We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Nan en Joop&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945 Onderwerp: bericht van terugkomst in Nederland aan zijn zus en zwager; gezondheid. Bob ligt voorlopig nog in en noodziekenhuis. Hij is erg zwak. Hij hoopt spoedig weer naar Leiden terug te kunnen gaan.

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Nan en Joop&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945 Onderwerp: bericht van terugkomst in Nederland aan zijn zus en zwager; gezondheid. Bob ligt voorlopig nog in en noodziekenhuis. Hij is erg zwak. Hij hoopt spoedig weer naar Leiden terug te kunnen gaan.

Brief van Bob (Jonas) Cahen aan zijn zus en zwager

Van: Mariette&nbsp; Aan: Nan, Joop, Ante en Ieteke&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-06-27&nbsp; Onderwerp: bericht van terugkomst van Bob Cahen in Nederland; geestelijke en lichamelijke gezondheid, hij woog 39 kilo; ‘verschrikkingen van Auschwitz’; &nbsp;kleine schets van oorlogsbelevenissen; tatoeage.

Van: Mariette&nbsp; Aan: Nan, Joop, Ante en Ieteke&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-06-27&nbsp; Onderwerp: bericht van terugkomst van Bob Cahen in Nederland; geestelijke en lichamelijke gezondheid, hij woog 39 kilo; ‘verschrikkingen van Auschwitz’; &nbsp;kleine schets van oorlogsbelevenissen; tatoeage.

Brief van Mariette aan de zus van Bob Cahen over zijn terugkeer

Naziconcentratiekampen

Kamp Lübeck

Van: Heertje, J. Aan: de kampcommandant interneringskamp Westerbork, Plaats: Apeldoorn Datum: 1945-06-09 Onderwerp: verzoek tot teruggave van een vleessnijmachine (er zijn genoeg NSB'er die eigenaar zijn van een slagerswinkel, voor het geval dat de snijmachine nog hard nodig is), onder dwang geleverd aan Kamp Westerbork met de toezegging dat in ruil daarvoor dhr. Heertje en zijn vrouw niet op transport gesteld zouden worden. Deze belofte is niet nagekomen. Mogelijk kwam het echtpaar daardoor wel in aanmerking voor transport naar Theresienstadt. Bladzijde 1 t/m 5: correspondentie hierover (bevestiging Erich Pinto). Bladzijde 6: verzoek om teruggave van goudsmidgereedschap, eigendom van L. Slier uit Rotterdam. Van: Slier,&nbsp; Datum: 1945-06-13 De instrumenten werden na zijn vertrek uit kamp Westerbork gebruikt door Edgar Fuld, die later ook uit kamp Westerbork werd gedeporteerd.

Van: Heertje, J. Aan: de kampcommandant interneringskamp Westerbork, Plaats: Apeldoorn Datum: 1945-06-09 Onderwerp: verzoek tot teruggave van een vleessnijmachine (er zijn genoeg NSB'er die eigenaar zijn van een slagerswinkel, voor het geval dat de snijmachine nog hard nodig is), onder dwang geleverd aan Kamp Westerbork met de toezegging dat in ruil daarvoor dhr. Heertje en zijn vrouw niet op transport gesteld zouden worden. Deze belofte is niet nagekomen. Mogelijk kwam het echtpaar daardoor wel in aanmerking voor transport naar Theresienstadt. Bladzijde 1 t/m 5: correspondentie hierover (bevestiging Erich Pinto). Bladzijde 6: verzoek om teruggave van goudsmidgereedschap, eigendom van L. Slier uit Rotterdam. Van: Slier,&nbsp; Datum: 1945-06-13 De instrumenten werden na zijn vertrek uit kamp Westerbork gebruikt door Edgar Fuld, die later ook uit kamp Westerbork werd gedeporteerd.

Brief van J. Heertje met het verzoek tot teruggave van een vleesmachine dat onder dwang aan kamp Westerbork is geleverd en een verzoek tot teruggave van goudsmidgereedschappen door Louis Slier

Namenlijst. Lijst met namen van personeel in het kamp en anderen. Onderwerp: collaboratie van commandanten, bewakers en Joodse dienstleiders; niet-Joods personeel; marechaussee en direct betrokkenen extern bij de deportatie van Joden uit kamp Westerbork.

Namenlijst. Lijst met namen van personeel in het kamp en anderen. Onderwerp: collaboratie van commandanten, bewakers en Joodse dienstleiders; niet-Joods personeel; marechaussee en direct betrokkenen extern bij de deportatie van Joden uit kamp Westerbork.

Namenlijst van personen die zouden hebben gecollaboreerd met de Duitse bezetter van kamp Westerbork

Naoorlogse Rechtspleging

Oppakken van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Van: Vos-Wittenburg, E.&nbsp; Aan: Lakrooy, B. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-09&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten&nbsp; + bijbehorende enveloppe (5491-102-1).

Van: Vos-Wittenburg, E.&nbsp; Aan: Lakrooy, B. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-09&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten&nbsp; + bijbehorende enveloppe (5491-102-1).

Brief van E. Vos-Wittenburg aan B. Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Liepmann, A. Aan: Blaauw, Geeske Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-06 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Liepmann, A. Aan: Blaauw, Geeske Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-06 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van Adolph Liepmann aan Geeske Blaauw vanuit kamp Westerbork

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman-Härtz, B., Mevr.

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman-Härtz, B., Mevr.

van verstuurd pakket naar B. Velleman-Härtz in kamp Westerbork

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman, W. het adres van W. Velleman is barak 22 van de Joodse Ordedienst, zaal 1

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman, W. het adres van W. Velleman is barak 22 van de Joodse Ordedienst, zaal 1

van pakket dat naar W. Velleman in kamp Westerbork is gestuurd

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman-Hartz, B., Mevr.

van naar B. Velleman-Härtz gestuurd pakket in kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-03 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: een pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-03 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: een pakket ontvangen. Dank.

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Querido-Lever, Roosje Aan: beste juffrouw en mijnheer (Prins) Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1943-08 Onderwerp: pakketpost.

Van: Querido-Lever, Roosje Aan: beste juffrouw en mijnheer (Prins) Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1943-08 Onderwerp: pakketpost.

Briefkaart van Roosje Querido-Lever aan beste juffrouw en mijnheer vanuit kamp Westerbork

Van: Gelder, Leo en Martha, van Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-29 Onderwerp: verzoek om toezending van stofbrillen tegen de zandverstuivingen; een kennis, Turksma, werkt bij de afvalsortering; een verzoek geen brieven in de pakjes te doen, die worden eruit gehaald en nagelezen, ze kunnen dit schrijven omdat ze de brief clandestien opsturen; ze zijn pas weer verhuisd naar een andere barak. De voetballers uit Meppel zijn niet zo goed meer.

Van: Gelder, Leo en Martha, van Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-29 Onderwerp: verzoek om toezending van stofbrillen tegen de zandverstuivingen; een kennis, Turksma, werkt bij de afvalsortering; een verzoek geen brieven in de pakjes te doen, die worden eruit gehaald en nagelezen, ze kunnen dit schrijven omdat ze de brief clandestien opsturen; ze zijn pas weer verhuisd naar een andere barak. De voetballers uit Meppel zijn niet zo goed meer.

Brief van Leo en Martha van Gelder aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Johnny Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-09 Onderwerp: op het laatste moment aan deportatie ontkomen; oom Levie Querido is wel doorgestuurd, Johnny is zo lang mogelijk bij hem gebleven, hij is hiervoor uit zijn barak wegelopen (dat mag niet op een transport dag) totdat Levie hem wegstuurde. Hij was het laatste familielid…, vele familieleden zien weggaan; illegale brief door zijn buurman mee uit kamp Westerbork genomen; pakketpost, sigaretten verloren gegaan, doordat een potje met uitjes was leeggelopen…&nbsp;

Van: Johnny Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-09 Onderwerp: op het laatste moment aan deportatie ontkomen; oom Levie Querido is wel doorgestuurd, Johnny is zo lang mogelijk bij hem gebleven, hij is hiervoor uit zijn barak wegelopen (dat mag niet op een transport dag) totdat Levie hem wegstuurde. Hij was het laatste familielid…, vele familieleden zien weggaan; illegale brief door zijn buurman mee uit kamp Westerbork genomen; pakketpost, sigaretten verloren gegaan, doordat een potje met uitjes was leeggelopen…&nbsp;

Brief van Johnny aan Piet en Fientje Prins vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 155 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Spanjaard, Sara Sofia geb. 08-05-74 overleden 30-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-04-1943 Nr. 155 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Spanjaard, Sara Sofia geb. 08-05-74 overleden 30-03-1943 te Westerbork op: 02-04-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sara Sofia Spanjaard

Van: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Aan: Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-01&nbsp; Onderwerp: Verzendingsadvies per spoor.&nbsp; Bij omschrijving staan 1 ijzeren kozijn; 2 ijzeren deuren; 6 pennen voor de stootblokken.

Van: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Aan: Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-01&nbsp; Onderwerp: Verzendingsadvies per spoor.&nbsp; Bij omschrijving staan 1 ijzeren kozijn; 2 ijzeren deuren; 6 pennen voor de stootblokken.

Bewijs voor de levering van goederen aan kamp Westerbork

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz ; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

ClaraHaase-Philipps

Clara
Haase-Philipps