In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 97. Onder leiding van de rabbijnen Frank en Augapfel.

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 97. Onder leiding van de rabbijnen Frank en Augapfel.

Mededeling over gebedsdiensten in barak 97 in kamp Westerbork

Mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vraag of ze levensmiddelen wil sturen.

Mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vraag of ze levensmiddelen wil sturen.

Mededeling van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Verzoek Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp (barak 41M) Datum: 1944-02-02 Onderwerp: verzoek om een jurk voor zijn vrouw. Op de buitenkant van het pakket vermelden "Bagage. Gepäck'.''

Verzoek Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp (barak 41M) Datum: 1944-02-02 Onderwerp: verzoek om een jurk voor zijn vrouw. Op de buitenkant van het pakket vermelden "Bagage. Gepäck'.''

Verzoek van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Mondelinge mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vraag of ze zo spoedig mogelijk per post levensmiddelen wil zenden.

Mondelinge mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vraag of ze zo spoedig mogelijk per post levensmiddelen wil zenden.

Mededeling van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen

Mondelinge mededeling Van: Workum, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: oktober 1943 Onderwerp: vraag of ze een wit lampje voor een Philips Byoux handdynamo wil sturen.

Mondelinge mededeling Van: Workum, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: oktober 1943 Onderwerp: vraag of ze een wit lampje voor een Philips Byoux handdynamo wil sturen.

Mededeling van Henri Workum aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 1 kroon Nummer: A049

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 1 kroon Nummer: A049

Kampgeld Theresienstadt 1 kroon

Disclaimer

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-02 Onderwerp: Sonja is op haar werk; brief van Jannie ontvangen over het afstaan van haar kind, beter dat, dan naar Duitsland; Sonja's opa en oma zijn weggehaald. Haar opa is blind, ‘wat moeten ze daar nu mee doen?'; geen bonnen vergeten mee te nemen…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-02 Onderwerp: Sonja is op haar werk; brief van Jannie ontvangen over het afstaan van haar kind, beter dat, dan naar Duitsland; Sonja's opa en oma zijn weggehaald. Haar opa is blind, ‘wat moeten ze daar nu mee doen?'; geen bonnen vergeten mee te nemen…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-29 Onderwerp: uitstel van transport; vader moet naar het (werk)kamp; verzoek om bonnen om voor een week eten te kunnen kopen, om honger te voorkomen; ze denkt over twee weken te moeten vertrekken; al haar zusters hebben uitstel van transport…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-29 Onderwerp: uitstel van transport; vader moet naar het (werk)kamp; verzoek om bonnen om voor een week eten te kunnen kopen, om honger te voorkomen; ze denkt over twee weken te moeten vertrekken; al haar zusters hebben uitstel van transport…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Sonja moet naar Duitsland. Zij alleen. Haar zusters hebben uitstel gekregen; ze ligt op bed, ze is ziek; pak met kleren gestuurd, die ze niet meer draagt; ze hoopt dat ze niet weg hoef te gaan…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Sonja moet naar Duitsland. Zij alleen. Haar zusters hebben uitstel gekregen; ze ligt op bed, ze is ziek; pak met kleren gestuurd, die ze niet meer draagt; ze hoopt dat ze niet weg hoef te gaan…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Dora (Duifje) is vrijdagmorgen naar Duitsland vertrokken; Co is zondag naar kamp Westerbork gegaan om haar te bezoeken, maar ze was al vertrokken; Sonja wil nu ook naar Duitsland, thuis is het niet lekker; er worden steeds mensen opgehaald; op het moment van schrijven is het stil; over het maken van de japonnen; Sonja zal een foto van zichzelf toesturen, misschien is het de laatste van haar…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Dora (Duifje) is vrijdagmorgen naar Duitsland vertrokken; Co is zondag naar kamp Westerbork gegaan om haar te bezoeken, maar ze was al vertrokken; Sonja wil nu ook naar Duitsland, thuis is het niet lekker; er worden steeds mensen opgehaald; op het moment van schrijven is het stil; over het maken van de japonnen; Sonja zal een foto van zichzelf toesturen, misschien is het de laatste van haar…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-28 Onderwerp: het gaat okay; het verlof is uitgesteld, ze moeten eerst aardappelen gaan rooien; het verlof zal dan eind oktober worden, een datum is nog niet bekend; ze worden landarbeiders; behoefte aan contact, dat zorgt voor afleiding; stuur de 5 gulden maar op, Ben kan het in het werkkamp goed gebruiken…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-28 Onderwerp: het gaat okay; het verlof is uitgesteld, ze moeten eerst aardappelen gaan rooien; het verlof zal dan eind oktober worden, een datum is nog niet bekend; ze worden landarbeiders; behoefte aan contact, dat zorgt voor afleiding; stuur de 5 gulden maar op, Ben kan het in het werkkamp goed gebruiken…

Brriefkaart van Ben de Vries aan Suze en Jan vanuit het Joodse werkkamp Ybenheer in Fochterloo

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-24 Onderwerp: mogelijk 5 dagen verlof, twee dagen voor het reizen en drie dagen thuis; datum is nog niet bekend; Ben komt dan bij Suze en Jan eten, zorg maar voor veel aardappelen, bonen…; ze mogen weer gesloten brieven schrijven en ontvangen, maar Ben heeft geen enveloppen en briefpapier; stuur ook maar het geld op dat hij van oom David heeft gekregen; de groeten ook van L. Sanders…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-24 Onderwerp: mogelijk 5 dagen verlof, twee dagen voor het reizen en drie dagen thuis; datum is nog niet bekend; Ben komt dan bij Suze en Jan eten, zorg maar voor veel aardappelen, bonen…; ze mogen weer gesloten brieven schrijven en ontvangen, maar Ben heeft geen enveloppen en briefpapier; stuur ook maar het geld op dat hij van oom David heeft gekregen; de groeten ook van L. Sanders…

Brief van Ben de Vries aan Jan en Suze vanuit het Joodse werkkamp Ybenheer in Fochterloo

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-10-01 Onderwerp: postwissel ontvangen en ook een bericht van Piet en Suze; ze zijn nog steeds aan het aardappelrooien, ze doen dit omdat de boeren geen werkkrachten kunnen krijgen, die zijn naar Duitsland; Ben vindt het een rotbaantje. Ze krijgen van de boeren ook niets te eten, ze willen wel, maar ze mogen en durven dat niet te doen; de verwachting is dat het nog 4 tot 5 weken zal duren en dan mogelijk verlof; die tijd zal hij wel uithouden; de 19de van de maand zal hij alweer vier maanden in het kamp zijn; de commandant is vervangen; de oude drukte voedseltoewijzingen achterover, het was een heel complot waarbij verschillende winkeliers in het dorp bij betrokken waren, ook de wachtmeester van de marechaussee, alleen zijn gearresteerd; 4 oktober komen er nieuwe toewijzingen; ze hadden recht op 1 liter warm eten en kregen de helft, 280 gram brood en ze kregen 240 gram, talloze andere producten werden achterover gedrukt; wat ze de komende dagen zullen krijgen; ook de levensmiddelen die in de pakjes wasgoed waren verstopt zullen ze eindelijk ontvangen…; de nieuwe commandant is correct, maar wel erg streng, nieuwe regels en strafmaatregelen…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-10-01 Onderwerp: postwissel ontvangen en ook een bericht van Piet en Suze; ze zijn nog steeds aan het aardappelrooien, ze doen dit omdat de boeren geen werkkrachten kunnen krijgen, die zijn naar Duitsland; Ben vindt het een rotbaantje. Ze krijgen van de boeren ook niets te eten, ze willen wel, maar ze mogen en durven dat niet te doen; de verwachting is dat het nog 4 tot 5 weken zal duren en dan mogelijk verlof; die tijd zal hij wel uithouden; de 19de van de maand zal hij alweer vier maanden in het kamp zijn; de commandant is vervangen; de oude drukte voedseltoewijzingen achterover, het was een heel complot waarbij verschillende winkeliers in het dorp bij betrokken waren, ook de wachtmeester van de marechaussee, alleen zijn gearresteerd; 4 oktober komen er nieuwe toewijzingen; ze hadden recht op 1 liter warm eten en kregen de helft, 280 gram brood en ze kregen 240 gram, talloze andere producten werden achterover gedrukt; wat ze de komende dagen zullen krijgen; ook de levensmiddelen die in de pakjes wasgoed waren verstopt zullen ze eindelijk ontvangen…; de nieuwe commandant is correct, maar wel erg streng, nieuwe regels en strafmaatregelen…

Brief van Ben de Vries aan Suze en Jan vanuit het Joodse werkkamp Ybenheer in Fochterloo

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-10 Onderwerp: kaart ontvangen; of zijn voetbalschoenen voor de 15de van de maand kunnen worden toegestuurd, want hij wordt misschien doorgestuurd; weinig tijd op te schrijven, hij moet zo naar bed; voor meer informatie een verwijzing naar een briefkaart die hij aan andere familieleden heeft geschreven; hartelijke groeten van jullie neef Ben…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-10 Onderwerp: kaart ontvangen; of zijn voetbalschoenen voor de 15de van de maand kunnen worden toegestuurd, want hij wordt misschien doorgestuurd; weinig tijd op te schrijven, hij moet zo naar bed; voor meer informatie een verwijzing naar een briefkaart die hij aan andere familieleden heeft geschreven; hartelijke groeten van jullie neef Ben…

Van: Sanders, Louis, M. Aan: Jan en Suze Plaats: Fochterloo, Joods werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-04 Onderwerp: briefkaart ontvangen en hem aan Bennie laten lezen; hij is dus nog in Ybenheer; Bennie verwacht ieder ogenblik zijn vergunning…; de enige zorg van de schrijver is: ‘hoe krijg ik mijn buik vol’; wachten voorlopig af wat er gaat gebeuren, ‘zolang er leven is, is er hoop’.

Van: Sanders, Louis, M. Aan: Jan en Suze Plaats: Fochterloo, Joods werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-04 Onderwerp: briefkaart ontvangen en hem aan Bennie laten lezen; hij is dus nog in Ybenheer; Bennie verwacht ieder ogenblik zijn vergunning…; de enige zorg van de schrijver is: ‘hoe krijg ik mijn buik vol’; wachten voorlopig af wat er gaat gebeuren, ‘zolang er leven is, is er hoop’.

TheodoorKanter

Theodoor
Kanter