In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Dienstbereiche

Dienstbereich Werkstätten I

Drie dubbele arbeiders- personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiders- personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de dubbele woningen voor het personeel van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: gemengd-gehuwden moeten zich in de Grote Zaal melden

Mededeling&nbsp; Datum: 1943 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: gemengd-gehuwden moeten zich in de Grote Zaal melden

Mededeling over het melden van gemengd-gehuwden in de Grote Zaal

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-07/08 Onderwerp: over Stella en Werner; Werner moest stoppen met schrijven vanwege het lossen van kolen, alweer de 8ste wagon na zijn terugkomst uit Amsterdam; bezoek van Stella; Werner heeft voor haar een slaapplaats in Hooghalen geregeld bij de familie Boonstra: het is nog niet duidelijk hoe de bezoekersregeling tijdens het Joods Pasen in het kamp zal zijn.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-07/08 Onderwerp: over Stella en Werner; Werner moest stoppen met schrijven vanwege het lossen van kolen, alweer de 8ste wagon na zijn terugkomst uit Amsterdam; bezoek van Stella; Werner heeft voor haar een slaapplaats in Hooghalen geregeld bij de familie Boonstra: het is nog niet duidelijk hoe de bezoekersregeling tijdens het Joods Pasen in het kamp zal zijn.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 348 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van der Horst, Joseph Hartog geb. 29-08-42 overleden te Westerbork op&nbsp; 07-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 348 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van der Horst, Joseph Hartog geb. 29-08-42 overleden te Westerbork op&nbsp; 07-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Joseph Hartog van der Horst

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Verzoek Van: Jong, de, H. Aan: Gemeente Oude Pekela,&nbsp;Bevolkingsregister Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-04 Onderwerp: verzoek om uittreksels van de godsdienstverklaring van zijn ouders en grootouders in verband met een afstammingsonderzoek.

Verzoek Van: Jong, de, H. Aan: Gemeente Oude Pekela,&nbsp;Bevolkingsregister Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-04 Onderwerp: verzoek om uittreksels van de godsdienstverklaring van zijn ouders en grootouders in verband met een afstammingsonderzoek.

Verzoek van H. de Jong aan het Bevolkingsregister Gemeente Oude Pekela vanuit Amsterdam

Van: Hefting, N.R. Plaats: Westerbork, Centraal vluchtelingenkamp Datum: 1941-03-02 Onderwerp: preek van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen.

Van: Hefting, N.R. Plaats: Westerbork, Centraal vluchtelingenkamp Datum: 1941-03-02 Onderwerp: preek van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen.

Eva JeanetteGross

Eva Jeanette
Gross