In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-24&nbsp; Onderwerp: verzoek om nabestaanden van gecremeerde verzetsslachtoffers in kennis te stellen van vondst van de overblijfselen van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders. De in de brief genoemde Jood is Werner Stertzenbach.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-24&nbsp; Onderwerp: verzoek om nabestaanden van gecremeerde verzetsslachtoffers in kennis te stellen van vondst van de overblijfselen van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders. De in de brief genoemde Jood is Werner Stertzenbach.

Brief over het in kennis stellen van nabestaanden van gecremeerde verzetsstrijders

Mensen bij de trein. Voorbereidingen voor een vertrekkend transport Kampgevangenen die op transport moeten en kampgevangenen die betrokken zijn bij de organisatie van het transport op het perron.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Mensen bij de trein. Voorbereidingen voor een vertrekkend transport Kampgevangenen die op transport moeten en kampgevangenen die betrokken zijn bij de organisatie van het transport op het perron.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Voorbereidingen voor een vertrekkend transport

Van: Philips, Leo en Saar Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-03&nbsp; Onderwerp: stuur geen pakjes meer want vader, moeder en de kinderen zijn op transport gegaan. Chelly, Simon en zijn moeder zijn ook doorgezonden.

Van: Philips, Leo en Saar Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-03&nbsp; Onderwerp: stuur geen pakjes meer want vader, moeder en de kinderen zijn op transport gegaan. Chelly, Simon en zijn moeder zijn ook doorgezonden.

Briefkaart van van Leo en Saar Philips aan Arthur Philips vanuit kamp Westerbork

Van: Philips, Philipp Aan: Beste familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-07-26&nbsp; Onderwerp: censuur op brieven, omstandigheden in het kamp, voedsel, stemming, het pakken van de bagage voor het transport, toiletten, bevolking. De brief wordt door iemand weggebracht ‘dus kan ik schrijven wat ik wil’. Het is hier een concentratiekamp, alleen worden we niet gepijnigd, maar onze vrijheid is weg'. De Duitse en Nederlandse bewaking is correct zolang je doet wat ze willen. Mannen zijn gescheiden van de vrouwen en kinderen. Als voorbereiding op het transport van morgen, komen ze even bij elkaar om de rugzakken gezamenlijk in te pakken. Philipp vindt het jammer dat Schoontje niet bij hem is, want er zijn ontzettend veel getrouwde en verloofde mensen in het kamp. Hij hoopt nog wat geld te kunnen gaan wisselen en vanuit Duitsland een brief te kunnen schrijven.

Van: Philips, Philipp Aan: Beste familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-07-26&nbsp; Onderwerp: censuur op brieven, omstandigheden in het kamp, voedsel, stemming, het pakken van de bagage voor het transport, toiletten, bevolking. De brief wordt door iemand weggebracht ‘dus kan ik schrijven wat ik wil’. Het is hier een concentratiekamp, alleen worden we niet gepijnigd, maar onze vrijheid is weg'. De Duitse en Nederlandse bewaking is correct zolang je doet wat ze willen. Mannen zijn gescheiden van de vrouwen en kinderen. Als voorbereiding op het transport van morgen, komen ze even bij elkaar om de rugzakken gezamenlijk in te pakken. Philipp vindt het jammer dat Schoontje niet bij hem is, want er zijn ontzettend veel getrouwde en verloofde mensen in het kamp. Hij hoopt nog wat geld te kunnen gaan wisselen en vanuit Duitsland een brief te kunnen schrijven.

Brief van Philipp Philips aan zijn familie vanuit kamp Westerbork

Dienstwoning/Onderdirecteurswoning Bouw van het Centraal vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Westerbork, 1939.&nbsp;

Dienstwoning/Onderdirecteurswoning Bouw van het Centraal vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Westerbork, 1939.&nbsp;

van de bouw van de woning van de onderdirecteur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-07 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-07 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Brief van Jewish Agency Jerusalem aan Hermine Snoek

Van: de Jong, H.J. Hoofd van Dienst van Ministerie van Financien Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-09-09 Onderwerp: begroting 3e kwartaal 1946.

Van: de Jong, H.J. Hoofd van Dienst van Ministerie van Financien Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-09-09 Onderwerp: begroting 3e kwartaal 1946.

Brief van H.J. de Jong aan J. G. Buijvoets over een begroting

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-12 Onderwerp: sturen van pakketten naar Westerbork, bericht van arrestatie van een familielid (Simon).&nbsp;

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-12 Onderwerp: sturen van pakketten naar Westerbork, bericht van arrestatie van een familielid (Simon).&nbsp;

Brief van David Simons aan Mej. Medema vanuit Amsterdam

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Rede van de heer Toornstra aan het Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Mil. Commissie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: regeling reparatie schoenen voor N.B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten).

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Mil. Commissie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: regeling reparatie schoenen voor N.B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten).

Mededeling van Jan Buijvoets aan de Militaire Commissie over reparatie van schoenen

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden.

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de Gezagstroepen in Assen

Van: Het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Cohen, dhr en mw Nathan Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-30 Onderwerp: Volgens een door het Internationale Roode Kruis te Genève ontvangen melding, afkomstig van de Jewish Agency for Palestine, is de familie Cohen geregistreerd voor Palestina-uitwisseling.

Van: Het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Cohen, dhr en mw Nathan Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-30 Onderwerp: Volgens een door het Internationale Roode Kruis te Genève ontvangen melding, afkomstig van de Jewish Agency for Palestine, is de familie Cohen geregistreerd voor Palestina-uitwisseling.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis aan de heer en mevrouw Nathan Cohen

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Barakken. Barakken in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

Barakken. Barakken in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

Zicht op een drietal woon-/industriebarakken

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse vluchtelingen werkzaam in de tuindienst in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Barakken in het kamp Westerbork &nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; Barakken in Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Barakken in het kamp Westerbork &nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; Barakken in Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Zicht op een aantal woon-/industriebarakken in kamp Westerbork

Van: Matteman, Sal Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-21 Onderwerp: pakje ontvangen; geruchten omtrent gemengd gehuwden in het kamp; afscheid nemen; dagelijkse omstandigheden; uitdeling briefpost

Van: Matteman, Sal Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-21 Onderwerp: pakje ontvangen; geruchten omtrent gemengd gehuwden in het kamp; afscheid nemen; dagelijkse omstandigheden; uitdeling briefpost

Brief van Sal Matteman aan familie vanuit kamp Westerbork

Transport Transport. Er staat een wagon bij de ingang van het kamp. De wagon wordt uitgeladen. Op de achtergrond van de wagon is barak 34 &nbsp;en een wachthuisje van de kampbewaking te zien. Kamp Westerbork, winter 1942/1943. Verder is een paard en wagen te zien met daarop bouwmateriaal.

Transport Transport. Er staat een wagon bij de ingang van het kamp. De wagon wordt uitgeladen. Op de achtergrond van de wagon is barak 34 &nbsp;en een wachthuisje van de kampbewaking te zien. Kamp Westerbork, winter 1942/1943. Verder is een paard en wagen te zien met daarop bouwmateriaal.

Foto

Van: Batavier, M. Aan: Tante Bep en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: werkzaamheden in het kamp, werkt als verpleger op de polikliniek. Hij kreeg op basis van een aanbeveling gelijk een aanstelling. Hij staat bij de chef-arts goed aangeschreven en heeft mogelijk voorlopig uitstel van transport. De schrijver blijft hierover echter onzeker omdat er duizenden vertrekken; Eel, zijn broer, is werkzaam als ordonnans voor het ziekenhuis. Zijn vader trof hij niet meer in Westerbork aan. Dat is jammer, want soldaten uit 1914-1918 hoeven niet weg. Waarschijnlijk wist hij dat niet. Als verpleger krijgt de schrijver meer eten dan de de mensen in de rest van het kamp.

Van: Batavier, M. Aan: Tante Bep en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: werkzaamheden in het kamp, werkt als verpleger op de polikliniek. Hij kreeg op basis van een aanbeveling gelijk een aanstelling. Hij staat bij de chef-arts goed aangeschreven en heeft mogelijk voorlopig uitstel van transport. De schrijver blijft hierover echter onzeker omdat er duizenden vertrekken; Eel, zijn broer, is werkzaam als ordonnans voor het ziekenhuis. Zijn vader trof hij niet meer in Westerbork aan. Dat is jammer, want soldaten uit 1914-1918 hoeven niet weg. Waarschijnlijk wist hij dat niet. Als verpleger krijgt de schrijver meer eten dan de de mensen in de rest van het kamp.

Brief van M. Batavier aan Bep en Piet vanuit kamp Westerbork

Portretfoto van Gemmeker, A.K.&nbsp; Betreft een politiefoto van de Gemeentepolitie Assen.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1945&nbsp;

Portretfoto van Gemmeker, A.K.&nbsp; Betreft een politiefoto van de Gemeentepolitie Assen.&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1945&nbsp;

Foto van A.K. Gemmeker

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen (vrouwen) duwen een lorrie met bouwmaterialen. Op de achtergrond is barak 101 zichtbaar en de zogenaamde OD- ingang.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen (vrouwen) duwen een lorrie met bouwmaterialen. Op de achtergrond is barak 101 zichtbaar en de zogenaamde OD- ingang.

AlidaLeeda-Monas

Alida
Leeda-Monas