In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8629

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8629

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Technische Dienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06 Onderwerp: inventarislijst:&nbsp; Verdunkelings Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeuging von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung.

Van: Technische Dienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06 Onderwerp: inventarislijst:&nbsp; Verdunkelings Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeuging von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung.

Lijst met inventarissen van verschillende werkplaatsen in Interneringskamp Westerbork

Van: Kattenburg, G. Aan: Haan, de, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-23 Onderwerp: informatie over transporten en de verschillende concentratiekampen op basis van binnengekomen brieven, over kamp Westerbork en Vught en het lot van de Joden zover zij zich nog niet in de kampen bevinden en de toekomst van de kampen in Nederland. Als p.s. schrijft Greet, die voor de Joodse Raad werkt: ‘Als wij ook nog gaan, haal je ons dan ook terug’.

Van: Kattenburg, G. Aan: Haan, de, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-23 Onderwerp: informatie over transporten en de verschillende concentratiekampen op basis van binnengekomen brieven, over kamp Westerbork en Vught en het lot van de Joden zover zij zich nog niet in de kampen bevinden en de toekomst van de kampen in Nederland. Als p.s. schrijft Greet, die voor de Joodse Raad werkt: ‘Als wij ook nog gaan, haal je ons dan ook terug’.

Brief van Greet Kattenburg aan Rudie de Haan vanuit Amsterdam (kantoor Joodse Raad)

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: avondklok, om 20 uur thuis zijn; kans dat je dan opgehaald wordt. Dit is al veel mensen overkomen; de vader van Sonja wil echter niet dat ze de benen neemt; maken van een afspraak en maken van japonnen, een bericht kan aan de buschauffeur worden meegegeven…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: avondklok, om 20 uur thuis zijn; kans dat je dan opgehaald wordt. Dit is al veel mensen overkomen; de vader van Sonja wil echter niet dat ze de benen neemt; maken van een afspraak en maken van japonnen, een bericht kan aan de buschauffeur worden meegegeven…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Organisatieschema Technische Dienst en Bedrijven. Oude toestand Datum: 1945-1946

Organisatieschema Technische Dienst en Bedrijven. Oude toestand Datum: 1945-1946

Schema van organisatie (oude situatie) van de technische Dienst in Interneringskamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 9125

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 9125

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-30 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-30 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Brief van Jewish Agency Jerusalem aan Hermine Snoek

Lagerbefehl No. 49&nbsp; Datum: 1943-09-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Werkverrichting op den dag voor een transport; beschadigingen van closetpotten

Lagerbefehl No. 49&nbsp; Datum: 1943-09-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Werkverrichting op den dag voor een transport; beschadigingen van closetpotten

Lagerbefehl No. 49

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0487

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0487

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: B&W Beilen Aan: Stichting 1940-1945 Plaats: Beilen Datum: 1949-07-15 Onderwerp: foto's van het verzetsmonument

Van: B&W Beilen Aan: Stichting 1940-1945 Plaats: Beilen Datum: 1949-07-15 Onderwerp: foto's van het verzetsmonument

Brief van B&W Beilen aan Stichting 1940-1945 over het doen toekomen van foto's van de onthulling van het verzetsmonument

Van: De Dienstleider van de OD, &nbsp;Pisk, A. Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-05-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 10.

Van: De Dienstleider van de OD, &nbsp;Pisk, A. Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-05-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 10.

Ausweis van Inge Gassmann voor vrije doorgang tijdens alarm

Van: Neumann, A.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Deventer&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: landbouw- en veeteelt opleiding Vluchtelingenkamp.

Van: Neumann, A.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Deventer&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: landbouw- en veeteelt opleiding Vluchtelingenkamp.

Brief van A. Neumann aan het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

32 tegoed biljetten van 1, 2, 5, 10, 20, 50 en 100 Kronen, uitgegeven in Theresienstadt op 1 januari 1943.

32 tegoed biljetten van 1, 2, 5, 10, 20, 50 en 100 Kronen, uitgegeven in Theresienstadt op 1 januari 1943.

Bankbiljet

Portretfoto van Louise Presser

Van: registratie kamp Westerbork Aan: Levie-van Praag, Rachel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: verpleegster; voorlopig teruggesteld; barak 85.; aanvraag Palestina certificaat.. met potlood: telegram van een Canadese soldaat Mac…., S.S.R.&nbsp;

Van: registratie kamp Westerbork Aan: Levie-van Praag, Rachel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: verpleegster; voorlopig teruggesteld; barak 85.; aanvraag Palestina certificaat.. met potlood: telegram van een Canadese soldaat Mac…., S.S.R.&nbsp;

Ausweiskarte van Rachel Levie-van Praag in kamp Westerbork

Van: De Israëlitische Gemeente te Groningen Aan: Muller, Joseph en de Vries, Kaatje Plaats: Groningen Datum: 1908-07-17 Onderwerp: kerkelijke inzegening (synagoge).

Van: De Israëlitische Gemeente te Groningen Aan: Muller, Joseph en de Vries, Kaatje Plaats: Groningen Datum: 1908-07-17 Onderwerp: kerkelijke inzegening (synagoge).

Document betreffende de kerkelijke inzegening van het huwelijk van Joseph Muller en Kaatje de Vries

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-02-10 Onderwerp: oom Bennie schrijft dat hij zijn brief niet heeft overlegd met Mathilde en Nathan; voorval in de trein bij Parijs, dans ontsprongen (uitgeweken naar Frankrijk, waren woonachtig in Antwerpen); graag direct een antwoord na ontvangst van de brief om het contact te kunnen continueren; slachtoffers van de brand trokken bij familie of bekenden in; in het begin werd er veel hulp verleend; in het Museumkwartier zijn verschillende noodwinkels opgezet; opsomming van bekende winkels; ook bij Blaak en in Blijdorp zijn noodwinkels opgezet….

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-02-10 Onderwerp: oom Bennie schrijft dat hij zijn brief niet heeft overlegd met Mathilde en Nathan; voorval in de trein bij Parijs, dans ontsprongen (uitgeweken naar Frankrijk, waren woonachtig in Antwerpen); graag direct een antwoord na ontvangst van de brief om het contact te kunnen continueren; slachtoffers van de brand trokken bij familie of bekenden in; in het begin werd er veel hulp verleend; in het Museumkwartier zijn verschillende noodwinkels opgezet; opsomming van bekende winkels; ook bij Blaak en in Blijdorp zijn noodwinkels opgezet….

Brief van Bennie Bannet aan de familie Smit-Koppelen vanuit Rotterdam

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: bel met Derks, direct, hoe de zaak er voor staat…

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: bel met Derks, direct, hoe de zaak er voor staat…

Telegram van Lion Haagman aan familie De Vrijer vanuit Hooghalen/kamp Westerbork

Foto van het huwelijk van Meijer de Lange en Jeanette Simmeren

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: onbekend Onderwerp: opgave bij de Schade-Enquête-Commissie.

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: onbekend Onderwerp: opgave bij de Schade-Enquête-Commissie.

Bewijs van de Schade-Enquête-Commissie dat de opgave is ingeschreven

Van: Frenkel, Mevr.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: uit naam van Saar Turksma-Cohen de vraag om een pakje met levensmiddelen te zenden.

Van: Frenkel, Mevr.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: uit naam van Saar Turksma-Cohen de vraag om een pakje met levensmiddelen te zenden.

FijtjeLakmaker-Emden

Fijtje
Lakmaker-Emden