In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Speelplaatsen kamp Westerbork

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-28&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: geen verkoop in de kantine vanwege een avondconcert; melden in Polikliniek.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-28&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: geen verkoop in de kantine vanwege een avondconcert; melden in Polikliniek.

Bekendmaking van verkoop in de kantine en melden in de polikliniek

Ausweis&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Bestemd voor: Haas, Erich, 3-2-97, B21&nbsp; Hem is toegestaan vanwege zijn werkzaamheden in de groep 'Sohlenkleberei' ten alle tijde de strafbarakken te mogen betreden.

Ausweis&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Bestemd voor: Haas, Erich, 3-2-97, B21&nbsp; Hem is toegestaan vanwege zijn werkzaamheden in de groep 'Sohlenkleberei' ten alle tijde de strafbarakken te mogen betreden.

Ausweis van Erich Haas

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-13 Onderwerp: Werner is bij de burgemeester van de gemeente Westerbork langs geweest voor de nodige stappen om de volgende dag de ondertrouwacte te kunnen ondertekenen; over eventuele verhuizing naar kamp Westerbork na het sluiten van het huwelijk. Ze zal dan voor onbepaalde tijd in het kamp kunnen blijven, zolang Werner een vrijstelling heeft. Er bestaat ook een kans dat ze dan een eigen kamer krijgen, en voor Stella zal er zeker werk zijn; over Werners huwelijkscadeau.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-13 Onderwerp: Werner is bij de burgemeester van de gemeente Westerbork langs geweest voor de nodige stappen om de volgende dag de ondertrouwacte te kunnen ondertekenen; over eventuele verhuizing naar kamp Westerbork na het sluiten van het huwelijk. Ze zal dan voor onbepaalde tijd in het kamp kunnen blijven, zolang Werner een vrijstelling heeft. Er bestaat ook een kans dat ze dan een eigen kamer krijgen, en voor Stella zal er zeker werk zijn; over Werners huwelijkscadeau.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: verzoek om verlof indienen; Theo Pinkowitz zal ook volgende week in Amsterdam zijn (dienstreis, OD); waarschijnlijk gaan morgen de mensen van Kattenburg op transport; Werner is het niet met Stella eens om zich vrijwillig voor Polen aan te melden, zolang je nog in Amsterdam kan blijven, moet je dat doen. En als ze in Westerbork terecht komt kan ze blijven. Op een goede dag zal dat gebeuren; Werner mag deze week weer schrijven, een postkaart met 12 regels.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: verzoek om verlof indienen; Theo Pinkowitz zal ook volgende week in Amsterdam zijn (dienstreis, OD); waarschijnlijk gaan morgen de mensen van Kattenburg op transport; Werner is het niet met Stella eens om zich vrijwillig voor Polen aan te melden, zolang je nog in Amsterdam kan blijven, moet je dat doen. En als ze in Westerbork terecht komt kan ze blijven. Op een goede dag zal dat gebeuren; Werner mag deze week weer schrijven, een postkaart met 12 regels.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen rijden een lorrie gevuld met oude batterijen de batterijsloperij naar binnen.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen rijden een lorrie gevuld met oude batterijen de batterijsloperij naar binnen.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-03, No. 86 Inhoud: Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties. Opheffing van de Gruppe Bühne. Alleen de kantine blijft. Zij het zonder muziekuitvoeringen. Blz.: 3

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-03, No. 86 Inhoud: Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties. Opheffing van de Gruppe Bühne. Alleen de kantine blijft. Zij het zonder muziekuitvoeringen. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86

Foto's Onderwerp: afbeeldingen van de verschillende leden van de familie Philips.&nbsp; Boven: Philips, Betje, Philips-Frinkel, Schoontje en Philips, Philipp Midden: Philips, Eduard en Philips-Slier, Grietje Onder: Philips, Abram (Arthur), Philips-van Gelder, Wilhelmina Magdalena en Philips, Elie

Foto's Onderwerp: afbeeldingen van de verschillende leden van de familie Philips.&nbsp; Boven: Philips, Betje, Philips-Frinkel, Schoontje en Philips, Philipp Midden: Philips, Eduard en Philips-Slier, Grietje Onder: Philips, Abram (Arthur), Philips-van Gelder, Wilhelmina Magdalena en Philips, Elie

Portretfoto's van de familie Philips

Van: Elie (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum:&nbsp;1943-08-24 Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver zit op zijn bagage in een wagon met een een ton dat als wc dient en een ton met water. Elliazer stond aanvankelijk niet op de transportlijst, maar omdat er 3 personen uit de strafbarakken zijn ontsnapt moesten alle zieke S-gevallen als represaille met het transport mee. Uitgebreide opsomming van bagage. De schrijver is van alles voorzien, omdat er op het laatste moment nog pakketten binnenkwamen.

Van: Elie (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum:&nbsp;1943-08-24 Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver zit op zijn bagage in een wagon met een een ton dat als wc dient en een ton met water. Elliazer stond aanvankelijk niet op de transportlijst, maar omdat er 3 personen uit de strafbarakken zijn ontsnapt moesten alle zieke S-gevallen als represaille met het transport mee. Uitgebreide opsomming van bagage. De schrijver is van alles voorzien, omdat er op het laatste moment nog pakketten binnenkwamen.

Brief van Eilazer Duizend vanuit de trein gegooid

Bijbel Het gaat om het nieuwe testament (uitgave 1933) met als inscriptie: 'Ter herinnering aan de moeilijke maar zo rijk gezegende dagen in kamp Westerbork. De uwe in christes, A. Visser, Scheldestraat Amsterdam Zuid, 16-8-1942.' De schrijver van de inscriptie Asser Visser (1898) kwam op 8 augustus 1942 in kamp Westerbork terecht en werd op de 15de ontslagen. Op 9-6-1944 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork, nu als strafgeval in barak 67 terecht. Op 3-9-1944 werd hij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.&nbsp;

Bijbel Het gaat om het nieuwe testament (uitgave 1933) met als inscriptie: 'Ter herinnering aan de moeilijke maar zo rijk gezegende dagen in kamp Westerbork. De uwe in christes, A. Visser, Scheldestraat Amsterdam Zuid, 16-8-1942.' De schrijver van de inscriptie Asser Visser (1898) kwam op 8 augustus 1942 in kamp Westerbork terecht en werd op de 15de ontslagen. Op 9-6-1944 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork, nu als strafgeval in barak 67 terecht. Op 3-9-1944 werd hij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.&nbsp;

Bijbelboekje met een inscriptie

Van: republik Osterreich, Bundeshaupstadt Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1926-03-31 Onderwerp: betreft burgerschap, lid van de Oostenrijkse gemeenschap van Fritz Tauber.

Van: republik Osterreich, Bundeshaupstadt Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1926-03-31 Onderwerp: betreft burgerschap, lid van de Oostenrijkse gemeenschap van Fritz Tauber.

Heimatschein van Fritz Tauber

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: de Leeuw, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-05 Onderwerp: mededeling dat Henri de Leeuw naar Duitsland is vertrokken.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: de Leeuw, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-05 Onderwerp: mededeling dat Henri de Leeuw naar Duitsland is vertrokken.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Expositur, voor de familie de Leeuw

Interieur.&nbsp; Interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met een houten tafel, stoelen en zicht op andere barakken.&nbsp; Een zittende man kijkt via een openstaand raam naar buiten.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Op de achterkant van de foto staat: 'Vergaderzaal Adm. gebouw Vl. kamp.

Interieur.&nbsp; Interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met een houten tafel, stoelen en zicht op andere barakken.&nbsp; Een zittende man kijkt via een openstaand raam naar buiten.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Op de achterkant van de foto staat: 'Vergaderzaal Adm. gebouw Vl. kamp.

van het interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Vrijstelling Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-10 Hij is tot nader bericht uit Den Haag vrijgesteld van transport.

Vrijstelling Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-10 Hij is tot nader bericht uit Den Haag vrijgesteld van transport.

Vrijstelling voor Jules Cohen

Van: Coerant, L.&nbsp;(brief is geschreven door zijn moeder Fransje Coerant-Fransman) Aan: Buitenweg, D.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-19&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; met haar man gaat het niet goed. Ze vrezen weg te moeten en ze vraagt of het pakketje naar het adres van haar broer kan worden gezonden, die als gemengd-gehuwde in het kamp zit. Het is beter dat hij het pakketje ontvangt dan een wildvreemde.

Van: Coerant, L.&nbsp;(brief is geschreven door zijn moeder Fransje Coerant-Fransman) Aan: Buitenweg, D.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-19&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; met haar man gaat het niet goed. Ze vrezen weg te moeten en ze vraagt of het pakketje naar het adres van haar broer kan worden gezonden, die als gemengd-gehuwde in het kamp zit. Het is beter dat hij het pakketje ontvangt dan een wildvreemde.

Simon Isaäc
Hoffmann

Wij gebruiken cookies

Simon IsaäcHoffmann

Wij gebruiken cookies

Simon Isaäc
Hoffmann