In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-02 Onderwerp: brieven worden niet ontvangen; verlangend naar een weerzien; brief aan het Rode Kruis geschreven; van Peer nog niets gehoord; met haar gezondheid gaat het redelijk. ze slaapt slecht. Er gaat van alles door haar hoofd heen…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-02 Onderwerp: brieven worden niet ontvangen; verlangend naar een weerzien; brief aan het Rode Kruis geschreven; van Peer nog niets gehoord; met haar gezondheid gaat het redelijk. ze slaapt slecht. Er gaat van alles door haar hoofd heen…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1960 Opmerking: het gaat om een basisplattegrond uit 1956. Echter vele barakken die in dat jaar erop stonden of nog niet bestonden zijn verwijderd of toegevoegd (barak 213, 214 en 215).

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1960 Opmerking: het gaat om een basisplattegrond uit 1956. Echter vele barakken die in dat jaar erop stonden of nog niet bestonden zijn verwijderd of toegevoegd (barak 213, 214 en 215).

Plattegrond van het woonoord Schattenberg rond 1960

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 76

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No. 1

Van : Meijer, Sally Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: over zijn onderduikperiode samen met zijn vrouw vanaf mei 1943; arrestatie in januari 1945; verhoren en verblijf in Scheveningen; transport naar kamp Westerbork in een veewagon met andere gevangenen; &nbsp;verloop van de reis, de wagon werd aangehaakt aan een gewoon goederentransport; oponthoud te Zwolle; wachten in Hooghalen, na enige uren met het treintje van het kamp naar het midden van het kamp gebracht; aankomst en registratie, ontmoeting met het echtpaar Fresco, die hem vertellen dat alle Barnevelders zijn doorgestuurd, en dat de heer Kann, zwaar ziek is meegegaan. Hij zal waarschijnlijk niet meer leven; ze komen in barak 5 terecht, een gedeelte voor vrouwen en een gedeelte voor mannen; werken als aardappelschilster en in de houtploeg; acht weken straf (S); worden overgebracht naar de strafbarak, barak, 22; zijn vrouw wordt in de ziekenbarak opgenomen; tijdens het werk begeleid door de OD en een SS' er; strafexercitie; werken in de batterijen; overall met rode schouderstukken en witte band; extra voeding dankzij zijn vrouw, verblijf in barak 22; stemming; binnenkomst vrouwelijke politieke gevangenen, die het werk in de batterijen overnemen; Sally krijgt een baan in de vliegtuigsloperij; uitzicht op wat er in het kamp gebeurd, voorraden worden afgevoerd en de Duitse bezetting verlaat het kamp; ontslag uit de strafbarakken op 11 april, Sally loopt nog met een kale kop rond; bezoek aan zijn vrouw in het ziekenhuis; bijeenkomst in de grote zaal op 12 april, toespraak door Van As; de Canadezen tegemoet rennen; bevrijding; portier bij Van As; herdenkingsbijeenkomst; Sally krijgt nu pas en indruk van de omvang van he kamp en alles wat er opgeslagen is; wachten op het moment dat ze het kamp mogen verlaten…

Van : Meijer, Sally Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: over zijn onderduikperiode samen met zijn vrouw vanaf mei 1943; arrestatie in januari 1945; verhoren en verblijf in Scheveningen; transport naar kamp Westerbork in een veewagon met andere gevangenen; &nbsp;verloop van de reis, de wagon werd aangehaakt aan een gewoon goederentransport; oponthoud te Zwolle; wachten in Hooghalen, na enige uren met het treintje van het kamp naar het midden van het kamp gebracht; aankomst en registratie, ontmoeting met het echtpaar Fresco, die hem vertellen dat alle Barnevelders zijn doorgestuurd, en dat de heer Kann, zwaar ziek is meegegaan. Hij zal waarschijnlijk niet meer leven; ze komen in barak 5 terecht, een gedeelte voor vrouwen en een gedeelte voor mannen; werken als aardappelschilster en in de houtploeg; acht weken straf (S); worden overgebracht naar de strafbarak, barak, 22; zijn vrouw wordt in de ziekenbarak opgenomen; tijdens het werk begeleid door de OD en een SS' er; strafexercitie; werken in de batterijen; overall met rode schouderstukken en witte band; extra voeding dankzij zijn vrouw, verblijf in barak 22; stemming; binnenkomst vrouwelijke politieke gevangenen, die het werk in de batterijen overnemen; Sally krijgt een baan in de vliegtuigsloperij; uitzicht op wat er in het kamp gebeurd, voorraden worden afgevoerd en de Duitse bezetting verlaat het kamp; ontslag uit de strafbarakken op 11 april, Sally loopt nog met een kale kop rond; bezoek aan zijn vrouw in het ziekenhuis; bijeenkomst in de grote zaal op 12 april, toespraak door Van As; de Canadezen tegemoet rennen; bevrijding; portier bij Van As; herdenkingsbijeenkomst; Sally krijgt nu pas en indruk van de omvang van he kamp en alles wat er opgeslagen is; wachten op het moment dat ze het kamp mogen verlaten…

Verslag van Sally Meijer geschreven in kamp Westerbork

Van: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-04-14&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg.

Van: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-04-14&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg.

SalomonKoen

Salomon
Koen