We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: verklaringen t.a.v. Arische afstamming.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: verklaringen t.a.v. Arische afstamming.

Brief van de burgemeester van de gemeente Zuidbroek aan het Departement van Binnenlandse Zaken

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-1960 Barakken zijn Ingekleurd. Aantekeningen geven de functies van sommige barakken aan en de woonplekken van niet-Molukkers, waarvan sommigen een functie in het kamp hebben. Daarnaast is de plaatsing van een aantal barakken te zien in 1960 als gedeeltelijke vervanging van de barakken die in 1958 zijn afgebrand. Gebruik is gemaakt van een basisplattegrond uit 1956.

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-1960 Barakken zijn Ingekleurd. Aantekeningen geven de functies van sommige barakken aan en de woonplekken van niet-Molukkers, waarvan sommigen een functie in het kamp hebben. Daarnaast is de plaatsing van een aantal barakken te zien in 1960 als gedeeltelijke vervanging van de barakken die in 1958 zijn afgebrand. Gebruik is gemaakt van een basisplattegrond uit 1956.

Plattegrond met legenda en aantekeningen van het woonoord Schattenberg in 1960

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 271 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Soesman, Martha geb. 01-01-63 overleden te Westerbork op 09-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 271 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Soesman, Martha geb. 01-01-63 overleden te Westerbork op 09-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Martha Soesman

Ingang van de kantine.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Ingang vrij personeel (links) en de ingang van de schouwburg (rechts).

Ingang van de kantine.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Ingang vrij personeel (links) en de ingang van de schouwburg (rechts).

Foto met de ingang van de kantine voor het personeel van het interneringskamp Westerbork

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plats: Haren Datum: 1943-10-30 Onderwerp: Het is tegenwoordig al een voornaam iets dat alles nog oké is, want je zit alle dagen in angst en vrees. Hij hoorde wat er laatst in Enschede is gebeurd, en dat zij en de anderen er gelukkig goed van af zijn gekomen. Alleen het huis van de familie Van Egten was helemaal verwoest, maar dat is gelukkig maar materiële schade. Zij zal thuis wel hebben gehoord over zijn trouwplannen. Als de toestemming van de marechaussee bijtijds komt zal het vermoedelijk 25 november worden. Met vader en moeder is besloten dat zij komen, evenals Bernard, die als getuige zal optreden. De anderen zullen dan thuis blijven omdat zij toch niet allemaal mee kunnen en ze er ook niet zoveel van willen maken. Zij moet maar wel komen, dan kan zij bij Bernard in het rijtuig en heeft hij meteen een dame bij zich, wat altijd leuker staat en eigenlijk ook hoort. Met de vliegtuigen is het de laatste tijd betrekkelijk rustig; een tijd lang hadden ze er elke avond nog last van. Schrijf spoedig weer terug en tot wederhoren.

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plats: Haren Datum: 1943-10-30 Onderwerp: Het is tegenwoordig al een voornaam iets dat alles nog oké is, want je zit alle dagen in angst en vrees. Hij hoorde wat er laatst in Enschede is gebeurd, en dat zij en de anderen er gelukkig goed van af zijn gekomen. Alleen het huis van de familie Van Egten was helemaal verwoest, maar dat is gelukkig maar materiële schade. Zij zal thuis wel hebben gehoord over zijn trouwplannen. Als de toestemming van de marechaussee bijtijds komt zal het vermoedelijk 25 november worden. Met vader en moeder is besloten dat zij komen, evenals Bernard, die als getuige zal optreden. De anderen zullen dan thuis blijven omdat zij toch niet allemaal mee kunnen en ze er ook niet zoveel van willen maken. Zij moet maar wel komen, dan kan zij bij Bernard in het rijtuig en heeft hij meteen een dame bij zich, wat altijd leuker staat en eigenlijk ook hoort. Met de vliegtuigen is het de laatste tijd betrekkelijk rustig; een tijd lang hadden ze er elke avond nog last van. Schrijf spoedig weer terug en tot wederhoren.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Haren

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: informatie over het verbruik aan kolen. De voorraad in het ketelhuis is op. Verbruik in het ketelhuis ter beschikking voor de Centrale Keuken en de Wasserij, werktijden op deze locaties. Voor de bakkerij, de bakoven en de kachel in de Centrale Keuken zijn dagelijks 150 kilo vetkolen nodig; voor de locomotieven dagelijks 75 kilo en voor het Casino 30 kilo. Maandelijks verbruik is 85 ton. Er is slechts 75 ton binnengekomen.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: informatie over het verbruik aan kolen. De voorraad in het ketelhuis is op. Verbruik in het ketelhuis ter beschikking voor de Centrale Keuken en de Wasserij, werktijden op deze locaties. Voor de bakkerij, de bakoven en de kachel in de Centrale Keuken zijn dagelijks 150 kilo vetkolen nodig; voor de locomotieven dagelijks 75 kilo en voor het Casino 30 kilo. Maandelijks verbruik is 85 ton. Er is slechts 75 ton binnengekomen.

Overzicht van het brandstofverbruik in het Interneringskamp algemeen en op locaties specifiek

Datum: 1945-05 Land: Zwitserland Onderwerp: Ergänzungs coupon/Coupon Complement

Datum: 1945-05 Land: Zwitserland Onderwerp: Ergänzungs coupon/Coupon Complement

Bonkaart uit Zwitserland

Van: Eaton, Joseph Aan: Goldschmidt, Leon Datum: 1945-06 Onderwerp: het gaat goed met de familie Magnus. Ongerustheid is niet nodig. Voorlopig geen pakketjes meer sturen. Eaton stuurde dit telegram aan familie, nadat hij een brief uit Theresienstadt van het gezin Magnus had ontvangen. Later is (Joseph) Joe naar Theresienstadt gegaan. De familie Magnus had Theresienstadt toen al mogen verlaten.

Van: Eaton, Joseph Aan: Goldschmidt, Leon Datum: 1945-06 Onderwerp: het gaat goed met de familie Magnus. Ongerustheid is niet nodig. Voorlopig geen pakketjes meer sturen. Eaton stuurde dit telegram aan familie, nadat hij een brief uit Theresienstadt van het gezin Magnus had ontvangen. Later is (Joseph) Joe naar Theresienstadt gegaan. De familie Magnus had Theresienstadt toen al mogen verlaten.

Telegram van Joseph Eaton aan Leon Goldschmidt vanuit Duitsland

Van: Droppers, H.J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Groningen Datum: 1942-11-24 Onderwerp: Jan Droppers schrijft zijn zuster dat hij momenteel weer in Groningen is, na enige tijd in Zaltbommel te hebben gezeten. Volgende maand kan hij waarschijnlijk weer naar hun ouders toe gaan. Het wordt al aardig fris, de afgelopen nacht heeft het zelfs behoorlijk gevroren. Verder weinig nieuws. De groeten aan oom en tante.

Van: Droppers, H.J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Groningen Datum: 1942-11-24 Onderwerp: Jan Droppers schrijft zijn zuster dat hij momenteel weer in Groningen is, na enige tijd in Zaltbommel te hebben gezeten. Volgende maand kan hij waarschijnlijk weer naar hun ouders toe gaan. Het wordt al aardig fris, de afgelopen nacht heeft het zelfs behoorlijk gevroren. Verder weinig nieuws. De groeten aan oom en tante.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Groningen

bewijs van goed gedrag van: Stern, Herta Sara&nbsp; afgegeven: 1940-02-14 te Wieringerwerf Onderwerp: woonachtig sinds september 1939 in de gemeente en werkzaam in het werkdorp Wieringermeer/Nieuwesluis.

bewijs van goed gedrag van: Stern, Herta Sara&nbsp; afgegeven: 1940-02-14 te Wieringerwerf Onderwerp: woonachtig sinds september 1939 in de gemeente en werkzaam in het werkdorp Wieringermeer/Nieuwesluis.

Verklaring van goed gedrag van Herta Stern te Wieringerwerf

Informatie uit andere archieven

Bewijs van storting Postcheque- en Girodienst Bewijs dat door S. Kruimink-van Dam een bedrag van 4,50 is gestort.

Bewijs van storting Postcheque- en Girodienst Bewijs dat door S. Kruimink-van Dam een bedrag van 4,50 is gestort.

Bewijs van storting door S. Kruimink-van Dam

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-24 Onderwerp: afstammingsverklaring

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-24 Onderwerp: afstammingsverklaring

CharlottaHaagman-Kahne

Charlotta
Haagman-Kahne