In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Vergunning waarmee Kaatje Katz-Goldsmit het kamp tijdelijk mag verlaten

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymann, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-09-26 Plaats: Westerbork,&nbsp;kamp&nbsp; Onderwerp: een aantal pakketten ontvangen, Pilzen (paddenstoelen) waren niet goed meer, druiven graag apart verpakken, vlees in glas en worst. Brood is er genoeg. Het is erg stil geworden. Vele bekenden zijn er niet meer. Herman is weer gezond en kan weer eten zoals vroeger. Woensdagavond hebben wij weer een Nieuwjaar. ‘laten we hopen dat dat jaar ons meer zegen mogen brengen en wij dan dien dag bij elkaar in vrede mogen beleven.’ Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymann, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-09-26 Plaats: Westerbork,&nbsp;kamp&nbsp; Onderwerp: een aantal pakketten ontvangen, Pilzen (paddenstoelen) waren niet goed meer, druiven graag apart verpakken, vlees in glas en worst. Brood is er genoeg. Het is erg stil geworden. Vele bekenden zijn er niet meer. Herman is weer gezond en kan weer eten zoals vroeger. Woensdagavond hebben wij weer een Nieuwjaar. ‘laten we hopen dat dat jaar ons meer zegen mogen brengen en wij dan dien dag bij elkaar in vrede mogen beleven.’ Met bijbehorende enveloppe.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-25&nbsp; Onderwerp Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie, kosten; ontginning van meer gebied voor productie, 35 hectaren, kampboerderij; leiding geven aan vluchtelingen.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-25&nbsp; Onderwerp Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie, kosten; ontginning van meer gebied voor productie, 35 hectaren, kampboerderij; leiding geven aan vluchtelingen.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

De heer Carel Joseph Knorringa Uithuizen, 1942 &nbsp;

De heer Carel Joseph Knorringa Uithuizen, 1942 &nbsp;

Een afbeelding van Carel Joseph Knorringa

Van: houtvester Assen&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1953-09-12&nbsp; Onderwerp: Meterhuisje Kamp Schattenberg

Van: houtvester Assen&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1953-09-12&nbsp; Onderwerp: Meterhuisje Kamp Schattenberg

Brief van de Houtvester Assen aan het Prov. Elektr. bedrijf Groningen

Kurzfristige Reisegenehmigung Bestemd voor: Kruimink-van Dam, Saartje Bestemd voor een reis naar Rotterdam Datum: 1943-05-14

Kurzfristige Reisegenehmigung Bestemd voor: Kruimink-van Dam, Saartje Bestemd voor een reis naar Rotterdam Datum: 1943-05-14

Reisvergunning voor Saartje Kruimink-van Dam

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-13 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kinderen komen uit het ziekenhuis. Selly heeft een bloedonderzoek gehad. Er wordt onderwijs gegeven. Er is ook een kleuterschool. Het is zo koud in de schoolbarak dat de kinderen de jassen aan moeten houden. Bedankt voor de thermometer. Drie pakketten zijn ontvangen.&nbsp;

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-13 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kinderen komen uit het ziekenhuis. Selly heeft een bloedonderzoek gehad. Er wordt onderwijs gegeven. Er is ook een kleuterschool. Het is zo koud in de schoolbarak dat de kinderen de jassen aan moeten houden. Bedankt voor de thermometer. Drie pakketten zijn ontvangen.&nbsp;

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Registratiekaart Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Pilsen Datum: 1945-06-22

Registratiekaart Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Pilsen Datum: 1945-06-22

Registratiekaart

Van: de wethouder van Kunstzaken Aan: Nijkerk(Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: betreffende ontslag als Joods zijnde.

Van: de wethouder van Kunstzaken Aan: Nijkerk(Nieuwkerk), M.B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: betreffende ontslag als Joods zijnde.

Afschrift van een verordening van den Rijkscommissaris betreft ontslag van personen van Joodse bloede

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-1944 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: aanvragen van kleding in de Kleiderkammer, de voormalige ‘F’.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-1944 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: aanvragen van kleding in de Kleiderkammer, de voormalige ‘F’.

Mededeling over aanvragen van kleding

Van: van Koppelen, Nathan (en Mathilde) Aan: Smit, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1940-05-12 Onderwerp: ‘wij zijn gelukkig gezond’…

Van: van Koppelen, Nathan (en Mathilde) Aan: Smit, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1940-05-12 Onderwerp: ‘wij zijn gelukkig gezond’…

Paul BertholdKrebs

Paul Berthold
Krebs