In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-08 Onderwerp: een mens kan meer dan die denkt; moeder is heel nerveus en gauw uit het veld geslagen, ‘dit wereldje is ook wel heel moeilijk voor haar’; bid dat ze met de Pinksterdagen weer thuis mag zijn; vader heeft een brief ontvangen; Oberländer gaat voor een dag naar Amsterdam, woensdag of donderdag gaat hij weer voor vier dagen…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-08 Onderwerp: een mens kan meer dan die denkt; moeder is heel nerveus en gauw uit het veld geslagen, ‘dit wereldje is ook wel heel moeilijk voor haar’; bid dat ze met de Pinksterdagen weer thuis mag zijn; vader heeft een brief ontvangen; Oberländer gaat voor een dag naar Amsterdam, woensdag of donderdag gaat hij weer voor vier dagen…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Grunthal, W.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1940-12-23&nbsp; Onderwerp: prettige feestdagen. Op voorkant is een kaars getekend met daaronder geschreven: Vrolijk Kerstmis. Sperna-Weiland (niet-Joods) gaf les in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij was leraar Engels.

Van: Grunthal, W.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1940-12-23&nbsp; Onderwerp: prettige feestdagen. Op voorkant is een kaars getekend met daaronder geschreven: Vrolijk Kerstmis. Sperna-Weiland (niet-Joods) gaf les in het Centraal Vluchtelingenkamp. Hij was leraar Engels.

Briefkaart van W. Grunthal aan A.C. Sperna Weiland vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats; Westerbork, kamp Ze heeft op 31 juli 1944 dienst bij een vertrekkend en binnenkomend transport.

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats; Westerbork, kamp Ze heeft op 31 juli 1944 dienst bij een vertrekkend en binnenkomend transport.

Ausweis van Lena Cohen-Nijstad

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-23 Onderwerp: schrijven van een brief; humor; pakketje ontvangen; gedicht ingesloten; foto van Ineke; bevoorrechte positie in het kamp, waardoor hij anderen kan helpen; hoop dat alles weer het oude wordt, familie bij elkaar; apart stuk aan Reina, om haar moed in te spreken in verband met de al lange afwezigheid van Gerard.…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-23 Onderwerp: schrijven van een brief; humor; pakketje ontvangen; gedicht ingesloten; foto van Ineke; bevoorrechte positie in het kamp, waardoor hij anderen kan helpen; hoop dat alles weer het oude wordt, familie bij elkaar; apart stuk aan Reina, om haar moed in te spreken in verband met de al lange afwezigheid van Gerard.…

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-07 Onderwerp: ontvangen van pakketten, beperking na 15 december 1 pakket van 2 kg in de zes weken; censuur;&nbsp; Op briefpapier Lager Westerbork Met d.m.v. draadje aangehecht formuliertje: Paketsendung nach Lager Westerbork met stempel handtekening Gemmeker

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-07 Onderwerp: ontvangen van pakketten, beperking na 15 december 1 pakket van 2 kg in de zes weken; censuur;&nbsp; Op briefpapier Lager Westerbork Met d.m.v. draadje aangehecht formuliertje: Paketsendung nach Lager Westerbork met stempel handtekening Gemmeker

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-05 Onderwerp: het is Sinterklaasavond, voor Werner de ruimte om een langere brief te schrijven; herinneringen (van ook kerst en nieuwjaar) komen naar boven, samen zijn met familie; vergelijking met Chanoeka; &nbsp;in verschillende barakken worden kleine Chanoeka-feestjes georganiseerd en de vele kinderen die zich in het kamp bevinden krijgen een kleinigheid. Een feestje dat de dag ervoor werd gehouden, werd bezocht door de Duitse commandant, hij verbleef er minstens een uur en liet alles tot zich komen… De bewoners waren door het bezoek verrast…; er is weer een strafcompagnie wegens te laat komen, roken of het niet bij zich hebben van een legitimatiekaart en dat samen met prikkeldraad, wachttorens appel en verbod op schrijven; de kampleiding wil verschillende werkplaatsen opzetten, er zullen daardoor meer kampgevangenen kunnen blijven; het ziekenhuis is uitgebreid (500 patiënten), er sterven ook mensen, wekelijks ziet men de lijkenwagen (koets) heen en weer gaan (naar de Joodse begraafplaats te Assen); spoedig zal dat niet meer nodig zijn, er komt een crematorium; de school is ook uitgebreid. Het Westerbork getto wordt langzaam compleet; tegenstellingen tussen Nederlandse en Duitse Joden. Scheldwoorden als ‘Rotmoffen’ en ‘Kaaskoppen’; terwijl de achtergrond, het Joods zijn hetzelfde is.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-05 Onderwerp: het is Sinterklaasavond, voor Werner de ruimte om een langere brief te schrijven; herinneringen (van ook kerst en nieuwjaar) komen naar boven, samen zijn met familie; vergelijking met Chanoeka; &nbsp;in verschillende barakken worden kleine Chanoeka-feestjes georganiseerd en de vele kinderen die zich in het kamp bevinden krijgen een kleinigheid. Een feestje dat de dag ervoor werd gehouden, werd bezocht door de Duitse commandant, hij verbleef er minstens een uur en liet alles tot zich komen… De bewoners waren door het bezoek verrast…; er is weer een strafcompagnie wegens te laat komen, roken of het niet bij zich hebben van een legitimatiekaart en dat samen met prikkeldraad, wachttorens appel en verbod op schrijven; de kampleiding wil verschillende werkplaatsen opzetten, er zullen daardoor meer kampgevangenen kunnen blijven; het ziekenhuis is uitgebreid (500 patiënten), er sterven ook mensen, wekelijks ziet men de lijkenwagen (koets) heen en weer gaan (naar de Joodse begraafplaats te Assen); spoedig zal dat niet meer nodig zijn, er komt een crematorium; de school is ook uitgebreid. Het Westerbork getto wordt langzaam compleet; tegenstellingen tussen Nederlandse en Duitse Joden. Scheldwoorden als ‘Rotmoffen’ en ‘Kaaskoppen’; terwijl de achtergrond, het Joods zijn hetzelfde is.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Uit de Prov. Drentsche en Asser Courant&nbsp; Datum: 1949-06-14&nbsp; Onderwerp: overname van monument door gemeente Beilen, nadat de gemeente Westerbork hier niets voor voelde.

Uit de Prov. Drentsche en Asser Courant&nbsp; Datum: 1949-06-14&nbsp; Onderwerp: overname van monument door gemeente Beilen, nadat de gemeente Westerbork hier niets voor voelde.

UlrichHerzberg

Ulrich
Herzberg