In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B., Fam.&nbsp; Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-11-01 Onderwerp: werken; omstandigheden; sturen van geld Op briefpapier Kamp Amersfoort.

Van: Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B., Fam.&nbsp; Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-11-01 Onderwerp: werken; omstandigheden; sturen van geld Op briefpapier Kamp Amersfoort.

Brief van Louis de Leeuw aan B. de Leeuw vanuit kamp Amersfoort

Van: Fam. Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: transporten; gezondheid;&nbsp; Op briefpapier Kamp Amersfoort

Van: Fam. Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: transporten; gezondheid;&nbsp; Op briefpapier Kamp Amersfoort

Reisvergunning&nbsp; Van: Tauber, Fritz Israel&nbsp; Afgegeven: 1942-11-01 te Amsterdam&nbsp; Vergunning om tot aan 31-12-1942 naar Nijmegen te reizen. Met stempels: Zentralstelle für jüdische auswanderung en Aus der Fünten.

Reisvergunning&nbsp; Van: Tauber, Fritz Israel&nbsp; Afgegeven: 1942-11-01 te Amsterdam&nbsp; Vergunning om tot aan 31-12-1942 naar Nijmegen te reizen. Met stempels: Zentralstelle für jüdische auswanderung en Aus der Fünten.

Reisvergunning voor Fritz Tauber

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Reizen of verhuizen zonder vergunning voor Joden verboden

Anti-Joodse maatregelen

Amsterdam ‘Judenrein’ verklaard

Betreffende buitengewone treinen vanuit Den Haag, 's-Hertogenbosch en Amsterdam naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942.&nbsp; Utrecht, 1 oktober 1942.&nbsp; Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp; &nbsp;

Betreffende buitengewone treinen vanuit Den Haag, 's-Hertogenbosch en Amsterdam naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942.&nbsp; Utrecht, 1 oktober 1942.&nbsp; Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp; &nbsp;

Dienstregeling van verschillende treinen naar kamp Westerbork op 3 oktober 1942

Deportatie naar kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-08 Onderwerp: reisvergunning en vervoerbiljet voor reis naar Hooghalen/kamp Westerbork op 1942-11-08.

Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-08 Onderwerp: reisvergunning en vervoerbiljet voor reis naar Hooghalen/kamp Westerbork op 1942-11-08.

Reisvergunning en vervoersbiljet voor transport naar kamp Westerbork

Kurzfristige Reisegenehmigung Bestemd voor: Kruimink-van Dam, Saartje Bestemd voor een reis naar Rotterdam Datum: 1943-05-14

Kurzfristige Reisegenehmigung Bestemd voor: Kruimink-van Dam, Saartje Bestemd voor een reis naar Rotterdam Datum: 1943-05-14

Reisvergunning voor Saartje Kruimink-van Dam

Reisvergunning Van: Tauber, Fritz Israel&nbsp; Afgegeven: 1943-01-04 te Amsterdam&nbsp; Vergunning om tot aan 31-01-1943 naar Nijmegen te reizen&nbsp; Met stempels: Zentralstelle für jüdische auswanderung en Aus der Fünten

Reisvergunning Van: Tauber, Fritz Israel&nbsp; Afgegeven: 1943-01-04 te Amsterdam&nbsp; Vergunning om tot aan 31-01-1943 naar Nijmegen te reizen&nbsp; Met stempels: Zentralstelle für jüdische auswanderung en Aus der Fünten

Kurzfristige Reisegenehmigung Voor: Kruimink-van Dam, Saartje Afgegeven: 1942-11-19 Bestemd voor een reis naar Rotterdam Met handtekening (stempel) Aus der Funten

Kurzfristige Reisegenehmigung Voor: Kruimink-van Dam, Saartje Afgegeven: 1942-11-19 Bestemd voor een reis naar Rotterdam Met handtekening (stempel) Aus der Funten

Reisvergunning Formulier bestemd voor het verlenen van toestemming om door Nederland te reizen voor joodsche personen. Niet ingevuld.

Reisvergunning Formulier bestemd voor het verlenen van toestemming om door Nederland te reizen voor joodsche personen. Niet ingevuld.

Betsia Beilina Branceavan Leer-Hart

Betsia Beilina Brancea
van Leer-Hart