In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Foto van het vluchtelingenkamp zicht op een barak en kale omgeving. Voor de barak staat een vrachtwagen met materialen. Een man staat in de laadbak Achter op de foto staat: 'De kofferloods, Vl. kamp'.

Foto van het vluchtelingenkamp zicht op een barak en kale omgeving. Voor de barak staat een vrachtwagen met materialen. Een man staat in de laadbak Achter op de foto staat: 'De kofferloods, Vl. kamp'.

van de kofferloods tijdens de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Lierens, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-13 Onderwerp: pakket ontvangen…

Van: Lierens, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-13 Onderwerp: pakket ontvangen…

Briefkaart van J. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Foto van een tekening ter gelegenheid van de verjaardag van dr. F. Spanier.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Afgebeeld 12 flessen met etiketten voorzien van opschriften.

Foto van een tekening ter gelegenheid van de verjaardag van dr. F. Spanier.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Afgebeeld 12 flessen met etiketten voorzien van opschriften.

Foto van een tekening ter gelegenheid van de verjaardag van dr. F. Spanier

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Cleef-Hilversum, thans van Zwaaf-Hilversum Plaats: Den Haag Datum: 1950-12-13 Onderwerp: beëindigen van de bewindvoering na vaststellen overlijden van Meijer van Cleef.

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Cleef-Hilversum, thans van Zwaaf-Hilversum Plaats: Den Haag Datum: 1950-12-13 Onderwerp: beëindigen van de bewindvoering na vaststellen overlijden van Meijer van Cleef.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut in verband met beëindiging bewindvoering

Zerlegebetriebe Overzicht van Dienstbereiche 6

Overzicht

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 129 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rosenfeld, Max Israel geb. 25-05-67 overleden 18-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 129 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rosenfeld, Max Israel geb. 25-05-67 overleden 18-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Max Israel Rosenfeld

&nbsp;Voor het badhuis.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1945.&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.&nbsp; Transporten uit Auschwitz.

&nbsp;Voor het badhuis.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1945.&nbsp; 'Muselmänner' in Theresienstadt.&nbsp; Transporten uit Auschwitz.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Van: Blom, Nathan en Walg, Lea Datum: 1943-01-23 Plaats: Westerbork, gemeente

Van: Blom, Nathan en Walg, Lea Datum: 1943-01-23 Plaats: Westerbork, gemeente

Huwelijksboekje van Nathan Blom en Lea Walg

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Brief van Joseph Eaton aan L Goldschmidt vanuit Bad Nauheim

Van: ? en Miep Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: de schrijver is verheugd te hebben vernomen dat Piet, Seraphina en moeder Judith een plaatsje op Barneveld hebben gevonden. Veel beterschap voor moeder, die in het ziekenhuis ligt. &nbsp;

Van: ? en Miep Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: de schrijver is verheugd te hebben vernomen dat Piet, Seraphina en moeder Judith een plaatsje op Barneveld hebben gevonden. Veel beterschap voor moeder, die in het ziekenhuis ligt. &nbsp;

Brief van Miep aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Verklaring van het Rode kruis over het lot van Jacob Hilversum

Van: Mynhart, J. Aan: Tokkie, M. Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-09 Onderwerp: tantes vertrokken.

Van: Mynhart, J. Aan: Tokkie, M. Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-09 Onderwerp: tantes vertrokken.

Telegram van J. Mynhart aan de heer M. Tokkie vanuit Rotterdam

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Boas-Snuyff, Julie Plaats: Genève Datum: 1943-09-08 Onderwerp: mededeling dat ze op de derde lijst is geplaatst voor een Veteranen-certificaat.&nbsp;

Van: Office Palestinien de Suisse Aan: Boas-Snuyff, Julie Plaats: Genève Datum: 1943-09-08 Onderwerp: mededeling dat ze op de derde lijst is geplaatst voor een Veteranen-certificaat.&nbsp;

Brief van Office Palestinien de Suisse aan Julie Boas-Snuyff vanuit Genève

Joodse kampbewoners (schoonmaakploeg) in werkkleding voor een barak. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse kampbewoners (schoonmaakploeg) in werkkleding voor een barak. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Kampbewoners in werkkleding voor een barak in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

EleazarHaagens

Eleazar
Haagens