In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Werken.&nbsp; Aantal mannen gegroepeerd voor de keet van de Heidemij in de buurt van het Joodse werkkamp Mantinge. Mantinge, 1942.&nbsp; Zittend, 1ste van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Werken.&nbsp; Aantal mannen gegroepeerd voor de keet van de Heidemij in de buurt van het Joodse werkkamp Mantinge. Mantinge, 1942.&nbsp; Zittend, 1ste van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Joodse dwangarbeiders bij een werkkeet van de Heidemij

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de kousenweverij/spinnerij van het kamp. De jongen achter het spinwiel is strafgeval Alfred Josephus Jitta.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de kousenweverij/spinnerij van het kamp. De jongen achter het spinwiel is strafgeval Alfred Josephus Jitta.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Kampleven Westerbork

Post kamp Westerbork

Censuur kamp Westerbork

Clandestiene post kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Verstuurde post kamp Westerbork

Pakketpost kamp Westerbork

Ontvangen post kamp Westerbork

David Bock en zijn vrouw Hermine Brück woonden in Wenen, hun zoons Erich en Walter waren naar Nederland gevlucht. Op 19 februari 1941 vertrokken zij gedwongen van het treinstation Aspang in Wenen naar Kielce, een stad ongeveer 100 km ten noorden van Krakau, in een trein met ongeveer 1.000 Joden. Kielce had een aanzienlijke Joodse bevolking, die sinds het begin van de oorlog verder was toegenomen door gedwongen hervestigers uit andere delen van Polen. De nieuwkomers uit Wenen werden aanvankelijk ondergebracht bij Joodse gezinnen. Op 31 maart 1941 beval de stadscommandant van Kielce de oprichting van een “Joodse woonwijk”: Vanaf 5 april moesten alle Joden binnen het met prikkeldraad omheinde getto wonen en mochten ze het alleen verlaten met een pasje. In het getto zelf konden kleermakers, schoenmakers en andere ambachtslieden hun beroep uitoefenen, terwijl arbeidsgeschikte mannen werden ingezet in steengroeven voor dwangarbeid. Eind 1941 woonden er ongeveer 27.000 mensen in het getto. Enkele duizenden stierven tussen april 1941 en april 1942 aan tyfus of ondervoeding; anderen werden doodgeschoten of opgehangen. Van de 1004 mensen die van Wenen naar Kielce gedeporteerd werden, zijn 18 overlevenden bekend.

Foto van een olieverfschilderij met de titel ‘Vertrek uit het kamp.’&nbsp; Maker Gemaakt door: Verstappen, J. Verstappen was als leerling-machinist betrokken geweest bij de deportaties uit kamp Westerbork.

Foto van een olieverfschilderij met de titel ‘Vertrek uit het kamp.’&nbsp; Maker Gemaakt door: Verstappen, J. Verstappen was als leerling-machinist betrokken geweest bij de deportaties uit kamp Westerbork.

Hartog Levievan Leeuwen

Hartog Levie
van Leeuwen