In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Verklaring Aan: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 In tegenstelling tot eerder bericht wordt u morgen niet naar Theresienstadt gedeporteerd.

Verklaring Aan: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 In tegenstelling tot eerder bericht wordt u morgen niet naar Theresienstadt gedeporteerd.

Vrijstelling van deportatie voor Henri Vles

Ingang De ingang van het kamp. Een grote groep mensen staat bij de ingang van het kamp. Mogelijk gaat het om een vertrekkend transport. Kamp Westerbork, 1942

Ingang De ingang van het kamp. Een grote groep mensen staat bij de ingang van het kamp. Mogelijk gaat het om een vertrekkend transport. Kamp Westerbork, 1942

Een grote groep kampgevangenen staat te wachten op de toegangsweg naar het kamp

Notitie: Het P.T.T. Bedrijf te Lager Westerbork 1942-1943 Inspectie: Groningen Hoofdkantoor: Assen Poststation: Hooghalen (Mevr. Walles) Blz.: 20 Over de organisatie van de post in kamp Westerbork. Met plattegrond van de postbarak nr. 100.

Notitie: Het P.T.T. Bedrijf te Lager Westerbork 1942-1943 Inspectie: Groningen Hoofdkantoor: Assen Poststation: Hooghalen (Mevr. Walles) Blz.: 20 Over de organisatie van de post in kamp Westerbork. Met plattegrond van de postbarak nr. 100.

Notitie betreffende de organisatie van de post in kamp Westerbork

Enveloppe behorende bij brief inv.nr. 6738-32 Op achterzijde de tekst: Abs. Veronica Polak Lager Birkenau bei Neu ? Oberschlesien, Block 19. Datum: 1942-11/12

Enveloppe behorende bij brief inv.nr. 6738-32 Op achterzijde de tekst: Abs. Veronica Polak Lager Birkenau bei Neu ? Oberschlesien, Block 19. Datum: 1942-11/12

Enveloppe behorend bij de brief geschreven door Vera Polak-van Gelder vanuit Auschwitz-Birkenau

Foto Plaats: Vluchtelingenkamp Westerbork Datum: 1939-11-11 De foto is genomen voor de timmermanswerkplaats. Op de foto de tienjarige Max Gunther Moses. Links op de foto Berndt Stein

Foto Plaats: Vluchtelingenkamp Westerbork Datum: 1939-11-11 De foto is genomen voor de timmermanswerkplaats. Op de foto de tienjarige Max Gunther Moses. Links op de foto Berndt Stein

Bewoners bij de timmerwerkplaats in het Centraal Vluchtelingenkamp

Ausweiskarte Van: Jacobs-Frankenhuis, Leentje (moeder van Karel) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-11-28 Barak 14, Saal. Leentje is als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen.

Ausweiskarte Van: Jacobs-Frankenhuis, Leentje (moeder van Karel) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-11-28 Barak 14, Saal. Leentje is als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen.

Ausweiskarte van Leentje Jacobs-Frankenhuis in kamp Westerbork

Van: (Kattenburg), Greet Aan: Rudi en Roel&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-21 Onderwerp: beschrijving situatie, brief van Annie Reens ontvangen. Haar moeder werkt in de schoonmaakdienst. Amsterdam Zuid- en Oost afgezet. Er zijn bijna geen Joden meer in de stad, behalve gemengd-gehuwden met kinderen. Er is veel onzekerheid, het kantoor van de Joodse Raad in Zuid is gesloten. De schrijfster heeft een koek gebakken en pakketten met voedsel gestuurd voor als Rob zijn verjaardag bij Zielke viert. De in de brief genoemde Bram, die kon blijven is de broer van Annie: Abraham Reens &nbsp;

Van: (Kattenburg), Greet Aan: Rudi en Roel&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-21 Onderwerp: beschrijving situatie, brief van Annie Reens ontvangen. Haar moeder werkt in de schoonmaakdienst. Amsterdam Zuid- en Oost afgezet. Er zijn bijna geen Joden meer in de stad, behalve gemengd-gehuwden met kinderen. Er is veel onzekerheid, het kantoor van de Joodse Raad in Zuid is gesloten. De schrijfster heeft een koek gebakken en pakketten met voedsel gestuurd voor als Rob zijn verjaardag bij Zielke viert. De in de brief genoemde Bram, die kon blijven is de broer van Annie: Abraham Reens &nbsp;

Brief van Greet aan Rudi en Roel in Aalsmeer vanuit Amsterdam

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 38&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-03-08 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 38&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-03-08 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 38 in woonoord Schattenberg

Regelkamer.&nbsp; Regelkamer van het ketelhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Zichtbaar op de foto zijn de binnenkant van de muur, de leidingen, buizen, handbedieningswielen en de drukmeter.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939-1940.&nbsp; Achter op de foto staat: 'Interieur Ketelhuis, Regelkamer, Vl. kamp'.

Regelkamer.&nbsp; Regelkamer van het ketelhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Zichtbaar op de foto zijn de binnenkant van de muur, de leidingen, buizen, handbedieningswielen en de drukmeter.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939-1940.&nbsp; Achter op de foto staat: 'Interieur Ketelhuis, Regelkamer, Vl. kamp'.

van de regelkamer van het ketelhuis van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-14, No. 6 Inhoud: Uitschrijving van vergunningen; groetplicht der Lageringezetenen.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-14, No. 6 Inhoud: Uitschrijving van vergunningen; groetplicht der Lageringezetenen.

Lagerbefehl No. 6

Oproep voor Johanna Hedeman-Dormits in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag uiterlijk om 23.00 uur met bagage te melden op de verzamelplaats.

Henriettede Hond-Jacobs

Henriette
de Hond-Jacobs