In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Barak 107

Van: Rager, R. Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 2006 Onderwerp: restanten van het pomphuis; beplanting rond het Heidelager; 200 werknemers; 4 woonbarakken; kantinebarak met biljart; kok-beheerder, vier vrouwelijke hulpkrachten in de keuken; knecht, manusje van alles, onderhoud; schoonmaken kookketels, bevorderd tot hulp-kok; kamer in de keuken barak voor de hulp-kok, de kok en zijn vrouw; bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp; binnenkomend transport; uitvoering aria's door Justus Bonn, die waarschijnlijk ook in het kamp heeft opgetreden…

Van: Rager, R. Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 2006 Onderwerp: restanten van het pomphuis; beplanting rond het Heidelager; 200 werknemers; 4 woonbarakken; kantinebarak met biljart; kok-beheerder, vier vrouwelijke hulpkrachten in de keuken; knecht, manusje van alles, onderhoud; schoonmaken kookketels, bevorderd tot hulp-kok; kamer in de keuken barak voor de hulp-kok, de kok en zijn vrouw; bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp; binnenkomend transport; uitvoering aria's door Justus Bonn, die waarschijnlijk ook in het kamp heeft opgetreden…

Verslag van R. Jager over zijn verblijf als hulpkok in het Heidelager in 1940

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelgroep van dansparen op het toneel.&nbsp; Tekst: 'Walzer von anno dazumal'.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelgroep van dansparen op het toneel.&nbsp; Tekst: 'Walzer von anno dazumal'.

Kampgevangenen als artiest op het podium van de schouwburg

Van: Dr. Sass, Viktor Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1927-09-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste van augustus 1926 tot en met 30 september 1927.&nbsp;

Van: Dr. Sass, Viktor Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1927-09-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste van augustus 1926 tot en met 30 september 1927.&nbsp;

Getuigschrift van Dr. Viktor Sass dat Helene Tauber-Büks als stenotypiste bij hem heeft gewerkt

Van: Land- en Forstarbeiterverband Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928 Onderwerp: dienstverband

Van: Land- en Forstarbeiterverband Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928 Onderwerp: dienstverband

Getuigschrift van Land en Forstarbeiterverband over het dienstverband van Helene Büks

Van: Bundesstaat Oostenrijk Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1935-12-10 Onderwerp: Helene is erkend stenotypiste.&nbsp;

Van: Bundesstaat Oostenrijk Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1935-12-10 Onderwerp: Helene is erkend stenotypiste.&nbsp;

Bewijs dat Helene Büks officieel stenotypiste is

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Akte betreffende het huwelijk van Helene Büks en Fritz Tauber

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1939-04-19 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1939-04-19 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Akte betreffende het huwelijk tussen Helene Büks en Fritz Tauber

1939

April 1939

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1944-02-21 Plaats: Amsterdam&nbsp; Onderwerp: ze heeft pakketjes ontvangen en een deel ervan naar haar gezin in kamp Westerbork gestuurd. Haar schoonmoeder is met een transport naar Bergen-Belsen gegaan. Ze heeft post gekregen van haar man en twee oudste zonen uit kamp Westerbork. Met haarzelf gaat het langzaam beter. Enkele regels van Max Lehmann.

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1944-02-21 Plaats: Amsterdam&nbsp; Onderwerp: ze heeft pakketjes ontvangen en een deel ervan naar haar gezin in kamp Westerbork gestuurd. Haar schoonmoeder is met een transport naar Bergen-Belsen gegaan. Ze heeft post gekregen van haar man en twee oudste zonen uit kamp Westerbork. Met haarzelf gaat het langzaam beter. Enkele regels van Max Lehmann.

Brief van F. Magnus-Goldschmidt aan L. Goldschmidt vanuit Amsterdam

Van: &nbsp;de Schade-Enquete-Commissie Aan: Diamant, Philip Plaats: Amsterdam Datum: 1947-10-12 Onderwerp: uitbetalen van geleden schade van wijlen Sonja Diamant.

Van: &nbsp;de Schade-Enquete-Commissie Aan: Diamant, Philip Plaats: Amsterdam Datum: 1947-10-12 Onderwerp: uitbetalen van geleden schade van wijlen Sonja Diamant.

Verklaring van de Schade-Enquete-Commissie aan Philip Diamant over een vergoeding

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan; Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: goede tijding, ze kan misschien binnen 14 dagen weer terug in Amsterdam zijn; Bl. met wie ze gesproken had wist van niets en zal gaan informeren, Lotte zal zich een beetje in toom houden om teleurstelling te voorkomen; uitgaande van het positieve is elke dag in kamp Westerbork te lang; Lou pakte haar op van blijdschap en tilde haar in barak 5 hoog de lucht in; &nbsp;brieven en pakje voor haar zelf en haar ouders ontvangen…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan; Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: goede tijding, ze kan misschien binnen 14 dagen weer terug in Amsterdam zijn; Bl. met wie ze gesproken had wist van niets en zal gaan informeren, Lotte zal zich een beetje in toom houden om teleurstelling te voorkomen; uitgaande van het positieve is elke dag in kamp Westerbork te lang; Lou pakte haar op van blijdschap en tilde haar in barak 5 hoog de lucht in; &nbsp;brieven en pakje voor haar zelf en haar ouders ontvangen…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Van: Schol, Jac. (commandant) Aan: Zondervan, Maurits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-17 Onderwerp: verlof voor een dag voor Maurits Zondervan om Amsterdam te bezoeken.

Van: Schol, Jac. (commandant) Aan: Zondervan, Maurits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-17 Onderwerp: verlof voor een dag voor Maurits Zondervan om Amsterdam te bezoeken.

Verlofpas voor Maurits Zondervan om een bezoek te brengen voor een dag in Amsterdam

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Manus Dikhoff en de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; Onderwerp: hoeveel personen zijn op jullie kamp; hoe slaap ze, in het mooie huis of in de stal?; of Chaja al tochten heeft gemaakt'; stuur je nog eens een kaartje…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; Onderwerp: hoeveel personen zijn op jullie kamp; hoe slaap ze, in het mooie huis of in de stal?; of Chaja al tochten heeft gemaakt'; stuur je nog eens een kaartje…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter vanuit Amsterdam

Notities Onder andere over de mogelijkheid tot het versturen van post naar Theresienstadt. (het gezin Kwieser)&nbsp;

Notities Onder andere over de mogelijkheid tot het versturen van post naar Theresienstadt. (het gezin Kwieser)&nbsp;

Notitie over de mogelijkheden van het versturen van post naar Theresienstadt en kamp Westerbork

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Persoonsbewijs van Simon Magnus in kamp Westerbork

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Commissioner for Migration Plaats: Jerusalem Datum: 1946-03-31 Onderwerp: verzoek van Clara om herenigd te worden met haar jongste dochter. Haar dochter heeft in onderduik de oorlog overleefd. Clara heeft haar niet meer gezien sinds haar arrestatie.&nbsp;

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Commissioner for Migration Plaats: Jerusalem Datum: 1946-03-31 Onderwerp: verzoek van Clara om herenigd te worden met haar jongste dochter. Haar dochter heeft in onderduik de oorlog overleefd. Clara heeft haar niet meer gezien sinds haar arrestatie.&nbsp;

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan de Commissioner for Migration in Jerusalem

Informatie uit andere archieven

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-02-15 Onderwerp: verbod in dienst nemen joodse ambtenaren

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-02-15 Onderwerp: verbod in dienst nemen joodse ambtenaren

Brief

Van: Langstadt, Ruth Aan: Famke&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-19 Onderwerp: er mogen geen pakjes meer worden ontvangen vanuit de provincies, alleen vanuit Amsterdam; voortaan de pakjes sturen via de Joodse Raad voor Amsterdam; tante Etty maakt het goed en mag voorlopig in Westerbork blijven; van haar ouders heeft Ruth nog niets gehoord…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Famke&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-19 Onderwerp: er mogen geen pakjes meer worden ontvangen vanuit de provincies, alleen vanuit Amsterdam; voortaan de pakjes sturen via de Joodse Raad voor Amsterdam; tante Etty maakt het goed en mag voorlopig in Westerbork blijven; van haar ouders heeft Ruth nog niets gehoord…

Brief van Ruth Langstadt aan Famke vanuit kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia Aan: Belterman, J. Datum: 1944-03-02 Plaats: Herzogenbusch, K.L. (Vught) Onderwerp: Ze heeft al vijf weken geen brief van Belterman ontvangen. Ze maakt zich ongerust. ‘s Avonds kijkt ze naar de ondergaande zon. Ze kan toch nog genieten, omdat het allemaal zo mooi is. Ze slaapt op de zondagmiddag en leest soms ook nog. Daarnaast heeft ze nog de brieven en de foto’s van Belterman. Ze is dik geworden en haar haar is weer lang. Ze zou graag bloemen willen hebben, bijvoorbeeld hyacinten in een potje. Ze werkt nog steeds bij Philips en ze produceert knijpdynamo's.&nbsp;

Van: Jacobi, Fia Aan: Belterman, J. Datum: 1944-03-02 Plaats: Herzogenbusch, K.L. (Vught) Onderwerp: Ze heeft al vijf weken geen brief van Belterman ontvangen. Ze maakt zich ongerust. ‘s Avonds kijkt ze naar de ondergaande zon. Ze kan toch nog genieten, omdat het allemaal zo mooi is. Ze slaapt op de zondagmiddag en leest soms ook nog. Daarnaast heeft ze nog de brieven en de foto’s van Belterman. Ze is dik geworden en haar haar is weer lang. Ze zou graag bloemen willen hebben, bijvoorbeeld hyacinten in een potje. Ze werkt nog steeds bij Philips en ze produceert knijpdynamo's.&nbsp;

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Planten (tabak) van de moestuin.&nbsp;

Breslauer, W. R. Moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Planten (tabak) van de moestuin.&nbsp;

Foto

Van: Vles, H. Mr. bureau Burgerlijke Stand&nbsp; Aan: dhr. Hummelen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: gang van zaken tussen administratie en Bureau Burgerlijke Stand geschreven door Henri Vles (oud-kampgevangene).

Van: Vles, H. Mr. bureau Burgerlijke Stand&nbsp; Aan: dhr. Hummelen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: gang van zaken tussen administratie en Bureau Burgerlijke Stand geschreven door Henri Vles (oud-kampgevangene).

Instructie van Henri Vles van het Bureau Burgerlijke Stand in het Interneringskamp Westerbork

Van: Meijer (Kruijer, Izak) Aan: Calligaro, Arturo Plaats: trein Datum: 1943-07-02 Onderwerp: Vertrek naar Westerbork

Van: Meijer (Kruijer, Izak) Aan: Calligaro, Arturo Plaats: trein Datum: 1943-07-02 Onderwerp: Vertrek naar Westerbork

Briefkaart van Izak Kruijer aan Arturo Calligaro vanuit de trein

Nederlandsche Staatscourant van vrijdag 15 maart 1946. Onder andere (artikelen) over Bewaringskampen.

Nederlandsche Staatscourant van vrijdag 15 maart 1946. Onder andere (artikelen) over Bewaringskampen.

ZiliLefkowicz

Zili
Lefkowicz