In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: Schöne, A.E.&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-14&nbsp; Onderwerp: betreffende goederen thuis, verzoek om laten wassen tekenjas. Mogelijk is zijn huis verzegeld en is hij zijn spullen kwijt.

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: Schöne, A.E.&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-14&nbsp; Onderwerp: betreffende goederen thuis, verzoek om laten wassen tekenjas. Mogelijk is zijn huis verzegeld en is hij zijn spullen kwijt.

Briefkaart van Herman van Campen aan A.E. Schöne vanuit het Joodse werkkamp de Bruine Enk

De filosofe Dr Edith Stein, als karmelietes zuster Teresia Benedicta a Cruce, verhuisde op oudejaarsdag 1938 &nbsp;van Keulen naar het klooster Echt in Limburg, waar ze op 2 augustus 1942 werd gearresteerd en via Westerbork naar het concentratiekamp Auschwitz werd gedeporteerd. Bron: Zeugen für Christus. Das deutsche Martyrologium des 20. Jahrhunderts (2019)

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Sluiting Interneringskamp Westerbork

Van: Lierens-lessing, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Lierens-lessing, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van J. Lierens-Lessing aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: brandstofverbruik (kolen en turf) over het jaar 1944. Hierbij is inbegrepen het ketelhuis, de centrale keuken, de wasserij, het ziekenhuis en het heidekamp. Daarnaast een inschatting van het kolenverbruik voor het Casino (ketel en fornuis; ketel in barak 107; wachthuis, slagboom; en de diverse gevangenenbarakken. Mogelijk is deze basis aan gegevens uit het doorgangskamp door J.G. Buijvoets gebruikt om een inschatting te maken of inzicht te krijgen in het brandstofgebruik voor het jaar 1945. &nbsp;

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: brandstofverbruik (kolen en turf) over het jaar 1944. Hierbij is inbegrepen het ketelhuis, de centrale keuken, de wasserij, het ziekenhuis en het heidekamp. Daarnaast een inschatting van het kolenverbruik voor het Casino (ketel en fornuis; ketel in barak 107; wachthuis, slagboom; en de diverse gevangenenbarakken. Mogelijk is deze basis aan gegevens uit het doorgangskamp door J.G. Buijvoets gebruikt om een inschatting te maken of inzicht te krijgen in het brandstofgebruik voor het jaar 1945. &nbsp;

Lijst met kolen- en turfverbruik per maand op verschillende locaties in het doorgangskamp

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: pakketpost; ze hoopt dat een broek snel komt; behoefte aan andere dingen…

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: pakketpost; ze hoopt dat een broek snel komt; behoefte aan andere dingen…

Brief van Johanna Kan-Kaufmann aan haar schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth&nbsp; Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: wie weet komt deze week het langverwachte briefje (vrijlating); de wachtweek verliep uitstekend, een prachtig stel collega's, een broeder en een zuster; ze begint om vijf uur en de loop-patiënten in de mannenzaal vliegen uit hun bed om haar te helpen. Toen de dagdienst om 7 uur kwam, waren alle bedden al opgemaakt; vader vraagt elke ochtend hetzelfde: ‘is moeder al op en komt ze gauw bij me?’; vrij goed geslapen overdag; L. is verloofd, trots loopt ze ons voorbij &nbsp;alsof ze wil zeggen: ‘zie je wel…’; ze ontmoet dagelijks bij het eten een neef van Annie de Vries; ze delen alles met zijn drieën (vader, moeder en Lotte); vader staat elke ochtend op en wandelt dan een stukje; moeder werkt 's morgens in de naaihoek en bezoekt vader 3 keer per dag; Lotte hoopt op 13 augustus bij haar man te zijn…ze is dan 9 jaar getrouwd…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth&nbsp; Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: wie weet komt deze week het langverwachte briefje (vrijlating); de wachtweek verliep uitstekend, een prachtig stel collega's, een broeder en een zuster; ze begint om vijf uur en de loop-patiënten in de mannenzaal vliegen uit hun bed om haar te helpen. Toen de dagdienst om 7 uur kwam, waren alle bedden al opgemaakt; vader vraagt elke ochtend hetzelfde: ‘is moeder al op en komt ze gauw bij me?’; vrij goed geslapen overdag; L. is verloofd, trots loopt ze ons voorbij &nbsp;alsof ze wil zeggen: ‘zie je wel…’; ze ontmoet dagelijks bij het eten een neef van Annie de Vries; ze delen alles met zijn drieën (vader, moeder en Lotte); vader staat elke ochtend op en wandelt dan een stukje; moeder werkt 's morgens in de naaihoek en bezoekt vader 3 keer per dag; Lotte hoopt op 13 augustus bij haar man te zijn…ze is dan 9 jaar getrouwd…&nbsp;

Jetjevan Leeuwen

Jetje
van Leeuwen