In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Leffers, L. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Onderwerp: verklaring dat de heer Leffers als stoker in het Interneringskamp heeft gewerkt.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Leffers, L. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Onderwerp: verklaring dat de heer Leffers als stoker in het Interneringskamp heeft gewerkt.

Verklaring van J.G. Buijvoets aan de heer L. Leffers

Ausweis - Certification Identificatiekaart uit Buchenwald Van: Stad, Meijer Plaats: Buchenwald Datum: 1945-04-22 Na de bevrijding uitgereikt

Ausweis - Certification Identificatiekaart uit Buchenwald Van: Stad, Meijer Plaats: Buchenwald Datum: 1945-04-22 Na de bevrijding uitgereikt

Identificatiekaart van Meijer Stad

Kampgeld Theresienstadt 50 Kronen No. 005409

Kampgeld Theresienstadt 50 Kronen No. 005409

Kampgeld Theresienstadt 50 kronen

Van: Feuerer, Karl Aan:&nbsp; Plaats: München Datum: 1965-01-29 Onderwerp: rechtszaak en vrijspraak Erich Deppner.

Van: Feuerer, Karl Aan:&nbsp; Plaats: München Datum: 1965-01-29 Onderwerp: rechtszaak en vrijspraak Erich Deppner.

Brief van Karl Feuer over de rechtszaak rond Erich Deppner

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: een officiële kaart verstuurd; tante Voogje is gisteren vertrokken; nieuw kampbevel, vrijstelling voor oude kampingezetenen, voor velen een aanleiding om te trouwen, omdat ook de vrouwen en kinderen onder de zestien jaar hieronder vallen: alle inwoners van voor 14 juli 1942; Alte kampingezetenen die na 1 februari met een niet-oude kampingezetene trouwen vallen niet onder deze vrijstelling. Dat heeft dus gevolgen voor Stella als ze alsnog met Werner gaat trouwen; mogelijk kunnen ze nog terugvallen op het feit dat ze sinds september 1942 in ondertrouw zijn; groeten van de familie Hes, verlof naar Amsterdam gaat voorlopig niet door. &nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: een officiële kaart verstuurd; tante Voogje is gisteren vertrokken; nieuw kampbevel, vrijstelling voor oude kampingezetenen, voor velen een aanleiding om te trouwen, omdat ook de vrouwen en kinderen onder de zestien jaar hieronder vallen: alle inwoners van voor 14 juli 1942; Alte kampingezetenen die na 1 februari met een niet-oude kampingezetene trouwen vallen niet onder deze vrijstelling. Dat heeft dus gevolgen voor Stella als ze alsnog met Werner gaat trouwen; mogelijk kunnen ze nog terugvallen op het feit dat ze sinds september 1942 in ondertrouw zijn; groeten van de familie Hes, verlof naar Amsterdam gaat voorlopig niet door. &nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Lierens, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-23 Onderwerp: brief ontvangen.

Van: Lierens, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-23 Onderwerp: brief ontvangen.

Briefkaart van Joseph Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Haag, Alfred Aan: “Die Tat” (Werner Stertzenbach) Plaats: München Datum: 1964-02-21 Onderwerp: vrijspraak Deppner voor de moord op 65 Russische krijgsgevangenen, artikelen over Deppner in ‘Die Tat’.

Van: Haag, Alfred Aan: “Die Tat” (Werner Stertzenbach) Plaats: München Datum: 1964-02-21 Onderwerp: vrijspraak Deppner voor de moord op 65 Russische krijgsgevangenen, artikelen over Deppner in ‘Die Tat’.

Brief van Alfred Haag aan 'Die Tat'

Van: Vromen, Salomon en Mietje Aan: Garritsen, familie Plaats: Lochem Datum: 1942-08-19 Onderwerp: bedankt voor de pakjes met groenten; de toestand is onveranderd, 4 Joodse kennissen zijn vertrokken naar een werkkamp Lievelde, bij Lichtenvoorde; zelf kreeg hij een kaart met een oproep voor een keuring in Zutphen; een zwager uit Lochem zit nu ook in Lievelde; van een andere zwager uit Amsterdam is niet bekend waar hij zit…; &nbsp;Mietje schrijft over werken, een reisvergunning, die geweigerd is, waardoor ze nu huisvrouw in Lochem is; ze waren graag naar de boerderij van de familie Garritsen gegaan…nu met de roggeoogst…; over de herkeuring van haar man en Herman… voor alle mannen tussen de 18 en 40 jaar.

Van: Vromen, Salomon en Mietje Aan: Garritsen, familie Plaats: Lochem Datum: 1942-08-19 Onderwerp: bedankt voor de pakjes met groenten; de toestand is onveranderd, 4 Joodse kennissen zijn vertrokken naar een werkkamp Lievelde, bij Lichtenvoorde; zelf kreeg hij een kaart met een oproep voor een keuring in Zutphen; een zwager uit Lochem zit nu ook in Lievelde; van een andere zwager uit Amsterdam is niet bekend waar hij zit…; &nbsp;Mietje schrijft over werken, een reisvergunning, die geweigerd is, waardoor ze nu huisvrouw in Lochem is; ze waren graag naar de boerderij van de familie Garritsen gegaan…nu met de roggeoogst…; over de herkeuring van haar man en Herman… voor alle mannen tussen de 18 en 40 jaar.

Brief van Salomon en Mietje Vromen aan de familie Garritsen vanuit Lochem

Van: Vissel-Sleutelberg, Mietje Aan: haar ouders Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-19 Onderwerp: mogelijk vertrek, vaarwel; heden vrijdagmorgen vertrokken (20 november).

Van: Vissel-Sleutelberg, Mietje Aan: haar ouders Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-19 Onderwerp: mogelijk vertrek, vaarwel; heden vrijdagmorgen vertrokken (20 november).

Briefkaart van Mietje Vissel-Sleutelberg aan haar ouders

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1944-04

Programmablad Buhne Lager Westerbork&nbsp; Voorstelling: Bunter Abend&nbsp; Datum: 1944-04

Programma Buhne Lager Westerbork

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Bewijs van vrijstelling van transport voor Jochem Slager

Van: Cleeff van, Alice Aan: lieve Henny, vrienden allemaal Plaats: Geneve Datum: 1945-05-30 Onderwerp: Omstandigheden in Zwitserland en het lot van velen.

Van: Cleeff van, Alice Aan: lieve Henny, vrienden allemaal Plaats: Geneve Datum: 1945-05-30 Onderwerp: Omstandigheden in Zwitserland en het lot van velen.

Brief van Alice van Cleeff aan Henny en vrienden vanuit Zwitserland

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Poppers, M.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1972-09-14&nbsp; Onderwerp: bereikbaarheid en bewegwijzering herinneringsteken (destijds een keuze gemaakt zo terughoudend mogelijk te zijn). De bewegwijzering zal worden verbeterd (er zijn borden besteld). Er zal ook een plattegrond worden geplaatst van het deel van de boswachterij waar het voormalige kamp en het herinneringsteken zich bevindt. Het zal worden geplaatst in het voorjaar van 1973 als alle opruimingswerkzaamheden van het woonoord Schattenberg zijn afgrond. De bereikbaarheid is een probleem dat Staatsbosbeheer niet kan oplossen. Verwijzing naar de Radiosterrenwacht voor eventuele ontheffing.

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Poppers, M.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1972-09-14&nbsp; Onderwerp: bereikbaarheid en bewegwijzering herinneringsteken (destijds een keuze gemaakt zo terughoudend mogelijk te zijn). De bewegwijzering zal worden verbeterd (er zijn borden besteld). Er zal ook een plattegrond worden geplaatst van het deel van de boswachterij waar het voormalige kamp en het herinneringsteken zich bevindt. Het zal worden geplaatst in het voorjaar van 1973 als alle opruimingswerkzaamheden van het woonoord Schattenberg zijn afgrond. De bereikbaarheid is een probleem dat Staatsbosbeheer niet kan oplossen. Verwijzing naar de Radiosterrenwacht voor eventuele ontheffing.

Brief van Staatsbosbeheer aan de heer M.M. Poppers

Van: Buijvoets, N.M.A Aan: onbekend Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: Bewijs om kamp Westerbork te mogen verlaten en het verkrijgen van alle medewerking om weer thuis te kunnen komen.&nbsp;

Van: Buijvoets, N.M.A Aan: onbekend Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: Bewijs om kamp Westerbork te mogen verlaten en het verkrijgen van alle medewerking om weer thuis te kunnen komen.&nbsp;

Bewijs om kamp Westerbork te mogen verlaten en het verkrijgen van alle medewerking om weer thuis te kunnen komen

Blanco overdrachtsbriefje voor de 'Arbeitsgruppen'. Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp

Blanco overdrachtsbriefje voor de 'Arbeitsgruppen'. Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp

Foto van een overdrachtsbriefje uit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: het personeel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: organisatieschema.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: het personeel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: organisatieschema.

Schema van de organisatie in Interneringskamp Westerbork van J.G. Buijvoets

Documenten over Leopold Linder (1935-1942). Plaats: Jerusalem (Yad Vashem)

Documenten over Leopold Linder (1935-1942). Plaats: Jerusalem (Yad Vashem)

Documenten over Leopold Linder

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Bezetting Nederlands-Indië door Japan

KNIL

Japanse krijgsgevangenen- en interneringskampen

Van: Alice Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-12 Onderwerp: verhuizing; Barneveldgroep wordt in tweeën gesplitst (barak 85 en barak 71); &nbsp;het leven in een grote barak valt niet mee. Eddy en Alice hebben een optie om naar een huisje te &nbsp;verhuizen; weersomstandig- heden; Lotte heeft last van oedeem, aangepast dieet.

Van: Alice Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-12 Onderwerp: verhuizing; Barneveldgroep wordt in tweeën gesplitst (barak 85 en barak 71); &nbsp;het leven in een grote barak valt niet mee. Eddy en Alice hebben een optie om naar een huisje te &nbsp;verhuizen; weersomstandig- heden; Lotte heeft last van oedeem, aangepast dieet.

Brief van Alice aan Henny vanuit kamp Westerbork

Ontspanning kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Schilderen kamp Westerbork

Beeldhouwen kamp Westerbork

Tekenen kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-18 Onderwerp: Werner heeft de laatste dagen veel vrienden in het kamp ontmoet. Hij gaat van de ene barak naar de andere en naar het ziekenhuis voor bezoeken; Onder andere een ontmoeting met Dr. (Siegfried) Aaron (uit Zutphen). Zijn zoon heeft een brief uit Birkenau gestuurd, beschrijving van het gezin Aaron; Jacob Hijman af en toe ontmoet, Werner komt echter nooit tot een gesprek met hem; tot 1 februari 1943 geen verzoeken tot verlof mogelijk; de commandant zou in een slechte bui 80% van de verzoeken hebben afgewezen, ook die van Werner; over Werners gemoedstoestand; het is 12 uur, iedereen snurkt al, het licht moet worden uitgedaan.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-18 Onderwerp: Werner heeft de laatste dagen veel vrienden in het kamp ontmoet. Hij gaat van de ene barak naar de andere en naar het ziekenhuis voor bezoeken; Onder andere een ontmoeting met Dr. (Siegfried) Aaron (uit Zutphen). Zijn zoon heeft een brief uit Birkenau gestuurd, beschrijving van het gezin Aaron; Jacob Hijman af en toe ontmoet, Werner komt echter nooit tot een gesprek met hem; tot 1 februari 1943 geen verzoeken tot verlof mogelijk; de commandant zou in een slechte bui 80% van de verzoeken hebben afgewezen, ook die van Werner; over Werners gemoedstoestand; het is 12 uur, iedereen snurkt al, het licht moet worden uitgedaan.

Van: Landessekretariaat der VVN-Bayern&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner (hoofdredacteur ‘Die Tat’) Datum: 1964-03-03 Onderwerp: dank voor informatie over voormalig kampcommandant Erich Deppner.

Van: Landessekretariaat der VVN-Bayern&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner (hoofdredacteur ‘Die Tat’) Datum: 1964-03-03 Onderwerp: dank voor informatie over voormalig kampcommandant Erich Deppner.

Brief Landessekretariaat der VVN-Bayern aan de redactie van Die Tat

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan; Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-06 Onderwerp: post;….

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan; Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-06 Onderwerp: post;….

Brief van Johanna Kan-Kaufmann aan haar schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Oorlogsgetroffenen

Psychologische hulp oorlogsgetroffenen

Kampbevelen kamp Westerbork

Lagerbefehlen

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve….(familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: eindelijk weer brieven gekregen; Lies kan niet wennen aan de leegte die is ontstaan; ze hoopt op en positief bericht van Siegfried. Ze is bang net als haar moeder en zus doorgestuurd te worden; ze hoorde dat Jules zijn As via de Joodse Raad naar Amsterdam gaat en te Diemen zal worden bijgezet; Lies geeft haar volle toestemming voor eventueel een andere locatie; onder andere mevrouw D. Blitz is in haar barak; de brief van Lies is min of meer een afscheidsbrief. Ze bedankt de familie….&nbsp;

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve….(familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: eindelijk weer brieven gekregen; Lies kan niet wennen aan de leegte die is ontstaan; ze hoopt op en positief bericht van Siegfried. Ze is bang net als haar moeder en zus doorgestuurd te worden; ze hoorde dat Jules zijn As via de Joodse Raad naar Amsterdam gaat en te Diemen zal worden bijgezet; Lies geeft haar volle toestemming voor eventueel een andere locatie; onder andere mevrouw D. Blitz is in haar barak; de brief van Lies is min of meer een afscheidsbrief. Ze bedankt de familie….&nbsp;

NaatjeGroenstad-Springer

Naatje
Groenstad-Springer