In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Boas-Prins, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-27 Onderwerp: De schrijfster bedankt de familie Spier voor het pakje met heerlijke boterkoek. Esthertje heeft gesmuld van de perzik, tomaten, koekjes en borstplaatjes. Ook is ze erg blij met haar pop, die ze spoedig aan haar speelkameraadjes wil tonen. Ze kleurt lekker bruin door de zon, voor zover ze zich in het zand niet zwart maakt.&nbsp;

Van: Boas-Prins, S. Aan: Familie Spier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-27 Onderwerp: De schrijfster bedankt de familie Spier voor het pakje met heerlijke boterkoek. Esthertje heeft gesmuld van de perzik, tomaten, koekjes en borstplaatjes. Ook is ze erg blij met haar pop, die ze spoedig aan haar speelkameraadjes wil tonen. Ze kleurt lekker bruin door de zon, voor zover ze zich in het zand niet zwart maakt.&nbsp;

Brief van S. Boas-Prins aan de familie Spier vanuit kamp Westerbork

Van: Simmeren (S) Zoesman en Simmeren, Hartog Aan: familieleden Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verblijf in het kamp; bezoek van beide schoondochters ontvangen bij de wacht; Moeder (Saartje) en dochter Martha zijn ook in het kamp, maar verblijven in een andere barak; onzekerheid over het verblijf; ontvangen van brieven; veel familieleden en bekenden zijn vertrokken: ‘het is verschrikkelijk zo’n toneel'. Alles 's avonds in het pikdonker inpakken, dan met alle rommel bij zich in de open lucht….hoop erin houden. Hoelang kan het nog duren? Zoon Hartog is nog lang niet van plan weg te gaan. Het is hier veel te mooi en goed. Echt waar hoor'. Hij is bij de tandarts geweest (plomberen). Behoefte aan batterijen of iets anders om licht te kunnen maken (kaarsen).

Van: Simmeren (S) Zoesman en Simmeren, Hartog Aan: familieleden Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verblijf in het kamp; bezoek van beide schoondochters ontvangen bij de wacht; Moeder (Saartje) en dochter Martha zijn ook in het kamp, maar verblijven in een andere barak; onzekerheid over het verblijf; ontvangen van brieven; veel familieleden en bekenden zijn vertrokken: ‘het is verschrikkelijk zo’n toneel'. Alles 's avonds in het pikdonker inpakken, dan met alle rommel bij zich in de open lucht….hoop erin houden. Hoelang kan het nog duren? Zoon Hartog is nog lang niet van plan weg te gaan. Het is hier veel te mooi en goed. Echt waar hoor'. Hij is bij de tandarts geweest (plomberen). Behoefte aan batterijen of iets anders om licht te kunnen maken (kaarsen).

Brief van Zoesman en Hartog Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Appell!! Appel!! appell!! Da macht ein jeder schnell, wenn die musik ertont, sind wir zur stell ! Tekst uit 'Humor Melodie'. Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Appell!! Appel!! appell!! Da macht ein jeder schnell, wenn die musik ertont, sind wir zur stell ! Tekst uit 'Humor Melodie'. Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Van: Hakker Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-08-17 Onderwerp: al tijden niets van Reina gehoord. Neemt nu zelf initiatief met het schrijven van een brief; het zit er stikvol Duitse soldaten, er zijn veel arrestaties; Drees is weer vrij; of Reina slaolie wil toesturen, dan worden de pannenkoeken lekker bruin….

Van: Hakker Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-08-17 Onderwerp: al tijden niets van Reina gehoord. Neemt nu zelf initiatief met het schrijven van een brief; het zit er stikvol Duitse soldaten, er zijn veel arrestaties; Drees is weer vrij; of Reina slaolie wil toesturen, dan worden de pannenkoeken lekker bruin….

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Van: de vakgroep bakkers Aan: de bakkers Plaats: Groningen Datum: 1942-07-09 Onderwerp: het intrekken van bezorgen aan Joodse klanten.

Van: de vakgroep bakkers Aan: de bakkers Plaats: Groningen Datum: 1942-07-09 Onderwerp: het intrekken van bezorgen aan Joodse klanten.

Mededeling van de vakgroep (bakkers) dat het bezorgen aan Joodse klanten is ingetrokken

Bewijs van Erkrankungsmeldung/Ziekmelding Van: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-12-30 Onderwerp: heeft klachten vanwege inenting

Bewijs van Erkrankungsmeldung/Ziekmelding Van: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-12-30 Onderwerp: heeft klachten vanwege inenting

Bewijs van ziekmelding van Henriëtte Polak in Theresienstadt

Advertentie na aanleiding van de zestigste verjaardag van Esther van Dam-Roco.

Advertentie na aanleiding van de zestigste verjaardag van Esther van Dam-Roco.

EmanuelItaliaander

Emanuel
Italiaander