In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Max Kannewasser en Nol van Wesel aan het werk in de vliegtuigsloperij

1944

Februari 1944

Kampleven Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Kamporganisatie kamp Westerbork

Arbeidsverdeling kamp Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02 Onderwerp: Informatie omtrent personen in Westerbork. De schrijver krijgt een bevestiging dat Henriette en Betsy nog in kamp Westerbork zijn. een langer verblijf is onzeker, omdat volgens de schrijver het aantal mensen in het kamp teruggebracht zal worden naar 2000 personen: 1400 Duitse Joden en 600 Nederlandse Joden.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02 Onderwerp: Informatie omtrent personen in Westerbork. De schrijver krijgt een bevestiging dat Henriette en Betsy nog in kamp Westerbork zijn. een langer verblijf is onzeker, omdat volgens de schrijver het aantal mensen in het kamp teruggebracht zal worden naar 2000 personen: 1400 Duitse Joden en 600 Nederlandse Joden.

Briefkaart van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Joodse Raad kamp Westerbork

Contactcommissie

Dienstleiders

Barakkenindeling

Post kamp Westerbork

Contacten kamp Westerbork met overheden

Kampregelementen kamp Westerbork

Beheer kamp Westerbork

Visitatie kamp Westerbork

Machtsverhoudingen in kamp Westerbork

Onderwijs kamp Westerbork

Boekhouding kamp Westerbork

Registratie kamp Westerbork

Financiën kamp Westerbork

Brandweer kamp Westerbork

Administratie kamp Westerbork

Fliegende Kolonne

Ordonnansen

Notbereitschaft

Joodse Ordedienst

Dienstbereiche

Plaatsen in kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Matrassenfabriek kamp Westerbork

Zilverpapierindustrie kamp Westerbork

Batterijensloperij kamp Westerbork

Hertzbergerconfectiefabriek kamp Westerbork

Zooltjes, tassen en handschoenenfabriek kamp Westerbork

Patentruitenfabriek kamp Westerbork

Vliegtuigsloperij kamp Westerbork

Kabelsloperij kamp Westerbork

Linoleumfabriek kamp Westerbork

Borstelmakerij kamp Westerbork

Meubelmakerij kamp Westerbork

Bonenpellerij kamp Westerbork

Lompensortering kamp Westerbork

Foliënsortering kamp Westerbork

Apparatensloperij kamp Westerbork

Metaalsloperij kamp Westerbork

Garnalenpellerij kamp Westerbork

Chemisch laboratorium kamp Westerbork

Spinnerij kamp Westerbork

Afvalsortering kamp Westerbork

Mutsenmakerij kamp Westerbork

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Groep arbeiders en Joodse kampgevangenen betrokken bij de bouw van de uitbreiding van het kamp.&nbsp; Derde van links op de voorste rij is Victor H.J. Jongman.&nbsp; Vierde van links tweede rij zittend vooraan met troffel in de hand is Max Jonker.

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Groep arbeiders en Joodse kampgevangenen betrokken bij de bouw van de uitbreiding van het kamp.&nbsp; Derde van links op de voorste rij is Victor H.J. Jongman.&nbsp; Vierde van links tweede rij zittend vooraan met troffel in de hand is Max Jonker.

Niet-Joodse arbeiders en kampgevangenen betrokken bij de uitbreiding van het kamp

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Bouw van een deel van het kamp.&nbsp; Op de foto niet-Joodse mannen aan het werk.&nbsp; V l.n.r.: Albert Jongman, Max Jonker, gebukt Victor H.J. Jongman.

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Bouw van een deel van het kamp.&nbsp; Op de foto niet-Joodse mannen aan het werk.&nbsp; V l.n.r.: Albert Jongman, Max Jonker, gebukt Victor H.J. Jongman.

Niet-Joodse arbeiders bouwen een fundering van een barak

Barakken gebouwd van 1942-1945

Werken.&nbsp; Werken.&nbsp; Mannen bezig met de opbouw van een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De volgende niet-Joodse personen staan op de foto afgebeeld: gebroeders Jongman, Jonker, Haneveld en de heer Zuidberg.

Werken.&nbsp; Werken.&nbsp; Mannen bezig met de opbouw van een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De volgende niet-Joodse personen staan op de foto afgebeeld: gebroeders Jongman, Jonker, Haneveld en de heer Zuidberg.

Niet-Joodse arbeiders bezig met het aanleggen van een fundering voor een nieuwe barak

Joodse mannen op weg naar hun werk of ze komen ervan terug. De niet-joodse opzichter Snater loopt rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942.

Joodse mannen op weg naar hun werk of ze komen ervan terug. De niet-joodse opzichter Snater loopt rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942.

Joodse vluchtelingen op weg naar of terug van hun werk bij Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1940

Februari 1940

Januari 1940

Juni 1940

November 1940

Mei 1940

Oktober 1940

Juli 1940

September 1940

Augustus 1940

December 1940

April 1940

Maart 1940

Bouw.&nbsp; Bouw van het kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Op de foto van l. naar r.: de heer Jongman uit Assen, de heer Jonker uit Assen, de heer Jongman uit Assen, de heer Zuidberg (met zwarte riem), de heer Jongman uit Assen. Daarnaast een aantal Joodse kampgevangenen in overall.

Bouw.&nbsp; Bouw van het kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Op de foto van l. naar r.: de heer Jongman uit Assen, de heer Jonker uit Assen, de heer Jongman uit Assen, de heer Zuidberg (met zwarte riem), de heer Jongman uit Assen. Daarnaast een aantal Joodse kampgevangenen in overall.

Niet-Joodse arbeiders en kampgevangenen aan het werk bij de uitbreiding van het kamp

Joodse mannen op weg naar hun werk.&nbsp; De niet-joodse opzichter Snater staat rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942 &nbsp;

Joodse mannen op weg naar hun werk.&nbsp; De niet-joodse opzichter Snater staat rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942 &nbsp;

Joodse mannen op weg naar het werk

Werk bewoners buiten kamp Westerbork

Landarbeiders kamp Westerbork

Omstanders kamp Westerbork

Vrij personeel kamp Westerbork

Bezoeken kamp Westerbork

Gemeente Westerbork

Commissariaat Ambonezenzorg

Omwonenden van de vervolging

Radio Sterrenwacht

Militairen

Staatsbosbeheer

Bord Bord met de tekst: Westerbork-Auschwitz Auschwitz-Westerbork. Zug muss geschlossen nach Westerbork zurück. Westerbork, kamp, 1942-1944 Bord van de trein die van Westerbork naar Auschwitz en retour ging. Zie tevens de foto van een replica (zonder aantasting des tijds). &nbsp;

Bord Bord met de tekst: Westerbork-Auschwitz Auschwitz-Westerbork. Zug muss geschlossen nach Westerbork zurück. Westerbork, kamp, 1942-1944 Bord van de trein die van Westerbork naar Auschwitz en retour ging. Zie tevens de foto van een replica (zonder aantasting des tijds). &nbsp;

Treinbord Westerbork - Auschwitz

Van: Burgerlijke Stand Utrecht&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Utrecht Datum: 1943-04-10 Onderwerp: uittreksel uit het geboorteregister van de vrouw van Leon Querido in verband met afstammingsonderzoek.

Van: Burgerlijke Stand Utrecht&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Utrecht Datum: 1943-04-10 Onderwerp: uittreksel uit het geboorteregister van de vrouw van Leon Querido in verband met afstammingsonderzoek.

Emanuelvan Kamerik

Emanuel
van Kamerik