar is geweest.

Van: Roozendaal, Alfred Aan: Cantor, Maurits en Jetti&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-28 Onderwerp: de tekening is een onderdeel van een cadeau van het echtpaar Cantor aan het echtpaar Schlesinger op 21-07-1943. Op de tekening (potlood) gaat het om het gebruik van de kachel in een grote woonbarak voor het koken met alle gevolgen van dien (ruzie). Op de achterkant van deze tekening is later dat jaar een tekening van de barakken 15 en 18 gemaakt als onderdeel van een cadeau/relatiegeschenk. het gevolg hiervan was, dat deze tekening tot 2008 onzichtbaar is geweest.

Tekening van Alfred Roozendaal van een tafereel bij een kachel in een grote woonbarak in kamp Westerbork

Van: Walg-Cohen, D.J. (en haar man) Aan: Heymans, A. Plaats: de trein Datum: 1943-11-16 Onderwerp: ‘helaas zijn we zover, hartelijk dank voor alles…’ &nbsp;

Van: Walg-Cohen, D.J. (en haar man) Aan: Heymans, A. Plaats: de trein Datum: 1943-11-16 Onderwerp: ‘helaas zijn we zover, hartelijk dank voor alles…’ &nbsp;

Briefkaart van Dien Walg-Cohen aan de heer A. Heymans uit de trein gegooid

Van:&nbsp;A.rend. Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp;A.rend. Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) van A.rend. aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak nr. 4.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-03-10 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben. &nbsp;

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van barak nr. 4.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-03-10 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben. &nbsp;

Plattegrond met riolering en gevels van barak 4 in het woonoord Schattenberg

Persoonsbewijs Van: Schrijver, Samuel Amsterdam, 1941-08-29 Met stempel J

Persoonsbewijs Van: Schrijver, Samuel Amsterdam, 1941-08-29 Met stempel J

SaraLes

Sara
Les