In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Dagboek van Aad van As over kamp Westerbork 1942-1943

Grietje Härtz-Van der Hoeden was in 1938 getrouwd met Abraham Härtz uit Harderwijk, waar ze ook gingen wonen aan de Weisteeg 11. Abraham handelde net als zijn vader Hartog en zijn beiden broers in manufacturen. Op 22 januari 1940, een paar maanden voordat de oorlog zou uitbreken werd Jetje, het dochtertje van Abraham en Grietje geboren. Jetje was een "lekkere meid" met donkerblonde krullen. Abraham moest zich melden voor de "Arbeitseinsatz" en zat vanaf 25 september 1942 in Werkkamp "Het Wijde Gat" in Staphorst. Hij zat daar samen met zijn broer Lewie, zijn achterneef Aäron en zijn zwager Henri of Harrie van der Hoeden. Op 4 oktober 1942 zijn zij vanuit werkkamp het Wijde Gat naar kamp Westerbork vervoerd.&nbsp; Korte tijd later, op 11 oktober 1942 bleek dat de woning van Abraham en Grietje Härtz in de Weisteeg verlaten was. Grietje en haar dochtertje Jetje waren ondergedoken - op een boerderij in Ermelo.Daar zijn ze ontdekt en op 30 maart 1943 in kamp Westerbork geregistreerd. Vanuit Westerbork zijn zij op 25 mei 1943 naar Sobibor gedeporteerd en onmiddelijk na aankomst omgebracht. Grietje was toen 32 jaar oud en de kleine Jetje slechts 3 jaar oud.

Dagboek Van: Bonewit, Hijman Datum: 1940-1944 Onderwerp: de oorlog; medische keuring; vertrek naar het Joodse werkkamp Kremboong; verblijf in Kremboong; ontsnapping op 2 oktober 1942; onderduik op verschillende plekken, waaronder Nieuwlande. Het dagboek stopt abrupt in het najaar van 1944. Zijn arrestatie en verblijf in kamp Westerbork januari-april 1945 wordt niet beschreven.

Dagboek Van: Bonewit, Hijman Datum: 1940-1944 Onderwerp: de oorlog; medische keuring; vertrek naar het Joodse werkkamp Kremboong; verblijf in Kremboong; ontsnapping op 2 oktober 1942; onderduik op verschillende plekken, waaronder Nieuwlande. Het dagboek stopt abrupt in het najaar van 1944. Zijn arrestatie en verblijf in kamp Westerbork januari-april 1945 wordt niet beschreven.

Ruth Irene Joice SaraKleemann

Ruth Irene Joice Sara
Kleemann