In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Uittreksel uit het bevolkingsregister van de gemeente Leiden.&nbsp; Datum: 1946-06-13 Bevestiging deportatie van Sientje Barnstijn-van den Berg en haar zoon Gustaaf (data zijn onjuist).

Uittreksel uit het bevolkingsregister van de gemeente Leiden.&nbsp; Datum: 1946-06-13 Bevestiging deportatie van Sientje Barnstijn-van den Berg en haar zoon Gustaaf (data zijn onjuist).

Verklaring van de gemeente Leiden over deportatie van Sientje Barnstijn en haar zoon Gustaaf

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 107

Van: gemeente Leiden&nbsp; Aan: Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1949-12-09&nbsp; Onderwerp: betreffende akten van overlijden van Sientje Barnstijn-van den Berg en haar zoon Gustaaf.&nbsp;

Van: gemeente Leiden&nbsp; Aan: Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1949-12-09&nbsp; Onderwerp: betreffende akten van overlijden van Sientje Barnstijn-van den Berg en haar zoon Gustaaf.&nbsp;

Brief van de gemeente Leiden aan A. Barnstijn betreffende overlijdensakten

Krankenstand Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Krankenstand Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Krankenstand van Sigbert Gerzon in Theresienstadt

Joods.&nbsp; Joodse godsdienstoefeningen (Chanoeka) in het doorgangskamp.&nbsp; Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1942-12&nbsp; Jongeren bij een Joodse godsdienstoefening in een barak.

Joods.&nbsp; Joodse godsdienstoefeningen (Chanoeka) in het doorgangskamp.&nbsp; Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1942-12&nbsp; Jongeren bij een Joodse godsdienstoefening in een barak.

Chanoekaviering in het kamp

Ondertrouwkaart van R. Montezinos te Amsterdam en R.V. van Gelder te Meppel, 24 dec. 1940.

Verlovingskaart van R. Montezinos en R.V. van Gelder

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Geneeskundige verklaring betreffende Constance de Vries

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Platzen van vrijstellingslijsten kamp Westerbork

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M. (Houtvesterij Assen) Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal (onderhoud).

Van: Burgemeester Westerbork&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M. (Houtvesterij Assen) Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: toestand rijwielpad van het doorgangskamp naar het Oranjekanaal (onderhoud).

Brief van de burgemeester van Westerbork aan J.J. M. Jansen

Achterzijde van een verklaring.&nbsp; Het volgende is te lezen : ''Attestatie de Vita. Gedateerd op 1 november of later voor de uitkering over de maand oktober.'&nbsp; Zie ook inv. nr. 141.

Achterzijde van een verklaring.&nbsp; Het volgende is te lezen : ''Attestatie de Vita. Gedateerd op 1 november of later voor de uitkering over de maand oktober.'&nbsp; Zie ook inv. nr. 141.

Foto van een verklaring van de burgemeester van Westerbork

Chanoekaviering in een barak Kamp Westerbork, 1942-12-09 Een viering van het chanoekafeest onder leiding van Leo Blumensohn in een van de grote barakken. Het meisje dat het kaarsje aansteekt is Margot Goldberg. Haar zusje Ruth is het nauwelijks belichte gezicht in het midden van de foto.&nbsp; &nbsp;

Chanoekaviering in een barak Kamp Westerbork, 1942-12-09 Een viering van het chanoekafeest onder leiding van Leo Blumensohn in een van de grote barakken. Het meisje dat het kaarsje aansteekt is Margot Goldberg. Haar zusje Ruth is het nauwelijks belichte gezicht in het midden van de foto.&nbsp; &nbsp;

Aansteken van kaarsjes tijdens het Chanoekafeest in een grote woonbarak

Van: Politieke Recherche Dienst&nbsp; Aan: Coeling, Mevr.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-11-26&nbsp; Onderwerp: wegvoering van moeder en broer.

Van: Politieke Recherche Dienst&nbsp; Aan: Coeling, Mevr.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-11-26&nbsp; Onderwerp: wegvoering van moeder en broer.

Brief van de Politieke Recherche Dienst in verband met de wegvoering van Sientje Barnstijn-van den Berg en haar zoon Gustaaf Adolf

Transport. Transport uit Westerbork. Kampgevangenen hebben zich verzameld bij de deportatietrein. Sommigen staan reeds in de veewagons. Kamp Westerbork, 1943-1944

Transport. Transport uit Westerbork. Kampgevangenen hebben zich verzameld bij de deportatietrein. Sommigen staan reeds in de veewagons. Kamp Westerbork, 1943-1944

Kampgevangenen bij een deportatietrein

Foto van Isaac Stad Rotterdam, jaartal onbekend.&nbsp; &nbsp;

Foto van Isaac Stad Rotterdam, jaartal onbekend.&nbsp; &nbsp;

Portret van Isaac Stad uit Rotterdam

Van: Lt. Kol. A.H. Stok&nbsp; Aan: Lunsing, R.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-04-17&nbsp; Onderwerp: Vordering en overlevering van turf van het schip de ‘Avontuur’ dat in het Oranjekanaal ligt. De lading zal worden overgedragen aan Lt. Buijvoets, belast met de repatriëring van bevrijdde Joden in kamp Westerbork.&nbsp;

Van: Lt. Kol. A.H. Stok&nbsp; Aan: Lunsing, R.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-04-17&nbsp; Onderwerp: Vordering en overlevering van turf van het schip de ‘Avontuur’ dat in het Oranjekanaal ligt. De lading zal worden overgedragen aan Lt. Buijvoets, belast met de repatriëring van bevrijdde Joden in kamp Westerbork.&nbsp;

Davidvan de Kar

David
van de Kar