In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Knipkaart van de centrale dienst voor de levensmiddelenvoorziening. Veertien dagkaarten voor Warme maaltijden

Bewijs voor het kunnen ophalen van veertien warme maaltijden

Van: Gelder, van, Abraham&nbsp; Aan: Beste Na Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11 Onderwerp: omstandigheden, waarschuwing aan zijn vrouw niet over te komen. Het is een smeerboel in het kamp. Blijf zo lang mogelijk weg. Blijf weg. Kom je toch en we gaan op transport, dan worden we gescheiden en je weet niet wat je te wachten staat. Een deel van het personeel van Hollandia Kattenburg is niet in Westerbork, waar ze wel zijn weet niemand. Het eten is weinig, maar met een kleine aanvulling is het te doen.

Van: Gelder, van, Abraham&nbsp; Aan: Beste Na Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11 Onderwerp: omstandigheden, waarschuwing aan zijn vrouw niet over te komen. Het is een smeerboel in het kamp. Blijf zo lang mogelijk weg. Blijf weg. Kom je toch en we gaan op transport, dan worden we gescheiden en je weet niet wat je te wachten staat. Een deel van het personeel van Hollandia Kattenburg is niet in Westerbork, waar ze wel zijn weet niemand. Het eten is weinig, maar met een kleine aanvulling is het te doen.

Brief van Abraham van Gelder aan zijn vrouw Naatje vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-14 No. 21&nbsp; Inhoud: Inlichtingenbureau; zuinig met water en stroom; schrijfmachines; ruilen; uitgaande bagage; melkbussen; groente voor baby's; gevaar voor kinderen; wandelen; ontslag; kantine; wereldnieuws; gevangenen en oorlogsmisdadigers.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-14 No. 21&nbsp; Inhoud: Inlichtingenbureau; zuinig met water en stroom; schrijfmachines; ruilen; uitgaande bagage; melkbussen; groente voor baby's; gevaar voor kinderen; wandelen; ontslag; kantine; wereldnieuws; gevangenen en oorlogsmisdadigers.

De Westerborker nummer 21 van 14 mei 1945

Bewijs van aanmelding betreffende aanmeldingsplicht voor Joden.&nbsp; Van: Wijnberg-Urbach, Rosa&nbsp; Datum: 1941-03-14&nbsp; Plaats: Hoogeveen

Bewijs van aanmelding betreffende aanmeldingsplicht voor Joden.&nbsp; Van: Wijnberg-Urbach, Rosa&nbsp; Datum: 1941-03-14&nbsp; Plaats: Hoogeveen

Bewijs van aanmelding van Rosa Wijnberg-Urbach

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-1959 Opmerking: de plattegrond is oorspronkelijk in 1956 gemaakt. De situatie op deze plattegrond laat het woonoord zien na 1958.&nbsp;

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-1959 Opmerking: de plattegrond is oorspronkelijk in 1956 gemaakt. De situatie op deze plattegrond laat het woonoord zien na 1958.&nbsp;

Plattegrond van het woonoord Schattenberg eind jaren vijftig

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp;Dienst der Genie in Groningen Datum: 1949-03-19&nbsp; Onderwerp: verzoek om sportvelden (voetbalveld).

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp;Dienst der Genie in Groningen Datum: 1949-03-19&nbsp; Onderwerp: verzoek om sportvelden (voetbalveld).

PaulHerz

Paul
Herz