In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Briefkaart Van: Kornalijnslijper, N. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: de schrijver is blij dat Stella weer naar huis kon. Ze vraagt om een pakje.

Briefkaart Van: Kornalijnslijper, N. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: de schrijver is blij dat Stella weer naar huis kon. Ze vraagt om een pakje.

Briefkaart van N. Kornalijnslijper aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Poppetje gemaakt in kamp Westerbork De pop stelt de commandant van de Joodse ordedienst voor (A. Pisk).&nbsp;

Poppetje gemaakt in kamp Westerbork De pop stelt de commandant van de Joodse ordedienst voor (A. Pisk).&nbsp;

Poppetje gemaakt in kamp Westerbork voorstellend de leider van de Joodse ordedienst Arthur Pisk

Kamporganisatie kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

Plaatsen in kamp Westerbork

Kommandantur

Bewaking kamp Westerbork

Straffen kamp Westerbork

Mishandelingen kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-05 Onderwerp: Zwitsers consulaat; levensmiddelen voor Westerbork; sperr-stempels; permanente reisvergunningen; ontruiming woningen na verkoop; sperrung van reserveofficieren van het Nederlandse leger heeft geen kans van slagen; verkoop van huizen toebehorend aan Joden met vier Portugese grootouders.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-05 Onderwerp: Zwitsers consulaat; levensmiddelen voor Westerbork; sperr-stempels; permanente reisvergunningen; ontruiming woningen na verkoop; sperrung van reserveofficieren van het Nederlandse leger heeft geen kans van slagen; verkoop van huizen toebehorend aan Joden met vier Portugese grootouders.

Bulletin nummer 19 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: commissie zakelijke belangen; huispersoneel; &nbsp;vrijstelling van gemengd-gehuwde Joden; oproeping voor keuring voor de werkverschaffing; geloof; Expositur.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: commissie zakelijke belangen; huispersoneel; &nbsp;vrijstelling van gemengd-gehuwde Joden; oproeping voor keuring voor de werkverschaffing; geloof; Expositur.

Bulletin nummer 14 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Crematorium

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-11 Onderwerp: verhuisvergunning; Centraal voorlichtingsbureau; Engelsen en Amerikanen in kamp Westerbork; levensmiddelen zendingen naar kamp Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-11 Onderwerp: verhuisvergunning; Centraal voorlichtingsbureau; Engelsen en Amerikanen in kamp Westerbork; levensmiddelen zendingen naar kamp Westerbork.

Bulletin nummer 20 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-06 Onderwerp: huwelijken te Vught; schenking aan half-Arische kinderen; verpleegsters mogen alleen Joods zijn.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-06 Onderwerp: huwelijken te Vught; schenking aan half-Arische kinderen; verpleegsters mogen alleen Joods zijn.

Bulletin nummer 36 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Crematies verzetsstrijders kamp Westerbork

‘Mondelinge’ mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp (barak 41) Onderwerp: vraag om levensmiddelen. ‘Hierbij verklaar ik een gemengd-gehuwd adres te hebben opgegeven’.

‘Mondelinge’ mededeling Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Datum: 1943-11-08 Plaats: Westerbork, kamp (barak 41) Onderwerp: vraag om levensmiddelen. ‘Hierbij verklaar ik een gemengd-gehuwd adres te hebben opgegeven’.

Mededeling van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Henk heeft een pakje klaargemaakt met tomaten, perziken en limonade. Hij hoopt dat Stella snel naar huis komt. Gelukkig zijn Man en Gré nog in Amsterdam. Henk vraagt of Henri vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad weer naar Amsterdam komt.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Kwieser, Henri Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-12 Onderwerp: Henk heeft een pakje klaargemaakt met tomaten, perziken en limonade. Hij hoopt dat Stella snel naar huis komt. Gelukkig zijn Man en Gré nog in Amsterdam. Henk vraagt of Henri vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad weer naar Amsterdam komt.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan Henri Kwieser vanuit Amsterdam

Mededeling (mondeling) Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: stuur s.v.p. levensmiddelen.

Mededeling (mondeling) Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: stuur s.v.p. levensmiddelen.

Mededeling van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, Mirjam Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Mirjam bedankt de familie De Jong voor het pakje. Voor het volgende pakje vraagt ze om meel, pudding, vanillesuiker, citroenen en kopjes. Het weer is gelukkig zacht en soms brandt de centrale verwarming een paar uur in het kamp.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, Mirjam Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Mirjam bedankt de familie De Jong voor het pakje. Voor het volgende pakje vraagt ze om meel, pudding, vanillesuiker, citroenen en kopjes. Het weer is gelukkig zacht en soms brandt de centrale verwarming een paar uur in het kamp.&nbsp;

Briefkaart van Mirjam Kwieser-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Buiten, D.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: Mirjam schrijft dat ze moet verhuizen van barak 57 naar 69. Eten doet ze nog steeds in barak 41, dus het is enkel een verandering van slaapplaats. Het werk bevalt haar goed: ze is bezet van 7 tot 6. Hetty gaat in die tijd naar school, waar ze ook eet. Ze bedankt de familie Buiten voor de pakjes.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Buiten, D.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: Mirjam schrijft dat ze moet verhuizen van barak 57 naar 69. Eten doet ze nog steeds in barak 41, dus het is enkel een verandering van slaapplaats. Het werk bevalt haar goed: ze is bezet van 7 tot 6. Hetty gaat in die tijd naar school, waar ze ook eet. Ze bedankt de familie Buiten voor de pakjes.&nbsp;

Briefkaart van Mirjam Kwieser-Cohen aan D. Buiten vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-08 Onderwerp: Henri schrijft dat pakjes voortaan niet meer dan 2 kilo mogen&nbsp;wegen en alleen door Joden gestuurd mogen worden. Bovendien mogen na 16 december alleen pakjes met een zegel ontvangen worden die hij mee zal sturen. Hij vindt het jammer dat Stella geen broek of vest voor Mary kan missen. Mary heeft voor Hetty koekjes gebakken, zodat ze tenminste iets voor Sint-Nicolaas heeft gekregen. Henri vraagt tot slot om zoetstof en aspirine.

Brief Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-08 Onderwerp: Henri schrijft dat pakjes voortaan niet meer dan 2 kilo mogen&nbsp;wegen en alleen door Joden gestuurd mogen worden. Bovendien mogen na 16 december alleen pakjes met een zegel ontvangen worden die hij mee zal sturen. Hij vindt het jammer dat Stella geen broek of vest voor Mary kan missen. Mary heeft voor Hetty koekjes gebakken, zodat ze tenminste iets voor Sint-Nicolaas heeft gekregen. Henri vraagt tot slot om zoetstof en aspirine.

Brief van Henri Kwieser aan het echtpaar de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Bewijs van het indienen van een verzoek tot het verstrekken van een vergunning voor een verhuizing&nbsp; Afkomstig van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Voor: Cahen, Fam.&nbsp; Datum: 1941-02-16

Bewijs van het indienen van een verzoek tot het verstrekken van een vergunning voor een verhuizing&nbsp; Afkomstig van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Voor: Cahen, Fam.&nbsp; Datum: 1941-02-16

Bewijs van een verzoek voor het verstrekken van een vergunning aan de familie Cahen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam; Afdeling Expositur Aan: Tauber, Fritz Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04-01 Onderwerp: uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle, verklaring en bewijs.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam; Afdeling Expositur Aan: Tauber, Fritz Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04-01 Onderwerp: uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle, verklaring en bewijs.

Bewijs dat een verzoek om een uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam; Afdeling Expositur Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04-01 Onderwerp: uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam; Afdeling Expositur Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04-01 Onderwerp: uitreisvergunning is ingeleverd bij de Zentralstelle.

Bram Ignatz Jacquesde Jong

Bram Ignatz Jacques
de Jong