In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Arbeitskarte&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Van: Katz-Goldsmit, Kaatje DB 2 Groep: Frauengruppe Horst Cohen&nbsp; Datum: 1944-10-06

Arbeitskarte&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Van: Katz-Goldsmit, Kaatje DB 2 Groep: Frauengruppe Horst Cohen&nbsp; Datum: 1944-10-06

Arbeitskarte van Kaatje Katz-Goldsmit

Van:&nbsp; Aan: beste Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1942-1944 Onderwerp: honger; behoefte aan pakketten; omstandigheden; werken; werktijden. Ze zijn met z'n drieën. Martin werkt in de buitendienst bij de riolering. De vrouw van de schrijver werkt bij de zilverfolie en hij zelf werkt in de postbarak, een baantje waarbij je oud kan worden.

Van:&nbsp; Aan: beste Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1942-1944 Onderwerp: honger; behoefte aan pakketten; omstandigheden; werken; werktijden. Ze zijn met z'n drieën. Martin werkt in de buitendienst bij de riolering. De vrouw van de schrijver werkt bij de zilverfolie en hij zelf werkt in de postbarak, een baantje waarbij je oud kan worden.

Brief van een onbekende aan Mien en Ben Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-10-04 Onderwerp: wat zich in het kamp afspeelt is onbeschrijfelijk, met het transport van twee dagen geleden gingen vele kennissen en moest een honderdtal personen mee, die die dag net waren aangekomen. Op zaterdag 3 oktober kwam trein op trein het kamp binnen uit allerlei plaatsen en Joodse werkkampen. Allen vermoeid, hongerig en overspannen. Ze moesten alle 10.000 langs de Joodse Raad, Lippmann en Rosenthal, de registratie….Het kamp is er niet op berekend, de mensen die het schrijfwerk verrichten moesten dag- en nacht doorwerken; de binnenkomers moesten hun bedden delen met anderen, vrouwen zoeken hun mannen en kinderen hun ouders, een deel is reeds doorgestuurd.; Stella's broer Sam schreef een brief aan Werner hem te informeren over Raphael Frank en Salomon Hijman, wiens zoon Jacob hem al gesproken had; over het huwelijk onder deze omstandigheden en vrijstelling voor Stella in Amsterdam; Werner vraagt of Stella de twee foto's van hem en zijn groeten via Etty Hillesum of van haar kennis heeft ontvangen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-10-04 Onderwerp: wat zich in het kamp afspeelt is onbeschrijfelijk, met het transport van twee dagen geleden gingen vele kennissen en moest een honderdtal personen mee, die die dag net waren aangekomen. Op zaterdag 3 oktober kwam trein op trein het kamp binnen uit allerlei plaatsen en Joodse werkkampen. Allen vermoeid, hongerig en overspannen. Ze moesten alle 10.000 langs de Joodse Raad, Lippmann en Rosenthal, de registratie….Het kamp is er niet op berekend, de mensen die het schrijfwerk verrichten moesten dag- en nacht doorwerken; de binnenkomers moesten hun bedden delen met anderen, vrouwen zoeken hun mannen en kinderen hun ouders, een deel is reeds doorgestuurd.; Stella's broer Sam schreef een brief aan Werner hem te informeren over Raphael Frank en Salomon Hijman, wiens zoon Jacob hem al gesproken had; over het huwelijk onder deze omstandigheden en vrijstelling voor Stella in Amsterdam; Werner vraagt of Stella de twee foto's van hem en zijn groeten via Etty Hillesum of van haar kennis heeft ontvangen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: een onbekende schrijver, barakgenoot van Maurits Acohen&nbsp; Aan: het gezin van de zoon van Maurits&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-07 Onderwerp: schrijver blijft anoniem en wil zijn identiteit na de oorlog pas bekend maken. Op het moment doet hij een dienstreis van drie dagen voor het kamp. Hij geeft aan dat het voor Maurits en Esther van groot belang is pakketjes te blijven ontvangen en ook vooral berichten.&nbsp;

Van: een onbekende schrijver, barakgenoot van Maurits Acohen&nbsp; Aan: het gezin van de zoon van Maurits&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-07 Onderwerp: schrijver blijft anoniem en wil zijn identiteit na de oorlog pas bekend maken. Op het moment doet hij een dienstreis van drie dagen voor het kamp. Hij geeft aan dat het voor Maurits en Esther van groot belang is pakketjes te blijven ontvangen en ook vooral berichten.&nbsp;

Brief van de bovenbuur van Maurits Acohen in barak 62 vanuit Amsterdam

Van: Wiener, S.J.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-06-29&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging voor was van As voor de schrijver en zijn gezin heeft gedaan. Daarnaast een opsomming van de lotgevallen van oud-medewerkers van het CDK-kamp Westerbork.

Van: Wiener, S.J.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-06-29&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging voor was van As voor de schrijver en zijn gezin heeft gedaan. Daarnaast een opsomming van de lotgevallen van oud-medewerkers van het CDK-kamp Westerbork.

Brief van S.J. Wiener aan Aad van As vanuit Amsterdam

Van: Cleo Aan: Werner Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: binnenkomende transporten uit kamp Amersfoort, Leo is er niet bij; de schrijfster verwacht de volgende dag te moeten vertrekken. Ze is boos naar bed gegaan, omdat ze nog steeds haar ‘S’ heeft. Nieuw aangekomen vrouwen bleven bij de kachel in de barak staan. De schrijfster verwacht na haar ervaringen in de gevangenis en in kamp Westerbork dat het in Polen ook wel zal gaan; over twee oude mensen die meerdere uren bij het prikkeldraad hebben moeten staan; het kunnen delen van haar emoties en gedachten met Werner, afscheid nemen.

Van: Cleo Aan: Werner Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: binnenkomende transporten uit kamp Amersfoort, Leo is er niet bij; de schrijfster verwacht de volgende dag te moeten vertrekken. Ze is boos naar bed gegaan, omdat ze nog steeds haar ‘S’ heeft. Nieuw aangekomen vrouwen bleven bij de kachel in de barak staan. De schrijfster verwacht na haar ervaringen in de gevangenis en in kamp Westerbork dat het in Polen ook wel zal gaan; over twee oude mensen die meerdere uren bij het prikkeldraad hebben moeten staan; het kunnen delen van haar emoties en gedachten met Werner, afscheid nemen.

Brief van Cleo aan Werner vanuit de strafbarakken in kamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob (via H. Prins, barak 63) Aan: Heilbut, A.D. Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: omstandigheden, toegestuurde pakketten en post. Hopelijk komt de brief en de aangevraagde papieren op tijd. Komende maandag/dinsdag gaat er een transport; hij mist een staart voor de vliegen (kleefding) als ik op de pl.. zit.

Van: Heilbut, Rob (via H. Prins, barak 63) Aan: Heilbut, A.D. Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: omstandigheden, toegestuurde pakketten en post. Hopelijk komt de brief en de aangevraagde papieren op tijd. Komende maandag/dinsdag gaat er een transport; hij mist een staart voor de vliegen (kleefding) als ik op de pl.. zit.

Briefkaart van Rob Heilbut aan mevrouw A.D. Heilbut vanuit kamp Westerbork

Van: Katan, D.L.&nbsp; Aan: Becude, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-18&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Van: Katan, D.L.&nbsp; Aan: Becude, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-18&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Briefkaart van D.L. Katan aan de heer Becude vanuit kamp Westerbork

Joodse vluchtelingen

Vluchtelingenbeleid Nederlandse regering

Kindertransporten

Lagerbefehl No. 14&nbsp; Datum: 1943-03-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Appèl; Intrekkingsbeschikking (bevel Harster) betreffende inbeslagname bezittingen Leo Godfried van Dam.&nbsp;

Lagerbefehl No. 14&nbsp; Datum: 1943-03-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Appèl; Intrekkingsbeschikking (bevel Harster) betreffende inbeslagname bezittingen Leo Godfried van Dam.&nbsp;

Lagerbefehl No. 14

Van: Pront, S. Aan: waarde vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 (04?) Onderwerp: ontvangst van pakketten; veel artiesten in het kamp die cabaretavonden organiseren; voorstelling in barak 57 Blz.: 2

Van: Pront, S. Aan: waarde vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 (04?) Onderwerp: ontvangst van pakketten; veel artiesten in het kamp die cabaretavonden organiseren; voorstelling in barak 57 Blz.: 2

Brief van S. Pront aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema-Meijer, J.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in kamp Westerbork gemaakt

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema-Meijer, J.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in kamp Westerbork gemaakt

SalomonHertzberger

Salomon
Hertzberger