In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 65

Herman Melkman werd op 3 september 1944 vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Hij wist bij Zwolle uit de deportatietrein te ontsnappen.

Van: Mirjam en Menachem&nbsp; Aan: lieve jongens en mensen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-05 Onderwerp: over arrestatie, verhoor en verblijf in de gevangenis in Den Bosch, het verblijf in Scheveningen; dagelijks leven in kamp, hulp van verschillende mensen. Doe niet te veel inspanningen iets voor hen te doen. Betaal geen grote bedragen. Mirjam werkt bij de Batterijen en Menachem in de vliegtuigsloperij. Over een eventueel transport is nog niets duidelijk.

Van: Mirjam en Menachem&nbsp; Aan: lieve jongens en mensen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-05 Onderwerp: over arrestatie, verhoor en verblijf in de gevangenis in Den Bosch, het verblijf in Scheveningen; dagelijks leven in kamp, hulp van verschillende mensen. Doe niet te veel inspanningen iets voor hen te doen. Betaal geen grote bedragen. Mirjam werkt bij de Batterijen en Menachem in de vliegtuigsloperij. Over een eventueel transport is nog niets duidelijk.

Brief van Mirjam en Menachem aan lieve jongens en mensen vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;L. Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: schrijven van brieven; censuur; vraag om pakketten; transporten.

Van:&nbsp;L. Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: schrijven van brieven; censuur; vraag om pakketten; transporten.

Brief van L. aan Lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van: moeder&nbsp;(Sibilla Levie-Katz)&nbsp; Aan: Lieve alle&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-31&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen pakketten (Joodse Raad Arnhem); werken (lange werkdagen, waardoor honger). Sibilla Levie-Katz is weduwe van Jan Lackrooy. Uit dit huwelijk is onder andere B. Lackrooy geboren. &nbsp;

Van: moeder&nbsp;(Sibilla Levie-Katz)&nbsp; Aan: Lieve alle&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-31&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen pakketten (Joodse Raad Arnhem); werken (lange werkdagen, waardoor honger). Sibilla Levie-Katz is weduwe van Jan Lackrooy. Uit dit huwelijk is onder andere B. Lackrooy geboren. &nbsp;

Brief van moeder aan lieve alle vanuit kamp Westerbork

Van: Denneboom, Ducie (Duifje) en Leo van Essen Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-04 Onderwerp: werken op het land bij de familie Lensing in Zwiggelte (binnenhalen van rogge). Ze eten bij de boer aan tafel. s' Morgens worden ze (vier personen) met een boerenkar opgehaald, 's avonds gaan ze lopend terug (1.5 uur); ouders doorgestuurd op 20-07, ondanks dat er een aanvraag voor een Palestina-certificaat liep. Als de letter D van zijn vader aan de beurt is stuurt de schrijver brieven naar zijn vader; ze wonen met nog een echtpaar op een kamertje. een tante waarvan de man in Vught is overleden heeft wel een Palestina-certificaat ontvangen.&nbsp; &nbsp;

Van: Denneboom, Ducie (Duifje) en Leo van Essen Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-04 Onderwerp: werken op het land bij de familie Lensing in Zwiggelte (binnenhalen van rogge). Ze eten bij de boer aan tafel. s' Morgens worden ze (vier personen) met een boerenkar opgehaald, 's avonds gaan ze lopend terug (1.5 uur); ouders doorgestuurd op 20-07, ondanks dat er een aanvraag voor een Palestina-certificaat liep. Als de letter D van zijn vader aan de beurt is stuurt de schrijver brieven naar zijn vader; ze wonen met nog een echtpaar op een kamertje. een tante waarvan de man in Vught is overleden heeft wel een Palestina-certificaat ontvangen.&nbsp; &nbsp;

Brief van Ducie Denneboom en Leo van Essen aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van: Asscher, A. en Cohen, D., voorzitters Joodsche Raad&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-27 Onderwerp: op bevel van de Duitse autoriteiten moeten de Joodse inwoners van Bloemendaal, Aerdenhout en Overveen op maandag 30 maart hun woning verlaten. De bedoeling is dat zij die dag naar Amsterdam verhuizen om zich daar te vestigen.&nbsp;

Van: Asscher, A. en Cohen, D., voorzitters Joodsche Raad&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-27 Onderwerp: op bevel van de Duitse autoriteiten moeten de Joodse inwoners van Bloemendaal, Aerdenhout en Overveen op maandag 30 maart hun woning verlaten. De bedoeling is dat zij die dag naar Amsterdam verhuizen om zich daar te vestigen.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad aan de Joodse inwoners van Bloemendaal, Ardenhout en Overveen

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Brief van Werner Stertzenbach aan de kampleiding van kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: pakketten ontvangen, dankzij adressering FK; kinderen in de buitendienst; ziekenhuis; omstandigheden.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: pakketten ontvangen, dankzij adressering FK; kinderen in de buitendienst; ziekenhuis; omstandigheden.

Brief van een onbekend persoon aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Centrale Keuken

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Have, ten, T.T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Ze heeft een poppenspel geschreven met de bedoeling dat het een tour zou maken door de barakken. Het bleef bij een uitvoering, omdat er wat tussenkwam. Clara is wat overbelast door het uitvallen van een collega-leerkracht. Een door Clara geschreven gedicht is voorgedragen/gezongen door de 13 jarige dochter van de componist.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Have, ten, T.T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Ze heeft een poppenspel geschreven met de bedoeling dat het een tour zou maken door de barakken. Het bleef bij een uitvoering, omdat er wat tussenkwam. Clara is wat overbelast door het uitvallen van een collega-leerkracht. Een door Clara geschreven gedicht is voorgedragen/gezongen door de 13 jarige dochter van de componist.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan T.T. ten Have vanuit kamp Westerbork

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-24 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Vannacht was er na vier weken weer een transportnacht. De school gaat gewoon door terwijl de trein met veewagens klaar staat voor vertrek. Clara mocht de afgelopen dagen met de school de heide op. De kinderen genoten van hun vrijheid en de natuur. Clara beschrijft een verhaal dat ze vertelde nadat een kind met een lieveheersbeestje kwam aangelopen, en over verhalen in de eetzaal van het weeshuis en hoe de weeskinderen erop reageren. Het wandelen op de heide is een enorme verantwoordelijkheid, mocht er een kind ontbreken, dan worden allen hier de dupe van.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-24 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Vannacht was er na vier weken weer een transportnacht. De school gaat gewoon door terwijl de trein met veewagens klaar staat voor vertrek. Clara mocht de afgelopen dagen met de school de heide op. De kinderen genoten van hun vrijheid en de natuur. Clara beschrijft een verhaal dat ze vertelde nadat een kind met een lieveheersbeestje kwam aangelopen, en over verhalen in de eetzaal van het weeshuis en hoe de weeskinderen erop reageren. Het wandelen op de heide is een enorme verantwoordelijkheid, mocht er een kind ontbreken, dan worden allen hier de dupe van.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan: Lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-09 Onderwerp:&nbsp;Meta bedankt de personen aan wie ze schrijft voor de ontvangen brieven, kranten en tijdschriften en hoopt dat ze hen zal terugzien. Ze maakt zich zorgen om paps gezondheid. Omdat de klachten blijven bestaan moet hij vandaag weer naar het ziekenhuis. Dat is jammer voor zijn werkzaamheden, die net waren uitgebreid omdat vele collega's hem verlaten hadden. Verder vertelt Meta dat ze nu halve dagen werkt omdat 40 uur haar te zwaar werd. Ze wordt afgeleid door Pim (Willem), haar zoon. Ze kan elke zondag naar hem toegaan.

Van:&nbsp;Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan: Lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-09 Onderwerp:&nbsp;Meta bedankt de personen aan wie ze schrijft voor de ontvangen brieven, kranten en tijdschriften en hoopt dat ze hen zal terugzien. Ze maakt zich zorgen om paps gezondheid. Omdat de klachten blijven bestaan moet hij vandaag weer naar het ziekenhuis. Dat is jammer voor zijn werkzaamheden, die net waren uitgebreid omdat vele collega's hem verlaten hadden. Verder vertelt Meta dat ze nu halve dagen werkt omdat 40 uur haar te zwaar werd. Ze wordt afgeleid door Pim (Willem), haar zoon. Ze kan elke zondag naar hem toegaan.

Meyervan Kreveld

Meyer
van Kreveld