In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Platzen van vrijstellingslijsten kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-16 Onderwerp: iemand schrijft voor moeder vanuit het Haagse Veer. Ze zal hedenavond vertrekken naar kamp Westerbork. Zeis zelf te vermoeid om de brief te schrijven..; ze schrijft vervolgens over mogelijk contact vanuit kamp Westerbork en dat ze elkaar met Gods hulp mogelijk elkaar weer zullen zien…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-16 Onderwerp: iemand schrijft voor moeder vanuit het Haagse Veer. Ze zal hedenavond vertrekken naar kamp Westerbork. Zeis zelf te vermoeid om de brief te schrijven..; ze schrijft vervolgens over mogelijk contact vanuit kamp Westerbork en dat ze elkaar met Gods hulp mogelijk elkaar weer zullen zien…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppel vanuit Rotterdam

Ernst Rudolf Israel Reiss is op 12 augustus 1927 in Hamburg geboren. Rudolf groeit op in een Joods gezin dat tot het protestantse geloof is overgegaan. Toch maken de Nazi’s hen het leven zuur. Rudolf wordt voor de veiligheid in september 1938 naar Nederland gestuurd. Rudolf Reiss is nog maar 11 jaar oud als hij op het landgoed Eerde bij Ommen aankomt. Op de Quakerschool aldaar wordt hij opgeleid tot landbouwer, zodat hij later in Palestina boer kan worden. Op 9 april 1943 moet hij met andere leerlingen van Eerde naar kamp Vught. Vanuit Vught wordt Rudolf op 20 mei 1943 op transport gezet naar Westerbork, hij verblijft daar in barak 37.

Van: Nijstad, H.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Van: Nijstad, H.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Briefkaart van Hartog Nijstad aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Tokkie, Mozes&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 4 (ziekenzaal). Datum: 1943-02-22&nbsp; Onderwerp: hartelijk dank voor heerlijk pakket.

Van: Tokkie, Mozes&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 4 (ziekenzaal). Datum: 1943-02-22&nbsp; Onderwerp: hartelijk dank voor heerlijk pakket.

Briefkaart van Mozes Tokkie aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Wolf, Jacoba Aan: Taub, F. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-22 Onderwerp: alle drie zijn goed; als er een pakket binnenkomst zijn ze allen blij; het eten in het kamp is goed; moeder is weer geheel beter en flink; graag een pakket en een goed 1943.&nbsp;

Van: Wolf, Jacoba Aan: Taub, F. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-22 Onderwerp: alle drie zijn goed; als er een pakket binnenkomst zijn ze allen blij; het eten in het kamp is goed; moeder is weer geheel beter en flink; graag een pakket en een goed 1943.&nbsp;

Briefkaart van Co Wolf aan de heer Taub vanuit kamp Westerbork

Van: Heijman, M.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-28&nbsp; Onderwerp: pakketten(rookartikelen); omstandigheden. Heijman is werkzaam voor de Joodse Ordedienst.

Van: Heijman, M.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-28&nbsp; Onderwerp: pakketten(rookartikelen); omstandigheden. Heijman is werkzaam voor de Joodse Ordedienst.

Briefkaart van M. Heijman aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Wolf, Rosa Aan: mej. Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-03-16 Onderwerp: op de Vughtlijst geplaats; het is daar veel strenger vergeleken met Westerbork; vandaar geen transporten, in Westerbork wordt ze daar iedere week ziek van als de mensen vertrekken; kan er nog iets voor haar worden geregeld (vrij komen); verzoek om een pakketje. Ze vind het vreselijk om te moeten bedelen; ze ligt op het bovenste bed, aan haar voeten staan schrijfmachine, levensmiddelen en kleren, maar ook achter- en boven haar hoofd; over een mevrouw ie haar waren uitstalt op een tafel, vanuit bed te zien; in het kamp spreekt ze uitsluitend Duis; ' s avonds bridgen…

Van: Wolf, Rosa Aan: mej. Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-03-16 Onderwerp: op de Vughtlijst geplaats; het is daar veel strenger vergeleken met Westerbork; vandaar geen transporten, in Westerbork wordt ze daar iedere week ziek van als de mensen vertrekken; kan er nog iets voor haar worden geregeld (vrij komen); verzoek om een pakketje. Ze vind het vreselijk om te moeten bedelen; ze ligt op het bovenste bed, aan haar voeten staan schrijfmachine, levensmiddelen en kleren, maar ook achter- en boven haar hoofd; over een mevrouw ie haar waren uitstalt op een tafel, vanuit bed te zien; in het kamp spreekt ze uitsluitend Duis; ' s avonds bridgen…

Briefkaart/brief van Rosa Wolf aan D. Been vanuit kamp Westerbork

Aaltje werd op 15 april 1943 opgepakt en samen met haar moeder naar kamp Westerbork gebracht. &nbsp;Ze kwamen in barak 60. Op 4 mei 1943 volgde hun transport naar Sobibor, waar ze op 7 mei 1943 werden vermoord. Haar vader, twee zussen en broer waren al eerder gedeporteerd. Geen van hen overleefde de oorlog.&nbsp;

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-10-13 Onderwerp: toezenden van verklaringen over Maurits, Carla, Alfred en Enny Lam.

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-10-13 Onderwerp: toezenden van verklaringen over Maurits, Carla, Alfred en Enny Lam.

Brief van het Rode Kruis over het verzenden van een viertal verklaringen rond de familie Lam

Van: van Dam, Jacob Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-23 Onderwerp: Informatie over familieleden van het Rode kruis dat doorgestuurd moet worden naar de notaris.

Van: van Dam, Jacob Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-23 Onderwerp: Informatie over familieleden van het Rode kruis dat doorgestuurd moet worden naar de notaris.

Brief van Jacob van Dam aan zijn broer Joseph over verklaringen van het Rode Kruis

Van: Afwikkelingsbureau Concentratiekampen van het Rode Kruis Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-02 Onderwerp: bevestiging van he overlijden van Abraham van Dam.

Van: Afwikkelingsbureau Concentratiekampen van het Rode Kruis Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-02 Onderwerp: bevestiging van he overlijden van Abraham van Dam.

Brief van het Rode Kruis over het overlijden van Abraham van Dam

Van: Lever-Brandon, Heintje aam: Brandon, A. Plaats: de trein Datum: 1943-06-07 Onderwerp: waarschijnlijk op weg naar kamp Westerbork en dan door…

Van: Lever-Brandon, Heintje aam: Brandon, A. Plaats: de trein Datum: 1943-06-07 Onderwerp: waarschijnlijk op weg naar kamp Westerbork en dan door…

Kaethe JadwigaKaempfer-Ledermann

Kaethe Jadwiga
Kaempfer-Ledermann