In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-15 Plaats: Scherpenisse Onderwerp: versturen van een pakketje&nbsp;

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-15 Plaats: Scherpenisse Onderwerp: versturen van een pakketje&nbsp;

van familie Gosschalk aan Rosette Stranders-de Hartog

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-11 Plaats: Scherpenisse Onderwerp: verzenden van een pakket.&nbsp;

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-11 Plaats: Scherpenisse Onderwerp: verzenden van een pakket.&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar vader Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 6 Datum: 1944-06-17 Onderwerp: ze hoopt dat haar man de boodschap krijgt dat er geen briefkaarten meer naar Westerbork gestuurd mogen worden, het zou zo jammer zijn als de geschreven briefkaarten haar niet zouden bereiken; vanmorgen is weer plotseling iemand ontslagen. het was voor haar een verrassing, de avond ervoor had Oberländer gezegd dat het nog maanden kon duren; het regent voortdurend, haar bruine tintje dat ze zorgvuldig had opgebouwd, gaat verloren; &nbsp;morgen is ze vrij en kan ze proberen Dr. Oberländer te bereiken (tevergeefse wandelingen); ze heeft een pakketzegel gekregen; naast haar slaapt een vrouwtje van Rooyen, ‘haar man is een broer van onze dominee; de pakketjes kunnen ook door de Joodse Raad verzorgt worden..

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar vader Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 6 Datum: 1944-06-17 Onderwerp: ze hoopt dat haar man de boodschap krijgt dat er geen briefkaarten meer naar Westerbork gestuurd mogen worden, het zou zo jammer zijn als de geschreven briefkaarten haar niet zouden bereiken; vanmorgen is weer plotseling iemand ontslagen. het was voor haar een verrassing, de avond ervoor had Oberländer gezegd dat het nog maanden kon duren; het regent voortdurend, haar bruine tintje dat ze zorgvuldig had opgebouwd, gaat verloren; &nbsp;morgen is ze vrij en kan ze proberen Dr. Oberländer te bereiken (tevergeefse wandelingen); ze heeft een pakketzegel gekregen; naast haar slaapt een vrouwtje van Rooyen, ‘haar man is een broer van onze dominee; de pakketjes kunnen ook door de Joodse Raad verzorgt worden..

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Ruth&nbsp; Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1944-06-16 Onderwerp: er mogen geen kaarten meer worden ontvangen; maatregelen tegen patiënten; ze hoorde dat de gemengd-gehuwden er weer wat gunstiger voorstaan; moeder is in barak 84 en Marga N. ligt met en zenuwontsteking in het ziekenhuis, haar enen zijde was iets verlamd, maar het komt goed met warmte en rust; met Tannenbaum gaat het ook beter. Hij denkt volgende week uit het ziekenhuis ontslagen te worden… &nbsp;

Van: Feldman-Kan, Ruth&nbsp; Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1944-06-16 Onderwerp: er mogen geen kaarten meer worden ontvangen; maatregelen tegen patiënten; ze hoorde dat de gemengd-gehuwden er weer wat gunstiger voorstaan; moeder is in barak 84 en Marga N. ligt met en zenuwontsteking in het ziekenhuis, haar enen zijde was iets verlamd, maar het komt goed met warmte en rust; met Tannenbaum gaat het ook beter. Hij denkt volgende week uit het ziekenhuis ontslagen te worden… &nbsp;

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: bedankt voor een pakketje; tamelijk goed weer, al kan je ‘s morgens merken dat het naar de herfst toegaat; de schrijver zit al ruim 9 weken in het kamp; hij verlangd naar zijn vrijheid, de pakketjes houden hem op de been, anders ging hij helemaal kapot; ’ s morgen een bordje pap, wat niet te eten is; ze krijgen wat mee voor naar het werk en ‘s avonds een bordje kool waar helemaal geen voeding in zit; de brief geeft hij mee aan iemand die afgekeurd is. Er gaan 5 mannen weer naar huis; ook enkele mannen moeten naar het ziekenhuis voor operaties; de brieven worden open gemaakt…

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: bedankt voor een pakketje; tamelijk goed weer, al kan je ‘s morgens merken dat het naar de herfst toegaat; de schrijver zit al ruim 9 weken in het kamp; hij verlangd naar zijn vrijheid, de pakketjes houden hem op de been, anders ging hij helemaal kapot; ’ s morgen een bordje pap, wat niet te eten is; ze krijgen wat mee voor naar het werk en ‘s avonds een bordje kool waar helemaal geen voeding in zit; de brief geeft hij mee aan iemand die afgekeurd is. Er gaan 5 mannen weer naar huis; ook enkele mannen moeten naar het ziekenhuis voor operaties; de brieven worden open gemaakt…

Brief van M. Gans aan de familie Wolters vanuit het Joodse werkkamp Baldehaar

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: terug van het werk, lag er een brief van de familie Wolters; correspondeert elke dag met mevrouw v/d laan aan de Westersingel in Groningen; tijdens het werk begon het om 11.30 te regenen. Ze &nbsp;moesten tot 14.00 in de keet blijven, daarna mochten ze terug naar het kamp; In Balderhaar en omgeving is het lichte grond en laag land, veel boerenland, er worden veel aardappels verbouwd; Meinhard hoorde dat ze misschien wel aardappelen moet rooien bij de boeren; er zijn veel zetboeren; de eigenaren zijn Groninger boeren; Meinhard heeft behoefte aan rokerij; soms wordt het uit de pakketjes gestolen; van van der Laan uit Groningen ontvangt hij elke week een pakje…

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: terug van het werk, lag er een brief van de familie Wolters; correspondeert elke dag met mevrouw v/d laan aan de Westersingel in Groningen; tijdens het werk begon het om 11.30 te regenen. Ze &nbsp;moesten tot 14.00 in de keet blijven, daarna mochten ze terug naar het kamp; In Balderhaar en omgeving is het lichte grond en laag land, veel boerenland, er worden veel aardappels verbouwd; Meinhard hoorde dat ze misschien wel aardappelen moet rooien bij de boeren; er zijn veel zetboeren; de eigenaren zijn Groninger boeren; Meinhard heeft behoefte aan rokerij; soms wordt het uit de pakketjes gestolen; van van der Laan uit Groningen ontvangt hij elke week een pakje…

Van: Marcus, Marcus Aan: zijn familie Plaats: De Fledders, Joods werkkamp Datum: 1942-07-21 Onderwerp: aardig dicht bij de stad (Groningen); hoeven niet heel hard te werken; grond omspitten enz.; om 5 uur opstaan en om 7 uur aan het werk tot 16.30; 's middags een half uur rust; &nbsp;het eten is net genoeg om in leven te blijven; ze zijn met 120 mannen verdeeld in kamers met 30 mannen; een hoop lol, een manier om de honger te stillen; er is een ongeluk gebeurd, een jongen heeft zijn voet verbrijzeld tussen twee lorries in; Pa heeft de hele week nog niet gewerkt; smokkelen van voedsel waar dringend behoefte aan is; routeschets met plattegrond…

Van: Marcus, Marcus Aan: zijn familie Plaats: De Fledders, Joods werkkamp Datum: 1942-07-21 Onderwerp: aardig dicht bij de stad (Groningen); hoeven niet heel hard te werken; grond omspitten enz.; om 5 uur opstaan en om 7 uur aan het werk tot 16.30; 's middags een half uur rust; &nbsp;het eten is net genoeg om in leven te blijven; ze zijn met 120 mannen verdeeld in kamers met 30 mannen; een hoop lol, een manier om de honger te stillen; er is een ongeluk gebeurd, een jongen heeft zijn voet verbrijzeld tussen twee lorries in; Pa heeft de hele week nog niet gewerkt; smokkelen van voedsel waar dringend behoefte aan is; routeschets met plattegrond…

LeendertKroet

Leendert
Kroet