In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Bureau bewaking, de heren v.l.n.r.: Niewold, Unaken en van Dijk.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Bureau bewaking, de heren v.l.n.r.: Niewold, Unaken en van Dijk.

Foto van personeel van het Bureau Bewaking in Interneringskamp Westerbork

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als onderschrift: ‘De Contactcommissie’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als onderschrift: ‘De Contactcommissie’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel en twee andere lotgenoten in het Joodse werkkamp Kremboong

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-22 Onderwerp: aankomst van vele kennissen, ook Chel en Sam (schoonzus en broer van Stella). Niemand weet wat er verder gaat gebeuren.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-22 Onderwerp: aankomst van vele kennissen, ook Chel en Sam (schoonzus en broer van Stella). Niemand weet wat er verder gaat gebeuren.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-10-14 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 28A Onderwerp: pakketjes en brieven ontvangen. Ze maakt zich zorgen over J. Belterman en haar relatie met hem. Ze schrijft over vriendinnen met wie ze een gezworen kameraden band heeft.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-10-14 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 28A Onderwerp: pakketjes en brieven ontvangen. Ze maakt zich zorgen over J. Belterman en haar relatie met hem. Ze schrijft over vriendinnen met wie ze een gezworen kameraden band heeft.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Van: Meta ( Loeb-Spiegel, Meta), L. (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen, lieve menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-15 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor de het pakje met daarin voedzame en lekkere dingen. Paps is weer drie pond aangekomen en ziet er beter uit. Verder schrijft Meta dat ze magerder is geworden, maar zich wel fit voelt. Ze stuurt een pakketzegel mee met de brief. Het laatste deel van de brief is geschreven door Leo. Hij hoopt dat hij binnenkort weer meer kan schrijven.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), L. (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen, lieve menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-15 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor de het pakje met daarin voedzame en lekkere dingen. Paps is weer drie pond aangekomen en ziet er beter uit. Verder schrijft Meta dat ze magerder is geworden, maar zich wel fit voelt. Ze stuurt een pakketzegel mee met de brief. Het laatste deel van de brief is geschreven door Leo. Hij hoopt dat hij binnenkort weer meer kan schrijven.

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung, Amsterdam Datum: 1942-07 Onderwerp: verzoek van Heinrich om samen met zijn vrouw te kunnen ‘emigreren’ naar ‘Duitsland’.

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung, Amsterdam Datum: 1942-07 Onderwerp: verzoek van Heinrich om samen met zijn vrouw te kunnen ‘emigreren’ naar ‘Duitsland’.

Brief van Heinrich Gassmann aan de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung in Amsterdam

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Bewijs van inentingen in Theresienstadt van Simon Magnus

Van: Stranders, Louis (de boodschap is geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-22 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: storting van 10 gulden. Wachten met het versturen van levensmiddelen tot de ontvangst van een telegram. De kinderen liggen met mazelen in het ziekenhuis, Louis ligt er met angina. De schrijfster zelf is de hele week ziek geweest, buikloop en hoge koorts. Louis heeft een vaste aanstelling in het ziekenhuis. Dit betekent dat het gezin voorlopig in Westerbork kan blijven…

Van: Stranders, Louis (de boodschap is geschreven door zijn vrouw Rosette) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-22 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Onderwerp: storting van 10 gulden. Wachten met het versturen van levensmiddelen tot de ontvangst van een telegram. De kinderen liggen met mazelen in het ziekenhuis, Louis ligt er met angina. De schrijfster zelf is de hele week ziek geweest, buikloop en hoge koorts. Louis heeft een vaste aanstelling in het ziekenhuis. Dit betekent dat het gezin voorlopig in Westerbork kan blijven…

van Louis en Rosette Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: over haar status en een eventuele vrijlating, een complex proces; ze gelooft niet met Pinksteren thuis te zullen zijn; over Eef van Thijn en haar man Alfred en haar zieke man waren in Westerbork. (Ze zijn met het transport vertrokken). Ze waren flink…; Lotte deed alles binnen haar mogelijkheden voor hun; Ze hebben Palestina-papieren; Sieg Menco en zijn vrouw zijn ook hier…; mevrouw Waterman zou het fijn vinden als Tibor haar man bezoekt; over de man van Rita Menko; er gaat veel post verloren.

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: over haar status en een eventuele vrijlating, een complex proces; ze gelooft niet met Pinksteren thuis te zullen zijn; over Eef van Thijn en haar man Alfred en haar zieke man waren in Westerbork. (Ze zijn met het transport vertrokken). Ze waren flink…; Lotte deed alles binnen haar mogelijkheden voor hun; Ze hebben Palestina-papieren; Sieg Menco en zijn vrouw zijn ook hier…; mevrouw Waterman zou het fijn vinden als Tibor haar man bezoekt; over de man van Rita Menko; er gaat veel post verloren.

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Herman Kan) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Prins, Mej. (Pien) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-09 Onderwerp: bevestiging dat Sara Hilversum-Querido zich nog in kamp Vught bevindt.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Prins, Mej. (Pien) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-09 Onderwerp: bevestiging dat Sara Hilversum-Querido zich nog in kamp Vught bevindt.

Brief van de Joodse Raad aan Mej. Prins vanuit Amsterdam

‘Voedselkaart’ Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp

‘Voedselkaart’ Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp

Voedselkaart van René Lijdesdorff in kamp Westerbork

Van: Lijderdorff, Rene Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-19 Bijz: Stammliste, vorl. zurueckgestellt

Van: Lijderdorff, Rene Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-19 Bijz: Stammliste, vorl. zurueckgestellt

Ausweiskarte van René Lijdesdorff

Bewijs van toegang voor het strafkamp. Van: Leydesdorff, R. Datum: 1945-05-11 In het strafkamp zitten opgepakte NSB'ers opgesloten.

Bewijs van toegang voor het strafkamp. Van: Leydesdorff, R. Datum: 1945-05-11 In het strafkamp zitten opgepakte NSB'ers opgesloten.

Saartjevan Koppelen-Kloots

Saartje
van Koppelen-Kloots