In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: behandelende arts&nbsp; Aan: Plaats: Lübeck&nbsp; Datum: 1945-06-25&nbsp; Onderwerp: verklaring fysieke conditie van Bob Cahen, die uit Oraniënburg is geëvacueerd en in Lübeck vanaf 13 mei 1945 werd behandeld.

Van: behandelende arts&nbsp; Aan: Plaats: Lübeck&nbsp; Datum: 1945-06-25&nbsp; Onderwerp: verklaring fysieke conditie van Bob Cahen, die uit Oraniënburg is geëvacueerd en in Lübeck vanaf 13 mei 1945 werd behandeld.

Brief van arts met beschrijving fysieke toestand van Bob Cahen na verschillende kampen te hebben overleefd.

Van: Familie Spier Aan: Boas-Prins, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-06 Onderwerp: de schrijver heeft een Esbit-stelletje en een manteltje en muts voor Esthertje opgestuurd.&nbsp;

Van: Familie Spier Aan: Boas-Prins, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-06 Onderwerp: de schrijver heeft een Esbit-stelletje en een manteltje en muts voor Esthertje opgestuurd.&nbsp;

Brief van de familie Spier aan S. Boas-Prins vanuit Amsterdam

Van: Schönheim, Ernst en Schönheim, Lotte&nbsp; Aan:&nbsp;Herr und Frau David (David, Ernst en David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-29 Onderwerp:&nbsp;Ernst en Lotte feliciteren het echtpaar David met de geboorte van hun dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Van: Schönheim, Ernst en Schönheim, Lotte&nbsp; Aan:&nbsp;Herr und Frau David (David, Ernst en David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-29 Onderwerp:&nbsp;Ernst en Lotte feliciteren het echtpaar David met de geboorte van hun dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Brief van Ernst en Lotte Schönheim aan Ernst en Frime David-Heller vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Stromatrassen. Stromatrassen. Kamp Westerbork, jaar onbekend. Gevangenen te werk gesteld om stromatrassen vullen.

Stromatrassen. Stromatrassen. Kamp Westerbork, jaar onbekend. Gevangenen te werk gesteld om stromatrassen vullen.

Kampgevangenen maken stromatrassen

Van: Caneel, Joop Aan: Smilde, M. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; pakketten; school;

Van: Caneel, Joop Aan: Smilde, M. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; pakketten; school;

Brief van Joop Caneel aan M. Smilde vanuit kamp Vught

Van: Wachtel, Dr., A. S. Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Onderwerp: begeleidend briefje bij aanbieding boek (inv.nr. 2750) Sperna-Weiland (niet-Joods) gaf les in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij was leraar Engels.

Van: Wachtel, Dr., A. S. Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-04&nbsp; Onderwerp: begeleidend briefje bij aanbieding boek (inv.nr. 2750) Sperna-Weiland (niet-Joods) gaf les in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij was leraar Engels.

Brief van Dr. Alex Wachtel aan A. C. Sperna Weiland vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Huisman, J.H. Aan: Plaats:&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: Ontwerptekening van een ververij in de wasserij.

Van: Huisman, J.H. Aan: Plaats:&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: Ontwerptekening van een ververij in de wasserij.

Ontwerptekening van de ververij in de wasserij van Interneringskamp Westerbork

Van: Leeuwen, C. A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1942-12-31 Plaats: s'-Gravenhage, &nbsp;Joods Tehuis Onderwerp: Een afscheidsgroet. De schrijfster zit met haar moeder in het Joods tehuis. Ze zijn vanmorgen vroeg opgehaald uit L. met veewagens en ze gaan aanstaande zaterdag (2 januari) op transport naar Westerbork. Chaja hoopt in Westerbork haar vader en broer te treffen. Ze hoopt ook dat zij net als hen ook een Sperre zal krijgen. Ze wenst iedereen een gelukkig 1943 toe.

Van: Leeuwen, C. A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1942-12-31 Plaats: s'-Gravenhage, &nbsp;Joods Tehuis Onderwerp: Een afscheidsgroet. De schrijfster zit met haar moeder in het Joods tehuis. Ze zijn vanmorgen vroeg opgehaald uit L. met veewagens en ze gaan aanstaande zaterdag (2 januari) op transport naar Westerbork. Chaja hoopt in Westerbork haar vader en broer te treffen. Ze hoopt ook dat zij net als hen ook een Sperre zal krijgen. Ze wenst iedereen een gelukkig 1943 toe.

Briefkaart van C. A. van Leeuwen aan L.E.M. Hack vanuit kamp Westerbork

Leo Meijer werd op 25 juli 1935 in Zwijndrecht geboren als enig kind van Herman Izaäk Meijer en Charlotte Rozeboom. Leo groeide op aan het Veerplein in Zwijndrecht, boven de apotheek van zijn vader. Toen Leo zes jaar geworden was, ging hij naar de openbare lagere school van het dorp. Niet voor lang, want begin 1942 mochten hij en de andere Joodse kinderen van de Duitse bezetter niet meer naar deze school. Er werd toen in Dordrecht een klasje gevormd voor de Joodse kinderen.&nbsp; In de herfst van 1942 is het gezin Meijer van huis gehaald en samen met 17 andere joden uit Zwijndrecht met de trein vervoerd naar het Centraal Station in Amsterdam. Vandaar moesten ze lopen naar de Hollandsche Schouwburg. Op 11 november 1942 wordt het gezin Meijer in kamp Westerbork geregistreerd. Vader Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer bijna twee jaar in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 is Leo met zijn ouders op transport gesteld naar Theresienstadt. Leo en zijn moeder zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar moeder en zoon na aankomst zijn vermoord. Vader Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven.&nbsp; zie ook https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/leo-meijer

Hijmande Hond

Hijman
de Hond