We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Plaatsen in kamp Westerbork

Werkplaatsen kamp Westerbork

Kleermakerij

Kousenweverij

Constructiewerkplaats

Breiatelier

Horlogemakerij

Kuiperij

Oliemakerij

Stoffeerderij

Loodgieterswerkplaats

Smederij

Boekbinderij

Naaiatelier

Timmerwerkplaats

Houtzagerij

Lederbewerksatelier

Schilderwerkplaats

Schoenmakerij

Speelgoedmakerij

Van: moeder Aan: beste mensen Plaats: Trein Datum: 1942-10-23 Onderwerp: laatste groet, pas goed op de kinderen. De schrijfster was eerst vrijgesteld. Er waren echter te weinig mensen voor het transport, waardoor zij alsnog voor transport in aanmerking kwamen. Zie ook het interview van Jetta Leget-Lezer

Van: moeder Aan: beste mensen Plaats: Trein Datum: 1942-10-23 Onderwerp: laatste groet, pas goed op de kinderen. De schrijfster was eerst vrijgesteld. Er waren echter te weinig mensen voor het transport, waardoor zij alsnog voor transport in aanmerking kwamen. Zie ook het interview van Jetta Leget-Lezer

Brief van mevrouw Lezer aan haar familie vanuit de trein

Ingang van woonoord Schattenberg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959.&nbsp; In het midden de slagboom, rechts daarvan de klok. De foto is genomen vanaf het pad dat voor de oude Kommandantur loopt.

Ingang van woonoord Schattenberg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959.&nbsp; In het midden de slagboom, rechts daarvan de klok. De foto is genomen vanaf het pad dat voor de oude Kommandantur loopt.

Foto van de ingang van het woonoord Schattenberg

Van:&nbsp;Jules de Winter Aan: Swart, A.&nbsp; Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-09/03 Onderwerp: afscheidsbrief in verband met een transport&nbsp; De schrijfster bevond zich op een plek met 80 andere personen, mannen, vrouwen en kinderen. bij afzender op briefomslag staat: 'een op transport gestelde, post dit snel alstublieft. Waarschijnlijk gaat het hier om een in kamp Westerbork geschreven brief op 3 september 1944 uit de trein gegooid.&nbsp;

Van:&nbsp;Jules de Winter Aan: Swart, A.&nbsp; Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-09/03 Onderwerp: afscheidsbrief in verband met een transport&nbsp; De schrijfster bevond zich op een plek met 80 andere personen, mannen, vrouwen en kinderen. bij afzender op briefomslag staat: 'een op transport gestelde, post dit snel alstublieft. Waarschijnlijk gaat het hier om een in kamp Westerbork geschreven brief op 3 september 1944 uit de trein gegooid.&nbsp;

Brief geschreven door vermoedelijk Jules de Winter vanuit de trein gegooid

Van: Piet&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-08-24&nbsp; Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver heeft &nbsp;de dag ervoor zijn haar nog laten knippen. Hij heeft een goede plek in de wagon gevonden, bij de waterton (een steun) en een luchtrooster boven zijn hoofd. Er wordt veel gekletst in de wagon. Eliazer gebruikt zijn tijd liever om te schrijven. Dr. (Jonas) Jacobs is Zugleiter. De kinderen in de wagon worden door iedereen verwend.

Van: Piet&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-08-24&nbsp; Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver heeft &nbsp;de dag ervoor zijn haar nog laten knippen. Hij heeft een goede plek in de wagon gevonden, bij de waterton (een steun) en een luchtrooster boven zijn hoofd. Er wordt veel gekletst in de wagon. Eliazer gebruikt zijn tijd liever om te schrijven. Dr. (Jonas) Jacobs is Zugleiter. De kinderen in de wagon worden door iedereen verwend.

Brief van Eliazer Duizend in de trein geschreven

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-01 Onderwerp: vraag om toesturen pakketten en beschrijving omstandigheden. Jacob zijn moeder is ondertussen in kamp Westerbork terecht gekomen. Zijn vader werkt nog steeds in Amsterdam.&nbsp;

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-01 Onderwerp: vraag om toesturen pakketten en beschrijving omstandigheden. Jacob zijn moeder is ondertussen in kamp Westerbork terecht gekomen. Zijn vader werkt nog steeds in Amsterdam.&nbsp;

Brief van J. Spitz aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Van: Spits, J. Aan: Haan, de, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-03 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en beschrijving omstandigheden; Jacobus gaat waarschijnlijk werken bij de machinale houtbewerking. Zijn ouders zijn nog steeds in Amsterdam. Zijn vader is diamantklover.

Van: Spits, J. Aan: Haan, de, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-03 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en beschrijving omstandigheden; Jacobus gaat waarschijnlijk werken bij de machinale houtbewerking. Zijn ouders zijn nog steeds in Amsterdam. Zijn vader is diamantklover.

Briefkaart van J. Spitz aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden, over zijn vriendschap met Annie. Zelf hoopt hij op een langer verblijf vanwege zijn Palestina papieren. Annie heeft hem nog een briefkaart vanuit de trein geschreven.&nbsp;

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden, over zijn vriendschap met Annie. Zelf hoopt hij op een langer verblijf vanwege zijn Palestina papieren. Annie heeft hem nog een briefkaart vanuit de trein geschreven.&nbsp;

Joodse vluchtelingen

Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Comité voor Joodsche Vluchtelingen

Van: Elie (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum:&nbsp;1943-08-24 Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver zit op zijn bagage in een wagon met een een ton dat als wc dient en een ton met water. Elliazer stond aanvankelijk niet op de transportlijst, maar omdat er 3 personen uit de strafbarakken zijn ontsnapt moesten alle zieke S-gevallen als represaille met het transport mee. Uitgebreide opsomming van bagage. De schrijver is van alles voorzien, omdat er op het laatste moment nog pakketten binnenkwamen.

Van: Elie (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum:&nbsp;1943-08-24 Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver zit op zijn bagage in een wagon met een een ton dat als wc dient en een ton met water. Elliazer stond aanvankelijk niet op de transportlijst, maar omdat er 3 personen uit de strafbarakken zijn ontsnapt moesten alle zieke S-gevallen als represaille met het transport mee. Uitgebreide opsomming van bagage. De schrijver is van alles voorzien, omdat er op het laatste moment nog pakketten binnenkwamen.

Brief van Eilazer Duizend vanuit de trein gegooid

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Van: Stad, Meijer Aan: Bouwens, fam. Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1944-09-13 Onderwerp: op transport naar Duitsland; vaarwel, ik kom terug De brief werd in de buurt van Assen uit de trein gegooid (zie opmerking).

Brief van Meijer Stad aan familie Bouwens vanuit de trein

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Van: onbekend persoon (vinder van de uit de trein gegooide briefkaart) Aan: Medema, fam. Datum: 1943-05 Betreft een kladje met de tekst: Deze briefkaart is door iemand gevonden en nu acht ik mijn plicht die u te sturen. Betreft waarschijnlijk een briefkaart die uit de trein is gegooid van Betsy of Henriette.

Van: onbekend persoon (vinder van de uit de trein gegooide briefkaart) Aan: Medema, fam. Datum: 1943-05 Betreft een kladje met de tekst: Deze briefkaart is door iemand gevonden en nu acht ik mijn plicht die u te sturen. Betreft waarschijnlijk een briefkaart die uit de trein is gegooid van Betsy of Henriette.

Brief van een onbekend persoon aan de familie Medema

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: brief vermoedelijk vanuit trein, gezin Frankforter is op transport gesteld, “het onbekende tegemoet”, ze zullen de moed erin houden en flink blijven

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: brief vermoedelijk vanuit trein, gezin Frankforter is op transport gesteld, “het onbekende tegemoet”, ze zullen de moed erin houden en flink blijven

Brief van Hilda Frankforter-Meijer aan familie Zoutman vanuit kamp Westerbork

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: Vermoedelijk uit trein gegooid, duizenden groeten en kussen ook van de kinderen, hoop dat de Algoede hen ooit weer zal mogen samenbrengen, ze zullen flink zijn en moed houden

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: Vermoedelijk uit trein gegooid, duizenden groeten en kussen ook van de kinderen, hoop dat de Algoede hen ooit weer zal mogen samenbrengen, ze zullen flink zijn en moed houden

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 1ste Jaargang, No. 7 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-07 Onderwerp: slagzin van de week; het menselijke lichaam; het röntgenapparaat op de polikliniek; gedicht rookrelaas; wetenschappelijke vraag van de week; gedicht middernacht; het recht; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 1ste Jaargang, No. 7 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-07 Onderwerp: slagzin van de week; het menselijke lichaam; het röntgenapparaat op de polikliniek; gedicht rookrelaas; wetenschappelijke vraag van de week; gedicht middernacht; het recht; oude wijsheid in een nieuw kleed.

JuliusGottlieb

Julius
Gottlieb