In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Armband Witte armband met zwarte letters Opschrift 'Stellv. Dienstleiter'&nbsp; De armband is door Heinrich Goldstaub gedragen. Het is niet duidelijk in welke periode hij de armband heeft gedragen. &nbsp;

Armband Witte armband met zwarte letters Opschrift 'Stellv. Dienstleiter'&nbsp; De armband is door Heinrich Goldstaub gedragen. Het is niet duidelijk in welke periode hij de armband heeft gedragen. &nbsp;

Een armband van de plaatsvervangende dienstleider gedragen door Heinrich Goldstaub

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Brief van Meijer Stad aan familie Bouwens vanuit de trein

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van B. en W. Westerbork aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: het hoofd van de P.O.D. te Emmen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Emmen Datum: 1945-06-19 Onderwerp: het doen toekomen van een afschrift van een verklaring van H. Lubbers over het verstrekken van voedsel aan gedetineerden.

Van: het hoofd van de P.O.D. te Emmen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Emmen Datum: 1945-06-19 Onderwerp: het doen toekomen van een afschrift van een verklaring van H. Lubbers over het verstrekken van voedsel aan gedetineerden.

Brief over het toesturen van een afschrift over het verstrekken van voedsel aan gedetineerden

Hoofdadministratiegebouw barak 201 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Opmerking: deze barak (nummer 2) heeft ook gediend als ziekenhuisbarak en Kommandantur in respectievelijk het Centraal Vluchtelingenkamp en het Doorgangskamp.

Hoofdadministratiegebouw barak 201 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Opmerking: deze barak (nummer 2) heeft ook gediend als ziekenhuisbarak en Kommandantur in respectievelijk het Centraal Vluchtelingenkamp en het Doorgangskamp.

Plattegrond van het hoofdadministratiegebouw barak 201 in het woonoord Schattenberg

Van: de ondercommandant van de Bewakingstroepen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-25 Onderwerp: contact tussen een gedetineerde en zijn vrouw in de buurt van het Heidekamp. De NBS' er die het heeft toegestaan had geen dienst bij de groep waar het voorval plaatsvond. De gedetineerde is gestraft.

Van: de ondercommandant van de Bewakingstroepen Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-25 Onderwerp: contact tussen een gedetineerde en zijn vrouw in de buurt van het Heidekamp. De NBS' er die het heeft toegestaan had geen dienst bij de groep waar het voorval plaatsvond. De gedetineerde is gestraft.

Rapport over contact van een gedetineerde met zijn vrouw in de buurt van het Heidekamp

Van: Huisman, G.K., Chef Afd. Buitendienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Onderwerp: wegomlegging voor het Staatsbosbeheer en doorgangsbewijzen.

Van: Huisman, G.K., Chef Afd. Buitendienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Onderwerp: wegomlegging voor het Staatsbosbeheer en doorgangsbewijzen.

Overzicht kostenraming voor de aanleg van een verharde weg rond de noordzijde van het Interneringskamp

Van: Vromen, Salomon en Mietje Aan: Garritsen, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-19 Onderwerp: pakketje is binnengekomen, ze zijn er blij mee; het leven in het kamp is moeilijk; het is een doorgangskamp; je treft er mensen van allerlei levensstijlen en leeftijden aan hebben ondertussen veel binnengekregen en ze hebben ook geen financiële hulp nodig; wel graag zeep; het was vandaag een gevaarlijke dag voor hun, doch het is bezworen (het was een transportdag);..

Van: Vromen, Salomon en Mietje Aan: Garritsen, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-19 Onderwerp: pakketje is binnengekomen, ze zijn er blij mee; het leven in het kamp is moeilijk; het is een doorgangskamp; je treft er mensen van allerlei levensstijlen en leeftijden aan hebben ondertussen veel binnengekregen en ze hebben ook geen financiële hulp nodig; wel graag zeep; het was vandaag een gevaarlijke dag voor hun, doch het is bezworen (het was een transportdag);..

Brief van Salomon en Mietje Vromen aan de familie Garritsen vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Op de voorgrond twee Schalkhaarders met iemand van de Ordungspolizei na aankomst van een transport.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Op de voorgrond twee Schalkhaarders met iemand van de Ordungspolizei na aankomst van een transport.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Overall van een politieke gevangene Nummer 79 Gedragen door mw. P. Moll-Huber, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene Nummer 79 Gedragen door mw. P. Moll-Huber, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene

Van: Vrij, E.&nbsp; Aan: Katz, S en familie Lackrooy&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-02&nbsp; Onderwerp: pakketten; transporten.

Van: Vrij, E.&nbsp; Aan: Katz, S en familie Lackrooy&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-02&nbsp; Onderwerp: pakketten; transporten.

Briefkaart van E. Vrij aan S. Katz en Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis Visser, Bertie, 13-3-35, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Visser, Bertie, 13-3-35, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Bertie Visser

Van: Kan, Herman Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: post is het hoogtepunt van de dag; het gaat beter met de schrijver; spreekt in het kamp met veel bekenden…

Van: Kan, Herman Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: post is het hoogtepunt van de dag; het gaat beter met de schrijver; spreekt in het kamp met veel bekenden…

Brief van Herman Kan aan zijn schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Van: (Waterman), Mirjam,&nbsp; Aan: vrienden&nbsp; Datum: 1944/05 Onderwerp: vraag om diverse spullen, over arrestatie, verhoor en achtergebleven spullen, waaronder 2 koffers in Utrecht en een fiets op het Centraal Station in Amsterdam. &nbsp;

Van: (Waterman), Mirjam,&nbsp; Aan: vrienden&nbsp; Datum: 1944/05 Onderwerp: vraag om diverse spullen, over arrestatie, verhoor en achtergebleven spullen, waaronder 2 koffers in Utrecht en een fiets op het Centraal Station in Amsterdam. &nbsp;

Brief van Mirjam Waterman aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Verslag geschreven door Rozette van Cleef over haar vertrek uit Libau

van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: (gebrek aan) discipline onder de gedetineerden.

van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: (gebrek aan) discipline onder de gedetineerden.

Order van J.G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork over gebrek aan discipline onder de gedetineerden

Kampleiding van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp;tijdens het Joelfeest van 1942.&nbsp; Commandant J. Schol en zijn vrouw op de achtergrond. Op de voorgrond rechts ondercommandant dhr. Haan en zijn vrouw.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp;

Kampleiding van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp;tijdens het Joelfeest van 1942.&nbsp; Commandant J. Schol en zijn vrouw op de achtergrond. Op de voorgrond rechts ondercommandant dhr. Haan en zijn vrouw.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19&nbsp;

Kampleiding van kamp Westerbork tijdens het Joelfeest van 1942

Rode Kruis brief Van: Schijveschuurder-Wessel Aan: Schijveschuurder, B. Plaats: Epe Datum: 1945 Onderwerp: omstandigheden en bevestiging dat drie brieven ontvangen zijn. (B. Schijveschuurder verbleef op dat moment in kamp Westerbork). De briefwisseling vond via het Rode Kruis plaats. Barend zijn vrouw was bevrijd uit onderduik.

Rode Kruis brief Van: Schijveschuurder-Wessel Aan: Schijveschuurder, B. Plaats: Epe Datum: 1945 Onderwerp: omstandigheden en bevestiging dat drie brieven ontvangen zijn. (B. Schijveschuurder verbleef op dat moment in kamp Westerbork). De briefwisseling vond via het Rode Kruis plaats. Barend zijn vrouw was bevrijd uit onderduik.

Brief van Tilly Schijveschuurder-Wesssel aan Barend Schijveschuurder vanuit Epe

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Brief vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen te Assen

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 9 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: verhalen over de sokken en witte kool; wetenschappelijke vraag van de week; de moord op Bankstone; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 9 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: verhalen over de sokken en witte kool; wetenschappelijke vraag van de week; de moord op Bankstone; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Rosette RachelKopuit

Rosette Rachel
Kopuit