In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Eelde Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden 25 feb. t/m 23 maart 1946.

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Eelde Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden 25 feb. t/m 23 maart 1946.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de Gezagstroepen in Eelde

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Brief van Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira aan Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis

1943

Juni 1943

Van: Eaton, Joe Aan: Familie Datum: 1945 Onderwerp: Josef Magnus en zijn gezin zijn oké. Zend a.u.b. pakketjes met voedsel. Ik zal kijken hoe ze daar te krijgen. Ze hebben voor het laatst van mijn moeder gehoord toen zij in juli 1943 werd doorgezonden naar Polen.

Van: Eaton, Joe Aan: Familie Datum: 1945 Onderwerp: Josef Magnus en zijn gezin zijn oké. Zend a.u.b. pakketjes met voedsel. Ik zal kijken hoe ze daar te krijgen. Ze hebben voor het laatst van mijn moeder gehoord toen zij in juli 1943 werd doorgezonden naar Polen.

Brief van Joseph Eaton aan familie

Van: Eaton, J. (sergeant Amerikaanse leger) Aan: Burgemeester van Frankfurt am Main Datum: 1945-05-25 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: nalatenschap van de grootmoeder van de schrijver. Haar naam was C. Goldschmidt-Hamburger (18-11-1871). Ze werd op 15-9-1942 vanuit Frankfurt gedeporteerd naar Theresienstadt. Ze overleed hier 17 maart 1943.

Van: Eaton, J. (sergeant Amerikaanse leger) Aan: Burgemeester van Frankfurt am Main Datum: 1945-05-25 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: nalatenschap van de grootmoeder van de schrijver. Haar naam was C. Goldschmidt-Hamburger (18-11-1871). Ze werd op 15-9-1942 vanuit Frankfurt gedeporteerd naar Theresienstadt. Ze overleed hier 17 maart 1943.

Brief van Joseph Eaton aan de burgemeester van Frankfurt am Main

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Brief van Joseph Eaton aan L Goldschmidt vanuit Bad Nauheim

Van: Eaton, Joseph Aan: Goldschmidt, Leon Datum: 1945-06 Onderwerp: het gaat goed met de familie Magnus. Ongerustheid is niet nodig. Voorlopig geen pakketjes meer sturen. Eaton stuurde dit telegram aan familie, nadat hij een brief uit Theresienstadt van het gezin Magnus had ontvangen. Later is (Joseph) Joe naar Theresienstadt gegaan. De familie Magnus had Theresienstadt toen al mogen verlaten.

Van: Eaton, Joseph Aan: Goldschmidt, Leon Datum: 1945-06 Onderwerp: het gaat goed met de familie Magnus. Ongerustheid is niet nodig. Voorlopig geen pakketjes meer sturen. Eaton stuurde dit telegram aan familie, nadat hij een brief uit Theresienstadt van het gezin Magnus had ontvangen. Later is (Joseph) Joe naar Theresienstadt gegaan. De familie Magnus had Theresienstadt toen al mogen verlaten.

Telegram van Joseph Eaton aan Leon Goldschmidt vanuit Duitsland

Van: Joodse Coördinatie Comité Aan: Goldschmidt, Leon (familie van Franziska Magnus) Datum: 1945-07-30 Plaats: Eindhoven Onderwerp: het gezin Magnus is weer in Nederland. Allen zijn gezond.

Van: Joodse Coördinatie Comité Aan: Goldschmidt, Leon (familie van Franziska Magnus) Datum: 1945-07-30 Plaats: Eindhoven Onderwerp: het gezin Magnus is weer in Nederland. Allen zijn gezond.

Telegram van het JCC aan Leon Goldschmidt

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Registratiekaart van Leon Magnus in verband met zijn repatriëring

Van: Eaton, J. Aan: Goldschmidt, Leo en zijn vrouw Therese Datum: 1945-05-25 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: ter beschikkingstelling van het huis van zijn grootmoeder aan (Duits)Joodse concentratiekamp overlevenden.

Van: Eaton, J. Aan: Goldschmidt, Leo en zijn vrouw Therese Datum: 1945-05-25 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: ter beschikkingstelling van het huis van zijn grootmoeder aan (Duits)Joodse concentratiekamp overlevenden.

Brief van Joseph Eaton aan de familie Goldschmidt vanuit Frankfurt am Main

Van: Eaton, J Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-04-23 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: over het schrijven van verslagen na bezoeken aan concentratiekampen en verdwenen Joodse gemeenschappen', over gemengd-gehuwden, die psychische problemen hebben omdat ze niet zijn vervolgd, over kapotte steden, over goede wegen en de inspectiereizen met een omgebouwde ambulance, over Buchenwald, plaatselijk bevolking en oud SS'ers die worden gedwongen de plekken te bezoeken, reacties van Joodse gevangenen.

Van: Eaton, J Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-04-23 Plaats: Frankfurt am Main Onderwerp: over het schrijven van verslagen na bezoeken aan concentratiekampen en verdwenen Joodse gemeenschappen', over gemengd-gehuwden, die psychische problemen hebben omdat ze niet zijn vervolgd, over kapotte steden, over goede wegen en de inspectiereizen met een omgebouwde ambulance, over Buchenwald, plaatselijk bevolking en oud SS'ers die worden gedwongen de plekken te bezoeken, reacties van Joodse gevangenen.

Brief van Joseph Eaton aan L. Goldschmidt vanuit Frankfurt am Main

Van: Magnus, Simon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Simon van Theresienstadt naar Nederland.

Van: Magnus, Simon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Simon van Theresienstadt naar Nederland.

Identiteitskaart van Simon Magnus in verband met zijn repatriëring

Van: Magnus, Simon Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: gewenste bestemming Nederland

Van: Magnus, Simon Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: gewenste bestemming Nederland

Registratiekaart van Simon Magnus in Theresienstadt

Van: Magnus, Josef Geboren: 1897-01-12 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: repatriatie, wens om naar Amsterdam te gaan.

Van: Magnus, Josef Geboren: 1897-01-12 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: repatriatie, wens om naar Amsterdam te gaan.

HenniKater-Edelstein

Henni
Kater-Edelstein