In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Vanaf 1942 begonnen de nazi’s met de deportaties van voornamelijk Joden uit heel Europa naar vernietigingskampen in het Oosten. Dit had gevolgen voor kamp Westerbork. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste geïnterneerden het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.  

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De dekolonisatieoorlog in het voormalige Nederlands-Indië was in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Dit verhaal werd opgetekend door conservator Guido Abuys. Meer over de familie Enthoven is te vinden in het boek Kroniek van het geslacht Enthoven (Zutphen 1991).&nbsp;

Het is 23 mei 1945. Henriette Enthoven-van Lier schrijft vanuit Mont Pèlerin in Zwitserland een brief aan haar familie, waarin ze terugkijkt naar het transport van kamp Westerbork naar Theresienstadt en haar aankomst in dit getto.

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Gerdien Verschoor was tussen 2019 en 2022 de directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Dit verhaal publiceerde zij op haar <a href="https://gerdienverschoor.wordpress.com/2019/02/07/het-treinbord/#more-3294">eigen website</a>.

Het moet ergens in de jaren negentig geweest zijn: het was na de Wende en ik werkte bij de Nederlandse Ambassade in Warschau. Alles in Polen veranderde. Als attaché voor pers- en culturele zaken richtte ik me niet alleen op pers en cultuur, maar ook op de historische en maatschappelijke onderwerpen die in die periode actueel waren. Vele musea en historische instituten maakten een transitie door: nu Polen het communisme van zich had afgeschud, konden vele verhalen eindelijk op een andere manier verteld worden.

Het treinbord

Dit verhaal, geschreven door conservator Guido Abuys, werd in 2018 als column gepubliceerd op de website van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.&nbsp;

Een houten beeldje van een jongen van een jaar of twaalf, gekleed in een blouse, korte broek, hoge sokken en wandelschoenen. Op het voetstuk zijn de initialen E.B. ingekrast en is het jaar 1941 duidelijk zichtbaar. Het beeldje zou geschonken zijn aan Jacques Schol, directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp;

Een jongen vereeuwigd in hout

In juni 2025 verscheen Sprekende stenen. Stolpersteine in Zwolle, een publicatie waarin de verhalen van Joodse inwoners van Zwolle worden belicht. Ook voor het gezin Caneel, dat voor hun deportatie aan de Vispoortenplas 10 woonde, zijn struikelstenen gelegd.&nbsp;

Carolina Caneel-Bamberg, haar man Salomon Caneel en hun zoontje Mozes “Max” Caneel werden begin oktober 1942 vanuit Zwolle naar kamp Westerbork gebracht. Het was in die dagen overvol in het kamp: door de ontruiming van de Joodse werkkampen en de razzia’s waarbij de familieleden van de Joodse dwangarbeiders werden opgehaald, kwamen er zo’n 12.000 personen naar het kamp. In een brief aan vriendin Janny Bosman schrijft Carolina over de chaotische situatie en de onwetendheid over hun verdere lot. Ook vraagt ze om een paar hoge schoenen of laarsjes in maat 26 voor zoontje Max en een stel dekens, want die zijn ze inmiddels kwijtgeraakt.&nbsp;

"Onze Max is een reuzelieve schat..."

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Brief Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Asscher, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-05-17 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Asscher, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-05-17 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief van de Amsterdamsche Bank N.V. aan A. Asscher

Foto van het gezin Weissenstein&nbsp; Plaats: Sluis, Vluchtelingenkamp Datum: 1940

Foto van het gezin Weissenstein&nbsp; Plaats: Sluis, Vluchtelingenkamp Datum: 1940

Foto van het gezin Weissenstein in Vluchtelingenkamp Sluis

Deportatie naar kamp Westerbork

Reisverloop naar kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie naar kamp Westerbork

Aankomst in kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Van: Polak, Esther, weduwe Aan: Polak, Sallie Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-04 Onderwerp: ze moet heden dinsdag naar Duitsland vertrekken (20 april); ‘vergeet mij niet en bid voor mij’…

Van: Polak, Esther, weduwe Aan: Polak, Sallie Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-04 Onderwerp: ze moet heden dinsdag naar Duitsland vertrekken (20 april); ‘vergeet mij niet en bid voor mij’…

Briefkaart van weduwe Esther Polak aan haar zoon Sallie Polak vanuit kamp Westerbork

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Vluchtelingenkampen

Huis van bewaring Veenhuizen

Vluchtelingenkamp Sluis

Vluchtelingenkamp Zeeburgerdijk

Quarantainestation Heyplaat

Lloyd Hotel

Vluchtelingenkamp Reuver

Vluchtelingenkamp Ermelo

Vluchtelingenkamp Hoek van Holland

Dommelhuis

Vluchtelingenkamp Hellevoetsluis

Villa Holland-Amerikalijn

Tafelindeling/Plattegrond Grote Zaal, barak 9 Betreft het Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-10-05 Op voorzijde plattegrond van de tafels en stoelen met daarbij geschreven de naam van een persoon. Op de achterzijde de handtekeningen van alle 'gasten'. Een deel van de gasten betreft in het kamp bevrijdde Joden, die in het Interneringskamp een baan hebben gehad of nog hebben. Ernst David, de chef-kok verzorgt waarschijnlijk het diner. Hij staat niet op de gastenlijst, maar zijn vrouw wel. De aanleiding van het diner is niet bekend.

Tafelindeling/Plattegrond Grote Zaal, barak 9 Betreft het Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-10-05 Op voorzijde plattegrond van de tafels en stoelen met daarbij geschreven de naam van een persoon. Op de achterzijde de handtekeningen van alle 'gasten'. Een deel van de gasten betreft in het kamp bevrijdde Joden, die in het Interneringskamp een baan hebben gehad of nog hebben. Ernst David, de chef-kok verzorgt waarschijnlijk het diner. Hij staat niet op de gastenlijst, maar zijn vrouw wel. De aanleiding van het diner is niet bekend.

Tafelindeling voor een diner in de Grote Zaal van het Interneringskamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Van: Halverstad, Loekie (Louis) Aan: een vriend Plaats: Rouveen Datum: 1942-05-10 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van de werk- en woon- en leefomstandigheden in het Joodse werkkamp Conrad. Op 21 juli 1942 wordt hij met een groep van 80 dwangarbeiders naar kamp Westerbork gestuurd.

Van: Halverstad, Loekie (Louis) Aan: een vriend Plaats: Rouveen Datum: 1942-05-10 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van de werk- en woon- en leefomstandigheden in het Joodse werkkamp Conrad. Op 21 juli 1942 wordt hij met een groep van 80 dwangarbeiders naar kamp Westerbork gestuurd.

Brief van Loekie (Louis) Halverstad aan een vriend vanuit het Joodse werkkamp Conrad

Van: de Groot, Samuel Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Havelte, Joods werkkamp Datum: 1944 Onderwerp: het is gezellig post te ontvangen; zijn suiker- en jam bon doet hij bij de brief; al een paar dagen geen vliegtuigen meer gehoord; hij kreeg een kropsla, klaargemaakt met een beetje azijn en suiker; met Hemelvaart moeten ze ook werken; hij moet zich zo nog scheren…

Van: de Groot, Samuel Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Havelte, Joods werkkamp Datum: 1944 Onderwerp: het is gezellig post te ontvangen; zijn suiker- en jam bon doet hij bij de brief; al een paar dagen geen vliegtuigen meer gehoord; hij kreeg een kropsla, klaargemaakt met een beetje azijn en suiker; met Hemelvaart moeten ze ook werken; hij moet zich zo nog scheren…

Brief van Samuel de Groot aan zijn vrouw en kinderen vanuit het Joodse werkkamp Havelte

Van: Lobstein, Adriaan J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Arbeitskarte, Gruppe DB 2, groep Zuidema.

Van: Lobstein, Adriaan J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Arbeitskarte, Gruppe DB 2, groep Zuidema.

Arbeitskarte van Adriaan J. Lobstein in kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-20 Onderwerp: brief niet meegegeven aan mevrouw Lemberger…; komt net terug van Schlesinger. Hij weet haar niets te vertellen over een eventueel verhoor; pakketpost; over het kwijtraken van haar ‘S’; er wordt gemompeld over een S-transport; bezoekvergunning voor haar man?; over pakketppost, strenger en…; kennis gemaakt met Siegfried Sommerfeld, de chauffeur van de commandant. Hij wilde haar me in de auto nemen naar Amsterdam,… een karikatuur van een mannetje…toch kan hij heel wat doen..; benaderen van Zöpf; met de vries Robles gesproken over gemengd-gehuwden, transporten en het afkomen van de ‘S’…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-20 Onderwerp: brief niet meegegeven aan mevrouw Lemberger…; komt net terug van Schlesinger. Hij weet haar niets te vertellen over een eventueel verhoor; pakketpost; over het kwijtraken van haar ‘S’; er wordt gemompeld over een S-transport; bezoekvergunning voor haar man?; over pakketppost, strenger en…; kennis gemaakt met Siegfried Sommerfeld, de chauffeur van de commandant. Hij wilde haar me in de auto nemen naar Amsterdam,… een karikatuur van een mannetje…toch kan hij heel wat doen..; benaderen van Zöpf; met de vries Robles gesproken over gemengd-gehuwden, transporten en het afkomen van de ‘S’…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Daniel Salomon, 11-8-07, Onstwedde In kamp Westerbork: 1944-08-01&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-16 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Daniel Salomon, 11-8-07, Onstwedde In kamp Westerbork: 1944-08-01&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-16 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Daniel Salomon Gudema

1945

Oktober 1945

Sonder-Ausweis Braaf, Mozes, 16-1-86, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Braaf, Mozes, 16-1-86, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Mozes Braaf

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: Vermoedelijk uit trein gegooid, duizenden groeten en kussen ook van de kinderen, hoop dat de Algoede hen ooit weer zal mogen samenbrengen, ze zullen flink zijn en moed houden

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: Vermoedelijk uit trein gegooid, duizenden groeten en kussen ook van de kinderen, hoop dat de Algoede hen ooit weer zal mogen samenbrengen, ze zullen flink zijn en moed houden

Brief van Hilda Frankforter-Meijer aan familie Zoutman vanuit kamp Westerbork

Het personeel van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp&nbsp; Datum: 1945-1947 Boekhouding, de heren Sportel en Moes.

Het personeel van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp&nbsp; Datum: 1945-1947 Boekhouding, de heren Sportel en Moes.

Foto van personeel van de Boekhouding van Interneringskamp Westerbork

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe Van: Schijveschuurder, Barend Na zijn verblijf in kamp Westerbork keerde Barend via Epe (waar zijn vrouw verbleef) weer terug naar Amsterdam.

Registratiekaart van het L.O. Bureau van uitzending: Epe Van: Schijveschuurder, Barend Na zijn verblijf in kamp Westerbork keerde Barend via Epe (waar zijn vrouw verbleef) weer terug naar Amsterdam.

Registratiekaart L.O. bureau van Barend Schijveschuurder

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-12-26 Onderwerp: pakketpost; nieuwjaar; vannacht thuisgebleven, zo gehoest; dokter heeft tabletten gegeven; blij met de honing…

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-12-26 Onderwerp: pakketpost; nieuwjaar; vannacht thuisgebleven, zo gehoest; dokter heeft tabletten gegeven; blij met de honing…

Brief van Raphael Acohen aan zijn vrouw en kind vanuit kamp Westerbork

Van: Hijman, Henry en Hijman-Boasson, Mimi Aan: Hijman, Anna, Juliette en Hijman, Phie Datum: 1943/02 Plaats: Den Haag (?) Betreft een afscheidsbrief aan hun dochters, waarschijnlijk kort voor vertrek naar Westerbork.&nbsp; Het echtpaar is somber gestemd. Ze zijn over enige dagen 47 jaar getrouwd en verkeren op het moment in goede gezondheid.

Van: Hijman, Henry en Hijman-Boasson, Mimi Aan: Hijman, Anna, Juliette en Hijman, Phie Datum: 1943/02 Plaats: Den Haag (?) Betreft een afscheidsbrief aan hun dochters, waarschijnlijk kort voor vertrek naar Westerbork.&nbsp; Het echtpaar is somber gestemd. Ze zijn over enige dagen 47 jaar getrouwd en verkeren op het moment in goede gezondheid.

Brief van Henry Hijman en zijn vrouw Mimi aan hun dochters

Voedselvoorziening kamp Westerbork Berekening voor 14 dagen tegen een kampsterkte van 10.000 personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-21 Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt.

Voedselvoorziening kamp Westerbork Berekening voor 14 dagen tegen een kampsterkte van 10.000 personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-21 Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt.

Notitie betreft Voedselvoorziening kamp Westerbork voor de komende 14 dagen

Van: Vogel, Kurt Aan: Alfreida Plaats: Eindhoven Datum: 1938-11-25 Onderwerp: bedankt voor de kaart; zijn vader is sinds vorige week weer vrij (mogelijk tijdens Kristallnacht gearresteerd); een vriend heeft hem in M. Gladbach gesproken; ze kunnen zijn vader niet dwingen…

Van: Vogel, Kurt Aan: Alfreida Plaats: Eindhoven Datum: 1938-11-25 Onderwerp: bedankt voor de kaart; zijn vader is sinds vorige week weer vrij (mogelijk tijdens Kristallnacht gearresteerd); een vriend heeft hem in M. Gladbach gesproken; ze kunnen zijn vader niet dwingen…

Brief van Kurt Vogel aan Alfreida vanuit Eindhoven

Met stempel: Emigratieburo Kamp Westerbork Hooghalen Oost (Dr.) Zie bedankkaartje (2749-2) van Dr. Alex Wachtel aan A.C. Sperna Weiland.

Met stempel: Emigratieburo Kamp Westerbork Hooghalen Oost (Dr.) Zie bedankkaartje (2749-2) van Dr. Alex Wachtel aan A.C. Sperna Weiland.

Enveloppe van bedankkaartje van Dr. Wachtel aan de heer Sperna Weiland

Van: Dresden-Levit, Rachel Aan: Levit, Mozes Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: ligt met een ontsteking in de borst in het kampziekenhuis, barak 81 A, bed 113; Jettie en Samuel waren gisteren op bezoek; Jettie zei dat ze graag bij haar wilde slapen; Sjellie van oom Elie is werkzaam in de keuken van het ziekenhuis, ze kwam Rachel gelijk opzoeken toen ze het hoorde; graag 1.25 opsturen, dan krijgt ze de papieren dat Jettie Arisch is….

Van: Dresden-Levit, Rachel Aan: Levit, Mozes Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: ligt met een ontsteking in de borst in het kampziekenhuis, barak 81 A, bed 113; Jettie en Samuel waren gisteren op bezoek; Jettie zei dat ze graag bij haar wilde slapen; Sjellie van oom Elie is werkzaam in de keuken van het ziekenhuis, ze kwam Rachel gelijk opzoeken toen ze het hoorde; graag 1.25 opsturen, dan krijgt ze de papieren dat Jettie Arisch is….

Briefkaart van Rachel Dresden-Levit aan haar broer vanuit kamp Westerbork

Van: Annie en Hanneke en Loutje Aan: Saar (moeder), Thil en Sem Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-26 Onderwerp: ze zullen de volgende dag op transport gaan; ze zullen voordien nog schrijven, omdat dat vanuit Duitsland waarschijnlijk niet zo gauw kan; wees niet ongerust als er niet zo snel bericht komt; in het kamp hebben ze een vast clubje gevormd: Sonja en Philip Ludel, Bep en Sam Rood, Fie de Hond; ze hebben lekker gegeten, stamppot van aardappelen, spitskool en jus; &nbsp;ze klungelen nu wat rond; op visite geweest bij Bep Wijnschenk; op doktersbezoek geweest; vroeg naar bed; hadden bij het wakker worden het gevoel in een soort kamphuis te zijn, zoals in Bilthoven; de slaapzalen in kamp Westerbork zijn precies zo; stemming is buitengewoon; ‘wij kunnen jullie niet genoeg overtuigen, blijf flink, want als jullie huilen, lachen wij’; ze gaan de rugzakken overpakken, slapen snoepen en lachten; vanavond tussen 20.00 en 21.00 uur komen de mannen op visite…

Van: Annie en Hanneke en Loutje Aan: Saar (moeder), Thil en Sem Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-26 Onderwerp: ze zullen de volgende dag op transport gaan; ze zullen voordien nog schrijven, omdat dat vanuit Duitsland waarschijnlijk niet zo gauw kan; wees niet ongerust als er niet zo snel bericht komt; in het kamp hebben ze een vast clubje gevormd: Sonja en Philip Ludel, Bep en Sam Rood, Fie de Hond; ze hebben lekker gegeten, stamppot van aardappelen, spitskool en jus; &nbsp;ze klungelen nu wat rond; op visite geweest bij Bep Wijnschenk; op doktersbezoek geweest; vroeg naar bed; hadden bij het wakker worden het gevoel in een soort kamphuis te zijn, zoals in Bilthoven; de slaapzalen in kamp Westerbork zijn precies zo; stemming is buitengewoon; ‘wij kunnen jullie niet genoeg overtuigen, blijf flink, want als jullie huilen, lachen wij’; ze gaan de rugzakken overpakken, slapen snoepen en lachten; vanavond tussen 20.00 en 21.00 uur komen de mannen op visite…

Salomon AbrahamKan

Salomon Abraham
Kan