In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Specifieke groepen kampbewoners

Groep Onbekende Kinderen

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Werkzaamheden voor de nieuwe waterzuivering

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de kampboerderij. De kinderen (Stefan en Ursula) van filmmaker en kampfotograaf Breslauer maken een onderdeel uit van het vastgelegde decor.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de kampboerderij. De kinderen (Stefan en Ursula) van filmmaker en kampfotograaf Breslauer maken een onderdeel uit van het vastgelegde decor.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bevrijding kamp Westerbork

Repatriëring gevangenen kamp Westerbork

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met aantekeningen over inentingen bij mannen van de Joodse Ordedienst en hun gezinsleden

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04 Onderwerp: komt op bezoek; werkt op het ogenblik niet bij een baas, ze werkt thuis. Ze maakt japonnen…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04 Onderwerp: komt op bezoek; werkt op het ogenblik niet bij een baas, ze werkt thuis. Ze maakt japonnen…

Briefkaart van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-11-10&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg, Ministerie van Oorlog.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-11-10&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg, Ministerie van Oorlog.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Van Leer, Taapke Aan: Moeder, Bram, Pietje en Brammie Plaats: Datum: Onderwerp: dagelijkse leven en een verzoek om terug te schrijven.

Van: Van Leer, Taapke Aan: Moeder, Bram, Pietje en Brammie Plaats: Datum: Onderwerp: dagelijkse leven en een verzoek om terug te schrijven.

Brief van Taapke van Leer aan familie Roos

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: beste tante Bep en Piet&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: beschrijving van het leven in het kamp en vraag om toesturing van diverse goederen. De schrijver is te werk gesteld in de polikliniek waardoor hij misschien nog niet weg hoeft.&nbsp; Bladz.: 2

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: beste tante Bep en Piet&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: beschrijving van het leven in het kamp en vraag om toesturing van diverse goederen. De schrijver is te werk gesteld in de polikliniek waardoor hij misschien nog niet weg hoeft.&nbsp; Bladz.: 2

Brief van M. Batavier aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Directie Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-09-27&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork, afbraak in eigen hand (Staatsbosbeheer) om het materiaal te gebruiken voor de verharding of onderhoud van de wegen; herplaatsing elektrische meter.

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Directie Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-09-27&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork, afbraak in eigen hand (Staatsbosbeheer) om het materiaal te gebruiken voor de verharding of onderhoud van de wegen; herplaatsing elektrische meter.

Brief van houtvester Assen aan de directie van Staatsbosbeheer

Van: Davidsohn-Asscher, J. Aan: Fise-Thalen (?) Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-08-08 Onderwerp: dank voor een pakketje; het weer is goed geweest, warm, sinds twee dagen regen; …

Van: Davidsohn-Asscher, J. Aan: Fise-Thalen (?) Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-08-08 Onderwerp: dank voor een pakketje; het weer is goed geweest, warm, sinds twee dagen regen; …

Briefkaart van Johanna Davidsohn-Asscher vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 86

EHBU ! EHBU! EHBU! 'Ich helfe tag und nacht ich helfe immerzu'. Tekst en illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek: Humor und Melodie' (Cabaret).

EHBU ! EHBU! EHBU! 'Ich helfe tag und nacht ich helfe immerzu'. Tekst en illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek: Humor und Melodie' (Cabaret).

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag revue boek Humor und Melodie

1945

Juni 1945

Mia zit links, naast haar kleine zusje Carla en haar nichtje Hetty Kwieser.

Foto van Mia, Carla Meijer en Hetty Kwieser

Breslauer, Werner&nbsp;Rudolf&nbsp; De smalspoor-trein (Zügle) in het kamp.&nbsp; Op de achtergrond barakken.&nbsp; Op de wagon staan in de deuropening twee mannen, waaronder machinist Kurt Walter Kamp Westerbork, 1942-1944

Breslauer, Werner&nbsp;Rudolf&nbsp; De smalspoor-trein (Zügle) in het kamp.&nbsp; Op de achtergrond barakken.&nbsp; Op de wagon staan in de deuropening twee mannen, waaronder machinist Kurt Walter Kamp Westerbork, 1942-1944

BettyLedermann-Wagner

Betty
Ledermann-Wagner