In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-08/10 Onderwerp: Werner is nagenoeg hersteld, urine, nieren, zoutloos eten en veel drinken. De vruchtensap uit het verjaardagspakket was een welkome aanvulling voor het genezingsproces. Hij krijgt alleen nog wat hoogtezonbestraling; verdrietig was het vertrek van een goede vriend, de man van Cleo. Eerst kwam hij in Amersfoort terecht, vervolgens in kamp Vught. Hij kreeg een longontsteking. Bij aankomst in kamp Westerbork hebben Werner en anderen er van alles aan gedaan om hem niet te laten doorsturen en hem in het ziekenhuis te laten opnemen. Het was gelukt, echter 20 zieke kampgevangenen moesten als represaille maatregel vanwege de ontvluchting van 2 gevangenen uit dezelfde barak met het transport van 2000 personen mee. Ook een andere vriend van Werner werd hier het slachtoffer van; ontmoeting gehad met een collega van Stella (Mathilda Spitz). Werner was voor haar een luisterend oor. Ze was aan het transport van dinsdag ontkomen en ze probeert als leerkracht vrijstelling te krijgen. Echter de school is vanwege de drukte van binnenkomende transporten gesloten. Ze verblijft in barak 62. Werner heeft 's avonds een ontmoeting met haar. De kans dat ze een baan als leerkracht krijgt en dus vrijstelling van transport acht hij klein, ook al kent ze verschillende personen in het kamp. Nu schilt ze aardappelen in de aardappelkeuken; Zou het niet beter zijn als Stella naar Westerbork komt, wat als ze een oproep voor Vught krijgt; brief van zijn broer en schoonzus gekregen.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-08/10 Onderwerp: Werner is nagenoeg hersteld, urine, nieren, zoutloos eten en veel drinken. De vruchtensap uit het verjaardagspakket was een welkome aanvulling voor het genezingsproces. Hij krijgt alleen nog wat hoogtezonbestraling; verdrietig was het vertrek van een goede vriend, de man van Cleo. Eerst kwam hij in Amersfoort terecht, vervolgens in kamp Vught. Hij kreeg een longontsteking. Bij aankomst in kamp Westerbork hebben Werner en anderen er van alles aan gedaan om hem niet te laten doorsturen en hem in het ziekenhuis te laten opnemen. Het was gelukt, echter 20 zieke kampgevangenen moesten als represaille maatregel vanwege de ontvluchting van 2 gevangenen uit dezelfde barak met het transport van 2000 personen mee. Ook een andere vriend van Werner werd hier het slachtoffer van; ontmoeting gehad met een collega van Stella (Mathilda Spitz). Werner was voor haar een luisterend oor. Ze was aan het transport van dinsdag ontkomen en ze probeert als leerkracht vrijstelling te krijgen. Echter de school is vanwege de drukte van binnenkomende transporten gesloten. Ze verblijft in barak 62. Werner heeft 's avonds een ontmoeting met haar. De kans dat ze een baan als leerkracht krijgt en dus vrijstelling van transport acht hij klein, ook al kent ze verschillende personen in het kamp. Nu schilt ze aardappelen in de aardappelkeuken; Zou het niet beter zijn als Stella naar Westerbork komt, wat als ze een oproep voor Vught krijgt; brief van zijn broer en schoonzus gekregen.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Brief van Maurits Waterman aan Marie (Mirjam) vanuit kamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Auschwitz III

Kamp Bad-Warmbrunn

Kamp Beendorf

Bergen-Belsen

Kamp Bernhausen

Kamp Beuthen

Kamp Biberach

Kamp Bisingen

Kamp Augsburg

Auschwitz I

Auschwitz II

Kamp Allach

Kamp Stara Kuznica

Kamp Annaberg

Kamp Annaburg

Kazerne Dossin

Kamp Schoemberg

Kamp Majdanek

Kamp Kratzau

Gijzelaarskamp Sint-Michielsgestel

Kamp Waldenburg

Kamp Vught

Kamp Vittel

Kamp Venusberg

Kamp Erika

Kamp Vaihingen

Kamp Tschernowitz

Emslandlager

Coselkampen

Kamp Wiesau

Kamp Wetterfeld

Kamp Weimar

Orkest.&nbsp; Musici in de orkestbak.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944-/03/04 Het orkest tijdens de uitvoering van het cabaretprogramma Bunter Abend.

Orkest.&nbsp; Musici in de orkestbak.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944-/03/04 Het orkest tijdens de uitvoering van het cabaretprogramma Bunter Abend.

DovJourgrau

Dov
Jourgrau